به گزارش مشرق، به نقل از هفته نامه آمریکایی نیوزویک، یکی از اولویت های رئیس جمهور آینده آمریکا باید اجتناب از بروز درگیری بین ایران و عربستان باشد. بسیاری از ناظران سیاسی درباره جنگ سرد بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان نوشته اند. به رغم اینکه رقابت راهبردی بین تهران و ریاض وجود دارد هنوز این رقابت سبب بی ثباتی و نا آرامی ویرانگری درخاورمانه نشده است. با وجود این، باید گفت بحران و تنش بین دوکشور به شکل قابل ملاحظه ای گسترش یافته وعمیق شده است.
در شرایط کنونی عربستان و ایران ترجیح می دهند که جنگ رسانه ای در بین دو کشور فروزان باشد. در این جنگ هر دو کشور متحمل زیان می شوند که از جمله آن می توان به تاثیرگذاری منفی چنین جنگی بر روابط مستقیم تهران و ریاض با دیگر کشورهای اشاره کرد. اکنون اختلافات و تنش بین ایران و عربستان به نقطه اوج خود رسیده است به گونه ای که احتمال رویاروی نظامی بین دو کشور وجود دارد. کمترین سطح این اختلافات افزایش نقد از یکدیگر در رسانه هاست. در چند وقت اخیر شاهد حملات نقادانه رهبران ایران و عربستان علیه یکدیگر بودیم.
درحقیقت 5 رویکرد راهبردی وجود دارد که سبب شده است تنور اختلافات بین ایران و عربستان هرچه بیشتر داغ تر شود.
1 ) نقطه داغ این اختلافات به سال 2011 باز می گردد یعنی زمانی که انقلاب های عربی" بیداری اسلامی" در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه شروع شده بود. تهران و ریاض برای کسب مقام اولی در نفوذ به کشورهای عراق، لبنان و بحرین و تا حدودی فلسطین به رقابت با یکدیگر پرداختند. این رقابت از طریق حمایت از متحدان خود در کشورهای مزبور بود.
امروز اختلافات و درگیری های ایران و عربستان در سوریه و یمن بسیار جدی و دامنه دار شده است. ریاض خود را ملزم به سرنگونی بشار اسد رئیس جمهور سوریه می داند درحالی که او همپیمان نزدیک ایران است. عربستان بارها تهدید به دخات در سوریه کرده و براین کار اصرار ورزیده است. ریاض بارها خواستار اعزام نیروهای ویژه خود به سوریه شده است. چه بسا این اعزام صورت گرفته باشد. پس دخالت نظامی عربستان در سوریه اجتناب ناپذیر شده و این موضوع می تواند عربستان را در مقابله ایران در جنگ سوریه قرار دهد.
اختلاف و درگیری ایران و عربستان در یمن بیش از این است. اکنون این مسئله به آب های خلیج فارس رسیده است. چندی قبل که عربستان و متحدانش در آب های خلیج فارس رزمایش برگزار کرده بودند تهران به آنها هشدار داد به آب های سرزمینی ایران نزدیک نشوند. این اولین باری بود که عربستان با گلوله های جنگی در رزمایش شرکت کرده بود. در این رزمایش ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا فقط نقش نظارتی داشت.
2) در ریاض یک کادر سیاسی جوان به هرم قدرت صعود کرده اند. آنان سیاست خارجی عربستان را براساس قدرت و شدت بیشتری بنیان نهاده اند و نسبت به نسل های قبلی گرایش بیشتری به خصومت دارند. این نسل، ایران را تهدیدی حقیقی برای عربستان می داند. آنان تحمل سیاست ها و سکوت آمریکا درباره اقدامات ایران را ندارند و به شدت تشنه بدست گیری زمام امور هستند.
3) عقب نشینی آمریکا از خاورمیانه؛ هیچ اهمیتی ندارد که دولت باراک اوباما چند مرتبه متهم شده که توجه و اهتمامش به خاورمیانه کم وچه بسا قطع شده است. اکنون متحدان کاخ سفید در منطقه متقاعد شده اند آمریکا از این منطقه عقب نشینی کرده است. به همین دلیل، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس اطمینان خود را به سیاست های خاورمیانه ای آمریکا از دست داده اند. واشنگتن بارها از عملکرد ریاض در جنگ یمن یا حمایت ایدئولوژی عربستان از گروه های تندرو در منطقه به صراحت انتقاد کرده است. ایران اولین کشوری است که از این انتقادها سود جسته است. به هرحال، این موضع گیری های واشنگتن سبب شده تا کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس در تصوراتشان در قبال پایبندی آمریکا به تعهدات امنیتی اش تغییر ایجاد شود.
4) درشرایط کنونی روسیه به یکی از بازیگران امنیتی بزرگ درخاورمیانه تبدیل شده و ایران نمی خواهد به حوزه نفوذ مسکو آسیبی برسد. درحقیقت، ایرانیان می خواهند بیشترین استفاده را از شریک امنیتی جدید خود ببرند. این درحالی است که محور ایران و روسیه درمنطقه در حال گسترش است و این احتمال وجود دارد که اقدامات خصمانه درمنطقه باعث شود که جنگ با عربستان سعودی شروع شود.
5) قدرت موشکی ایران به صورت بسیار فزاینده ای توسعه یافته است و این موضوع، جنگ افزارهای جدید و قدرتمندی دراختیار تهران قرار داده است.
