به گزارش مشرق، «محمدجواد ظريف» وزیر امور خارجه کشورمان در سفر اخیر به آمریکا در نشست انديشكده شوراي روابط خارجي گفت:« تيم مذاكره‌كننده و دولت به مردم وعده خورشيد و ماه يا هر آنچه كه در اين مابين است را نداده بود و هرگز هم نگفته بود كه اين توافق، تحريم‌هاي اوليه آمريكا را هم برمي‌دارد».
بازار داغ وعده‌ها از فتح‌‌الفتوح تا آفتاب‌تابان
اظهار نظر آقای ظریف درخصوص عدم اعلام وعده از سوی دولت و تیم مذاکره‌کننده در حالی است که در طول مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و همچنین چندین ماه پس از امضای برجام، بازار وعده و وعیدهای دولتمردان حسابی داغ بود.
«تمام تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای، مالی، حمل‌و‌نقل، پتروشیمی، فلزات سنگین و تحریم‌های اقتصادی به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق» (روحانی،23/4/1394) «تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند (روحانی،17/3/1394)»، «اینکه می‌گویند تحریم‌ها روی آب آشامیدنی مردم هم تاثیر گذاشته کاملا درست است.(اسحاق جهانگیری،25/3/1394)»،« برجام یک،مانند آفتاب تابان بود و اگر کسی چشمانش را می‌بندد و می‌گوید شب است،باید چشمانش را باز کند تا آفتاب را ببیند(روحانی،16/12/1394)»،«سال 94 با توافق هسته‌ای بذر اقتصاد ایران به ثمر می‌نشیند(علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد)» ، «با لغو تحریم‌ها یک‌ساله به شرایط پیش از تحریم‌ها بازمی‌گردیم. (مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور)»، « امسال اقتصاد ایران بعد از توافق هسته‌ای شکوفا خواهد شد.(سیف،رئیس‌بانک مرکزی)»، «منتظر هجوم سرمایه‌های خارجی بعد از توافق هسته‌ای باشید.(اکبر ترکان، رئیس‌مناطق آزاد)»، «اکنون کشور از بیکاری رنج می‌برد، جوانان مشکل عدم استطاعت مالی برای ازدواج دارند و دولت وظیفه دارد این مشکلات را برطرف کند و امیدوارم با لغو تحریم‌ها این مشکلات برطرف شده و کارهای عمرانی نیز با سرعت بیشتری انجام شود.(علی یونسی،دستیار رئیس‌جمهور)»، «باید تحریم‌ها برداشته شود تا پروژه‌های عمرانی را تکمیل کنیم.(نوبخت،معاون رئیس‌جمهور)»...و اینها تنها بخشی از وعده‌های دولتمردان درباره نتایج برجام بود. وعده‌هایی که حتی آب خوردن مردم را نیز به برجام گره زد.
دستاورد تقریبا هیچ نتیجه اعتماد به کدخدا
پس از آنکه دولت بدون دریافت تضمین محکم و قابل قبول از طرف مقابل، به سرعت- به گونه‌ای که تعجب رسانه‌ها و مقامات غربی را برانگیخت- تعهدات بازگشت ناپذیر خود را به صورت یکطرفه انجام داد، بدعهدی 1+5 و علی‌الخصوص آمریکا وارد فاز جدیدی شد.
در 27 دی ماه 94 یک روز بعد از آغاز اجرای تعهدات 1+5 ذیل برجام، وزارت خزانه داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای از افزودن نام شرکت‌ها و افراد جدید به فهرست تحریم‌های ایران به واسطه ارتباط با برنامه موشکی ایران خبر داد. این اولین نقض برجام از سوی آمریکا بود. مقامات دولت یازدهم و اعضای تیم مذاکره‌کننده نه تنها با این عهدشکنی برخورد نکردند بلکه به توجیه آن نیز پرداختند. واکنش منفعلانه دولتمردان موجب شد تا عهدشکنی طرف مقابل با شدت بیشتری ادامه یابد. بر همین اساس، اجرای سفت و سخت قانون محدودیت ویزا، غارت 2 میلیارد دلاری اموال ایران توسط آمریکا، اجرا شدن لغو تحریم‌ها تنها روی کاغذ-به اذعان مقامات ارشد دولت یازدهم- و عدم همکاری بانک‌های خارجی با ایران و پابرجاماندن تحریم سوئیفت به کارنامه عهدشکنی آمریکا در پسابرجام اضافه شد.
