به گزارش مشرق، پنج روز از عملیات آزادسازی موصل می گذرد و در این روزها ارتش و نیروهای مردمی عراق توانستند با دست یابی به پیروزی های مهم راه را برای آزادسازی کامل شهر موصل از دست داعش هموار کنند. آغاز عملیات آزادسازی و رفتار کنشگران داخلی و بین المللی، سئوال های فراوانی را در رابطه با کیفیت عملیات و نقش سایر کشورها در آن مطرح می کند. مثل این سئوال که جایگاه ایران، ترکیه و آمریکا در این عملیات چگونه است؟
در عراق و در روزهای اخیر موج جدیدی از تلاش های مردمی و نظامی برای آزادسازی موصل و مناطق پیرامونی آن از دست داعش آغاز شده است. موجی که به دلیل موقعیت استراتژیک شهر موصل، باعث می شود تا عملیات آزادسازی این شهر، یکی از بزرگ ترین پیروزی های ارتش عراق علیه داعش قلمداد شود.
دکتر سعدالله زارعی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل عراق در رابطه با تحولات اخیر و اهمیت این منطقه از کشور عراق گفت: شهر موصل مرکز استان پهناور نینوا با حدود 25هزار کیلومترمربع است و از نظر اهمیت دومین یا سومین شهر عراق محسوب می شود. بعد از بغداد، موصل دومین شهر یا پس از بغداد و بصره سومین شهر عراق به حساب می آید. لذا آزادسازی موصل در عراق به مثابه آزادسازی حلب در کشور سوریه است.
مورد دیگر در مورد اهمیت موصول اینکه موصل بزرگ ترین شهر سنی نشین عراق است. در حدود 3میلیون نفر جمعیت دارد و از طرف دیگر از نظر جغرافیایی در موقعیتی است که از یک طرف با ترکیه و از طرف دیگر با منطقه کردی سوریه مرز دارد.
نکته مهم دیگر اینکه شهر موصل نقطه آرمانی گروهک داعش به حساب می آید. داعشی ها تئوری خلافت را با پایتختی موصل دنبال کردند. زمانی که موصل از دست داعش خارج شود در واقع این نظریه و نقشه خلافت قلّابی باطل خواهد شد و عملاً یک جریانی که آمده بود تا با داعیه اسلامی در برابر انقلاب اسلامی قد علم کند و در واقع جنبش استقلال طلبی اسلامگرا را منحرف کند در حال از بین رفتن است و این موضوع سبب خواهد شد یک مانع مهم از سر راه انقلاب اسلامی برداشته شود.
زارعی در مورد چرایی علاقه ترکیه به شرکت در عملیات آزادسازی موصل و دلایل مخالفت دولت عراق با خوسته ادامه داد: بالاخره آرام آرام مسئله آزادسازی موصل به یک نماد مبارزه با تروریسم تبدیل شده است و این صحنه تبلیغاتی به گونه ای پیش رفته که گویا کسانی که در این صحنه غایب هستند، موافق جریان داعش هستند.
مضاف بر آن اینکه ترکیه از نظر تاریخی ادعایی در مورد بخشی از استان نینوا و شمال موصل دارد و این منطقه را منطقه اشغالی خودش توسط دولت عراق به حساب می آورد. به همین دلیل زمانی که نیروهایی از ارتش ترکیه خاک عراق شدند، هیچ گونه هماهنگی با دولت بغداد نکردند و این گمان را تقویت کردند که ورود ترکیه به این منطقه نه با هدف مبارزه با داعش و کمک به دولت عراق بلکه برای تحقق آن ادعای تاریخی انجام شد و لذا دولت عراق در برابر آن واکنش نشان داد. الان هم عراقی ها به دلیل ترسی که از ماندگاری ترکیه در این منطقه دارند از حضور آنها در عملیات آزاد سازی مخالفت می کنند.
دیگر اینکه در ماه ها و سال های گذشته که داعش این مناطق را به تصرف درآورد و پیش از آن که داعشی ها خودشان را آماده تسلط بر این مناطق کنند، سازمان امنیتی ترکیه با این جریان و بعثی های علاقمندِ بازگشت به قدرت همکاری فعال و مشارکت جویانه داشت.
همانطور که شاهد بودیم وقتی داعش این استان را تصرف کرد، برخی از نیروهای کنسولگری ترکیه به راحتی و بدون هیچ آسیبی منطقه تحت تصرف داعش را ترک کردند. این در حالی بود که امکان ترک منطقه برای نیروهای دیگر کشورها فراهم نشد. بنابر این این گمان برای طرف عراقی وجود دارد که ترکیه نه تنها نمی خواهد صادقانه در این عملیات فعال شود، بلکه قصد دارد با هدف تخریب عملیات علیه داعش در صحنه حاضر شود. به خاطر همین نیت است که عراق به ترکیه مشکوک است.
