به گزارش مشرق، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه دیروز (یکشنبه) در دیدار با محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی در حاشیه نشست جی 20 در چین، گفت: مسکو برای توسعه همه جانبه همکاری ها با ریاض اهمیت خاصی قائل است و این مربوط به روابط دوجانبه نیز می شود.

پوتین در این مذاکرات که در شهر هانگجو برگزار شد، با اشاره به نقش دو کشور به عنوان تولید کننده اصلی نفت جهان نیز خواستار همکاری در این زمینه شد.

وی همچنین با اشاره به مذاکرات قبلی خود با محمد بن سلمان در مورد همکاری های فنی-نظامی، فرهنگی و اجتماعی، خواستار ادامه گفت وگوها در این حوزه ها و گسترش آن بین دو کشور شد.

نخستین علاقه مسکو برای گسترش همکاری های اقتصادی و صنعتی با ریاض پس از اعلام برنامه تشکیل صندوق ذخیره ارزی عربستان سعودی اعلام شد.

الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه خرداد ماه گذشته گفت که این کشور در صورت تشکیل صندوق ذخیره ارزی عربستان سعودی به ارزش دو تریلیون دلار به استفاده از آن در اجرای طرح های خود امیدوار است.

وی ادامه داد: صندوق سرمایه گذاری روسیه روی برخی طرح ها برای مشارکت کار می کند و همچنین امکان جذب 10 میلیارد دلار سرمایه خارجی در حال بررسی است.

همچنین شرکت روس اتم ابراز علاقه کرده است تا در طرح های بلندپروازانه هسته ای100 میلیار دلاری عربستان سعودی که هدف آن تولید انرژی برق اعلام شده، مشارکت کند.

یوری اوشاکوف دستیار رئیس جمهوری روسیه در امور بین المللی هفته پیش اعلام کرد که روس اتم می تواند در زمینه ساخت واحدهای تولید برق هسته ای در عربستان همکاری کند.

وی در سخنانی که می تواند نشان دهد، مسکو نیز برای گسترش همکاری های اساسی صنعتی و اقتصادی با ریاض زیاد امیدوار نیست، گفت: شرکت های روسی از پیشرفته ترین فناوری ها برخوردارند و سال 2015 نیز قراردادی بین روس اتم و پارک فناوری عربستان امضا شده، ولی در آن مشارکت طرف های روسی در اجرای طرح های 100 میلیار دلاری اتمی پیش بینی نشده است.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه ریاض متحد سیاسی-نظامی و نفتی واشنگتن و غرب به شمار می رود، روسیه برای تصاحب قراردادهای ساخت نیروگاه اتمی و همچنین مشارکت گسترده در طرح های نفت و گاز عربستان سعودی با دشواری هایی و احتمالا ممانعت آمریکا مواجه خواهد شد، زیرا ریاض معمولا در این زمینه پیرو راهبردهای واشنگتن است.

واشنگتن که از سال 2014 همراه اتحادیه اروپا و جی 7 از تداوم تحریم های ستختگیرانه ضد روسی در رابطه با اوضاع اوکراین حمایت می کند، می تواند بزرگ ترین مانع افزایش همکاری های اقتصادی و صنعتی بویژه نفتی و اتمی روسیه با عربستان باشد.

آمریکا که همراه دیگر کشورهای تحریم کننده همچنان در حال تنگ تر کردن حلقه تحریم های ضدروسی است، با توجه به اینکه عربستان را به نوعی مجری سیاست های نفتی خود در بازارهای جهانی و همچنین نظامی و اقتصادی در منطقه به ویژه سوریه و یمن می داند، تلاش خواهد کرد از افزایش روابط مسکو و ریاض جلوگیری کند.

نتیجه دو سویه این راهبرد، فشار بیشتر اقتصادی تحریم ها بر مسکو و همچنین محدود کردن ریاض به تکیه بر غرب به ویژه آمریکا در عرصه های مختلف است و از همین رو عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان به تازگی پیشنهاد داده در صورت پذیرش خواسته های این کشور، بازارهای اقتصادی کشورهای عربی منطقه را به روی روسیه خواهد گشود، ولی در باره توسعه روابط اقتصادی و صنعتی ریاض و مسکو اشاره ای نکرده است.