منتقدان و دلسوزان نظام در طول مذاکرات هسته‌ای به دفعات نسبت به سابقه عهدشکنی طرف مقابل و لزوم تعیین زیرساخت‌های لازم برای عدم تکرار این رفتار هشدار دادند ولیکن متاسفانه واکنش دولت چیزی فراتر از اتهام‌زنی نبود.
شانه خالی کردن 1+5 از انجام تعهدات ذیل برجام تا جایی ادامه یافت که سیف-رئیس‌بانک مرکزی دولت یازدهم- تصریح کرد که دستاورد برجام برای ایران «تقریبا هیچ» بوده است. پس از آن نیز دیگر دولتمردان از جمله صالحی، عراقچی و ظریف به توطئه‌چینی طرف مقابل و لغو شدن تحریم‌ها فقط روی کاغذ و دستاورد تقریبا هیچ اذعان کردند. دستاورد تقریبا هیچی که می‌توان آن را نتیجه اعتماد به کدخدا دانست.
از انتقال قاچاقی پول سفارت تا لغو تحریم‌ها روی کاغذ!
انتقاد از عهدشکنی‌های مکرر آمریکا و دیگر اعضای 1+5 تنها به منتقدان داخلی برجام خلاصه نشد. در این میان اشخاص و رسانه‌های خارجی نیز به ابعاد مختلف این موضوع پرداختند. برای نمونه «کیم سئونگ هو» سفیر کره جنوبی در تهران، تیرماه سالجاری در همایش بورس نهمین نمایشگاه بین‌المللی پول، بانک و بیمه با انتقاد از اینکه ۶ ماه بعد از اجرای برجام هنوز بانک‌های بزرگ دنیا روابط بانکی خود را با ایران آغاز نکرده‌اند، گفت::« حتی ما در سفارت مجبوریم بودجه خود را از کشورهای دیگر به صورت قاچاق وارد ایران کنیم.»
سفیر چین در تهران نیز با اشاره به عدم همکاری بانک‌های خارجی با ایران در پسابرجام گفت:«بانک‌ها منتظر اجازه خزانه‌داری آمریکا هستند».
نیویورک تایمز نیز در سالگرد برجام در گزارشی نوشت: ایران با وجود انجام همه تعهدات، به خاطر تداوم تحریم‌های آمریکا، هنوز طعم مزایای برجام را نچشیده و اثر مثبت اقتصادی آن را لمس نکرده است.
انکار وعده‌ها، بجای عذرخواهی و جبران خسارات
سال گذشته پس از امضای توافق هسته‌ای، روزنامه‌های زنجیره‌ای با تیترهایی همچون «تحریم‌ها به تاریخ پیوست»، «صبح بدون تحریم»، «فروپاشی تحریم»،«اینک بدون تحریم»، «تحریم رفت»، «پیروزی، بدون جنگ» و... به استقبال این توافق رفتند.
اما در ماه‌های اخیر، با وجود استمرار عهدشکنی آمریکا، دولتمردان و رسانه‌های حامی برجام بجای تغییر رویه و عذرخواهی و تلاش جدی برای جبران خسارت‌های محض برجام، به انکار وعده‌ها روی آورده‌اند.
«مشکلات اقتصادی ما به واسطه تحریم آغاز نشده است که بخواهد با حذف تحریم‌ها زمینه‌ای برای حل‌وفصل همه مشکلات فراهم شود،(علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد)»،« بازار مسکن بازار داخلی است و توافق هسته‌ای خیلی نمی‌تواند تأثیر مستقیمی بر روی این بازار داشته باشد.(عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی)»، «مردم بعد از توافق هسته‌ای انتظار بیش‌ازحد از اقتصاد نداشته باشند.(محمد باقر نوبخت،معاون رئیس‌جمهور)»،« توافق هسته‌ای باعث گشایش در همه حوزه‌های اقتصادی نمی‌شود.(محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت)»،«به برجام نگاه اقتصادی نداشته باشید.(بعیدی نژاد،عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته ای)»،«از سوئیفت انتظار معجزه نداشته باشد.(مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی)»... از جمله این اظهارات است.
در حال حاضر کمتر از یکسال تا پایان دولت یازدهم باقی مانده است. ولیکن برخی از دولتمردان اصرار دارند تا روش خسارت بار برجام را ادامه دهند. روشی که در هر صورت به دستاوردی تقریبا هیچ ختم خواهد شد.