این کارشناس مسائل عراق در مورد نقش آمریکا در فرایند آزادسازی موصل در مبارزه با داعش اضافه کرد: سئوال ما این است که در آن زمان که عراقی ها کمک می خواستند، آمریکایی ها کجا بودند و چرا کمک نکردند؟ اگر ما در این چند سال سابقه آمریکایی ها را بررسی کنیم می بینیم آمریکایی ها در ابتدا جنگ را یک جنگ عدالت خواهانه تعریف کردند و می گفتند که سنی های عراق با هدف رفع تبعیض مبارزه می کنند و و لذا جنگ داعش علیه عراق را مشروع می شمردند.
اکنون که عراقی ها خودشون با کمک دوستان منطقه ای شاخ داعش را شکستند و بسیاری از مناطق مثل بخش هایی وسیعی از استان های الانبار، دیالی، صلاح الدین و...حتی بخش زیادی از استان نینوا را از تصرف داعش خارج کردند و از سویی دارای هزاران نیروی مردمی و تجریه بیش از 2 سال مبارزه هستند، دیگر احتیاجی به کمک خارجی ندارند. لذا آمریکایی ها در شرایطی به میدان آمده اند که پیروزی بر داعش بسیار آسان است.
زارعی در بخش دیگری از سخنانش در مورد نقش ایران در عملیات آزادسازی شهر موصل افزود: به دلیل اینکه ایران احساس می کند توانایی عراقی ها برای آزدسازی موصل کفایت میکند، اصراری برای حضور در این عملیات ندارد. اگرچه ایران در آزادسازی بسیاری مناطق مثل صلاح الدین، الانبار، کرکوک و.. حضور داشت اما ایران امروز عراق را از طریق تقویت نیروی حشدالشعبی و ارتش عراق را به جایی رسانده که عراق خودکفا شده است. به عبارتی این ایران بود که حشدالشعبی را ایجاد، تقویت و آماده کرد و آموزش داد. از این جهت در این عملیات ایران حضور دارد ولی حضورش مستقیم نیست.
زارعی در پایان و در رابطه با مدت زمان عملیات موصل و فرجام آن گفت: نمی توان به صورت دقیق برای پایان یافتن عملیات آزادسازی موصل زمان مشخص کرد ولی بر اساس روند کنونی به نظر می آید که زمانی بین 2 تا 6 ماه نیاز است تا این عملیات پایان یابد ولی آنچه مشخص است پیروزی قطعی ارتش و نیروهای مردمی عراق بر داعش است.
در عراق و در روزهای اخیر موج جدیدی از تلاش های مردمی و نظامی برای آزادسازی موصل و مناطق پیرامونی آن از دست داعش آغاز شده است. موجی که به دلیل موقعیت استراتژیک شهر موصل، باعث می شود تا عملیات آزادسازی این شهر، یکی از بزرگ ترین پیروزی های ارتش عراق علیه داعش قلمداد شود.
دکتر سعدالله زارعی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل عراق در رابطه با تحولات اخیر و اهمیت این منطقه از کشور عراق گفت: شهر موصل مرکز استان پهناور نینوا با حدود 25هزار کیلومترمربع است و از نظر اهمیت دومین یا سومین شهر عراق محسوب می شود. بعد از بغداد، موصل دومین شهر یا پس از بغداد و بصره سومین شهر عراق به حساب می آید. لذا آزادسازی موصل در عراق به مثابه آزادسازی حلب در کشور سوریه است.
مورد دیگر در مورد اهمیت موصول اینکه موصل بزرگ ترین شهر سنی نشین عراق است. در حدود 3میلیون نفر جمعیت دارد و از طرف دیگر از نظر جغرافیایی در موقعیتی است که از یک طرف با ترکیه و از طرف دیگر با منطقه کردی سوریه مرز دارد.
نکته مهم دیگر اینکه شهر موصل نقطه آرمانی گروهک داعش به حساب می آید. داعشی ها تئوری خلافت را با پایتختی موصل دنبال کردند. زمانی که موصل از دست داعش خارج شود در واقع این نظریه و نقشه خلافت قلّابی باطل خواهد شد و عملاً یک جریانی که آمده بود تا با داعیه اسلامی در برابر انقلاب اسلامی قد علم کند و در واقع جنبش استقلال طلبی اسلامگرا را منحرف کند در حال از بین رفتن است و این موضوع سبب خواهد شد یک مانع مهم از سر راه انقلاب اسلامی برداشته شود.