**اما خواسته های ریاض از مسکو چیست؟

روسیه و عربستان مواضعی کاملا متفاوت و در مواردی حتی متضاد در مسائل منطقه ای به ویژه سوریه دارند، زیرا ریاض متحد ضد سوری واشنگتن به شمار می رود در حالیکه مسکو همپیمان نظامی و سیاسی دمشق علیه تروریست های مورد حمایت آمریکا و گروهی از کشورهای غربی-عربی است.

پیشنهاد اخیر وزیر خارجه عربستان سعودی به مسکو که اگر روابط خود را با سوریه قطع کند، بازارهای اقتصادی شیخ نشین های حوزه خلیج فارس را به روی مسکو می گشاید، به عنوان «گستاخی، خامی و بی تجربگی در مسائل ظریف سیاسی، سخنان بی ارزش و ابتدایی» در روسیه مورد انتقاد قرار گرفت.

عادل الجبیر اول مرداد ماه در مصاحبه با روزنامه بلژیکی پولیتیکو گفته بود: روسیه در صورت پذیرش خواسته عربستان در باره سوریه، می تواند وارد بازارهای پرفرصت کشورهای حوزه خلیج فارس شود که ظرفیت های بیشتری از چین دارند و بدین ترتیب از شوروی سابق قدرتمندتر خواهد شد.

خانم سو پونینا مشاور رییس انستیتو تحقیقات راهبردی روسیه از پژوهشگاه هایی که نزدیک به کاخ کرملین شناخته می شود، در این باره گفت: پیشنهاد عادل الجبیر مبنی بر کمک به روسیه برای تحکیم موقعیت خاورمیانه ای مسکو در ازای قطع حمایت از بشار اسد رییس جمهوری سوریه، نشانه بی تجربگی دیپلماتیک وزیر خارجه عربستان است.

وی در مصاحبه با خبرگزاری روسیا سگودنیا تاکید کرد: الجبیر هنوز جوان است و چنین می نماید تجربه کافی در سیاست و دیپلماسی ندارد تا بتواند نقش و جایگاه روسیه را در عرصه بین المللی بسنجد که با دلارهای نفتی یا ریال عربستان قابل سنجش و مقایسه نیست.

کارشناس ارشد روس ادامه داد: منافع خاورمیانه ای روسیه از چارچوب های حمایت از بشار اسد فراتر می رود. سنجش اقدام ها در این زمینه با معیارهای ابتدایی و ماشین حساب در دست گرفتن بسیار عجیب است که به نظر می رسد، نشانه ناپختگی و بی تجربگی وزیر خارجه عربستان در مسائل ظریف اما بزرگ سیاسی می باشد.

خبرگزاری تخصصی «روابط اقتصادی خارجی» روسیه نیز با «زشت» خواندن خواسته الجبیر از روسیه نوشت: اکنون وزیر خارجه عربستان پیشنهاد ناشایستی را به مسکو ارائه کرده و کرملین تاکنون شاهد چنین گستاخی نبوده است.

نیکلای سوخوکوف کارشناس ارشد انستیتو شرق شناسی روسیه در مصاحبه با این خبرگزاری گفت: این اظهارات گستاخانه و ناسنجیده خارج از تمامی چارچوب های بین المللی ممکن مطرح شده است، اما سعودی ها با نگاه خاصی که دارند پیشنهادهای خود را شرم آور نمی دانند.

سوخوکوف افزود: اگر بخواهیم پیشنهاد الجبیر را درست و دقیق تعبیر کنیم، وی گفته است روسیه در قبال ازای دریافت مبلغی، متحد خود یعنی سوریه را بفروشد.

کارشناس روس اظهار کرد: ماهیت این اظهار نظر الجبیر که کرملین پیشنهاد مطرح شده را بررسی می کند، توهین آمیز است. عربستان از دو دهه پیش پیشنهادهای رنگارنگ و فریبنده ای را در برابر مسکو مطرح می کند و در مقابل نیز برداشتن گام هایی خاص را می طلبد، ولی هیچ کشوری که از آبرو و جایگاه جهانی خود پاسداری می کند، برای انجام خواسته های ریاض آمادگی ندارد.

اکنون به نظر می رسد، هر چند عربستان با گزینه های فریبنده اقتصادی غیر دوجانبه به صورت رسمی و غیر رسمی یا آشکار و پنهان در صدد راضی کردن روسیه برای پذیرش خواسته های سیاسی و منطقه ای خود است، ولی پذیرش این رویکردها برای مسکو نمی تواند ممکن باشد، زیرا سبب سقوط تاثیر گذاری کرملین در عرصه بین المللی خواهد شد.