زارعی در مورد چرایی علاقه ترکیه به شرکت در عملیات آزادسازی موصل و دلایل مخالفت دولت عراق با خوسته ادامه داد: بالاخره آرام آرام مسئله آزادسازی موصل به یک نماد مبارزه با تروریسم تبدیل شده است و این صحنه تبلیغاتی به گونه ای پیش رفته که گویا کسانی که در این صحنه غایب هستند، موافق جریان داعش هستند.
مضاف بر آن اینکه ترکیه از نظر تاریخی ادعایی در مورد بخشی از استان نینوا و شمال موصل دارد و این منطقه را منطقه اشغالی خودش توسط دولت عراق به حساب می آورد. به همین دلیل زمانی که نیروهایی از ارتش ترکیه خاک عراق شدند، هیچ گونه هماهنگی با دولت بغداد نکردند و این گمان را تقویت کردند که ورود ترکیه به این منطقه نه با هدف مبارزه با داعش و کمک به دولت عراق بلکه برای تحقق آن ادعای تاریخی انجام شد و لذا دولت عراق در برابر آن واکنش نشان داد. الان هم عراقی ها به دلیل ترسی که از ماندگاری ترکیه در این منطقه دارند از حضور آنها در عملیات آزاد سازی مخالفت می کنند.
دیگر اینکه در ماه ها و سال های گذشته که داعش این مناطق را به تصرف درآورد و پیش از آن که داعشی ها خودشان را آماده تسلط بر این مناطق کنند، سازمان امنیتی ترکیه با این جریان و بعثی های علاقمندِ بازگشت به قدرت همکاری فعال و مشارکت جویانه داشت.
همانطور که شاهد بودیم وقتی داعش این استان را تصرف کرد، برخی از نیروهای کنسولگری ترکیه به راحتی و بدون هیچ آسیبی منطقه تحت تصرف داعش را ترک کردند. این در حالی بود که امکان ترک منطقه برای نیروهای دیگر کشورها فراهم نشد. بنابر این این گمان برای طرف عراقی وجود دارد که ترکیه نه تنها نمی خواهد صادقانه در این عملیات فعال شود، بلکه قصد دارد با هدف تخریب عملیات علیه داعش در صحنه حاضر شود. به خاطر همین نیت است که عراق به ترکیه مشکوک است.
این کارشناس مسائل عراق در مورد نقش آمریکا در فرایند آزادسازی موصل در مبارزه با داعش اضافه کرد: سئوال ما این است که در آن زمان که عراقی ها کمک می خواستند، آمریکایی ها کجا بودند و چرا کمک نکردند؟ اگر ما در این چند سال سابقه آمریکایی ها را بررسی کنیم می بینیم آمریکایی ها در ابتدا جنگ را یک جنگ عدالت خواهانه تعریف کردند و می گفتند که سنی های عراق با هدف رفع تبعیض مبارزه می کنند و و لذا جنگ داعش علیه عراق را مشروع می شمردند.
اکنون که عراقی ها خودشون با کمک دوستان منطقه ای شاخ داعش را شکستند و بسیاری از مناطق مثل بخش هایی وسیعی از استان های الانبار، دیالی، صلاح الدین و...حتی بخش زیادی از استان نینوا را از تصرف داعش خارج کردند و از سویی دارای هزاران نیروی مردمی و تجریه بیش از 2 سال مبارزه هستند، دیگر احتیاجی به کمک خارجی ندارند. لذا آمریکایی ها در شرایطی به میدان آمده اند که پیروزی بر داعش بسیار آسان است.
زارعی در بخش دیگری از سخنانش در مورد نقش ایران در عملیات آزادسازی شهر موصل افزود: به دلیل اینکه ایران احساس می کند توانایی عراقی ها برای آزدسازی موصل کفایت میکند، اصراری برای حضور در این عملیات ندارد. اگرچه ایران در آزادسازی بسیاری مناطق مثل صلاح الدین، الانبار، کرکوک و.. حضور داشت اما ایران امروز عراق را از طریق تقویت نیروی حشدالشعبی و ارتش عراق را به جایی رسانده که عراق خودکفا شده است. به عبارتی این ایران بود که حشدالشعبی را ایجاد، تقویت و آماده کرد و آموزش داد. از این جهت در این عملیات ایران حضور دارد ولی حضورش مستقیم نیست.
زارعی در پایان و در رابطه با مدت زمان عملیات موصل و فرجام آن گفت: نمی توان به صورت دقیق برای پایان یافتن عملیات آزادسازی موصل زمان مشخص کرد ولی بر اساس روند کنونی به نظر می آید که زمانی بین 2 تا 6 ماه نیاز است تا این عملیات پایان یابد ولی آنچه مشخص است پیروزی قطعی ارتش و نیروهای مردمی عراق بر داعش است.