طی چند سال گذشته ایران بر روی بهبود دقت و مسافت موشک های خود کار کرده است تا قدرت بازدارندگی خود را افزایش دهد. این بدان معنا نیست که افزایش قدرت نظامی ایران سبب می شود بزودی این کشور جایی را تصرف کند اما این موشک ها با دقت بالا سبب می شود اختیارات بیشتری پیش روی تهران قرار بگیرد و طرح های آمریکا در خلیج فارس را به چالش بکشد و این کشور را به انعطاف پذیری بیشتر وادار کند.
چند دهه است که خصومت بین ایران و عربستان وجود دارد و این خصومت بیش از ورود اوباما به کاخ سفید بوده است اما در زمان ریاست جمهوری وی تشدید شده است. تنها کاری که اوباما توانست انجام بدهد امضای توافقنامه هسته ای در قالب گروه 1+5 با ایران بود. این توافقنامه در رویکردهای راهبردی ایران تاثیر بسیار اندکی داشت و این یکی از علت های مهمی است که معتقدیم خطر برخورد نظامی بین ایران و عربستان بیش از هر زمان دیگر وجود دارد لذا به منظور پیشگیری از چنین جنگی باید رئیس جمهور آینده آمریکا بیشتر به خاورمیانه توجه نشان بدهد.
در شرایط کنونی عربستان و ایران ترجیح می دهند که جنگ رسانه ای در بین دو کشور فروزان باشد. در این جنگ هر دو کشور متحمل زیان می شوند که از جمله آن می توان به تاثیرگذاری منفی چنین جنگی بر روابط مستقیم تهران و ریاض با دیگر کشورهای اشاره کرد. اکنون اختلافات و تنش بین ایران و عربستان به نقطه اوج خود رسیده است به گونه ای که احتمال رویاروی نظامی بین دو کشور وجود دارد. کمترین سطح این اختلافات افزایش نقد از یکدیگر در رسانه هاست. در چند وقت اخیر شاهد حملات نقادانه رهبران ایران و عربستان علیه یکدیگر بودیم.
درحقیقت 5 رویکرد راهبردی وجود دارد که سبب شده است تنور اختلافات بین ایران و عربستان هرچه بیشتر داغ تر شود.
1 ) نقطه داغ این اختلافات به سال 2011 باز می گردد یعنی زمانی که انقلاب های عربی" بیداری اسلامی" در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه شروع شده بود. تهران و ریاض برای کسب مقام اولی در نفوذ به کشورهای عراق، لبنان و بحرین و تا حدودی فلسطین به رقابت با یکدیگر پرداختند. این رقابت از طریق حمایت از متحدان خود در کشورهای مزبور بود.
امروز اختلافات و درگیری های ایران و عربستان در سوریه و یمن بسیار جدی و دامنه دار شده است. ریاض خود را ملزم به سرنگونی بشار اسد رئیس جمهور سوریه می داند درحالی که او همپیمان نزدیک ایران است. عربستان بارها تهدید به دخات در سوریه کرده و براین کار اصرار ورزیده است. ریاض بارها خواستار اعزام نیروهای ویژه خود به سوریه شده است. چه بسا این اعزام صورت گرفته باشد. پس دخالت نظامی عربستان در سوریه اجتناب ناپذیر شده و این موضوع می تواند عربستان را در مقابله ایران در جنگ سوریه قرار دهد.
اختلاف و درگیری ایران و عربستان در یمن بیش از این است. اکنون این مسئله به آب های خلیج فارس رسیده است. چندی قبل که عربستان و متحدانش در آب های خلیج فارس رزمایش برگزار کرده بودند تهران به آنها هشدار داد به آب های سرزمینی ایران نزدیک نشوند. این اولین باری بود که عربستان با گلوله های جنگی در رزمایش شرکت کرده بود. در این رزمایش ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا فقط نقش نظارتی داشت.
2) در ریاض یک کادر سیاسی جوان به هرم قدرت صعود کرده اند. آنان سیاست خارجی عربستان را براساس قدرت و شدت بیشتری بنیان نهاده اند و نسبت به نسل های قبلی گرایش بیشتری به خصومت دارند. این نسل، ایران را تهدیدی حقیقی برای عربستان می داند. آنان تحمل سیاست ها و سکوت آمریکا درباره اقدامات ایران را ندارند و به شدت تشنه بدست گیری زمام امور هستند.
3) عقب نشینی آمریکا از خاورمیانه؛ هیچ اهمیتی ندارد که دولت باراک اوباما چند مرتبه متهم شده که توجه و اهتمامش به خاورمیانه کم وچه بسا قطع شده است. اکنون متحدان کاخ سفید در منطقه متقاعد شده اند آمریکا از این منطقه عقب نشینی کرده است. به همین دلیل، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس اطمینان خود را به سیاست های خاورمیانه ای آمریکا از دست داده اند. واشنگتن بارها از عملکرد ریاض در جنگ یمن یا حمایت ایدئولوژی عربستان از گروه های تندرو در منطقه به صراحت انتقاد کرده است. ایران اولین کشوری است که از این انتقادها سود جسته است. به هرحال، این موضع گیری های واشنگتن سبب شده تا کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس در تصوراتشان در قبال پایبندی آمریکا به تعهدات امنیتی اش تغییر ایجاد شود.
4) درشرایط کنونی روسیه به یکی از بازیگران امنیتی بزرگ درخاورمیانه تبدیل شده و ایران نمی خواهد به حوزه نفوذ مسکو آسیبی برسد. درحقیقت، ایرانیان می خواهند بیشترین استفاده را از شریک امنیتی جدید خود ببرند. این درحالی است که محور ایران و روسیه درمنطقه در حال گسترش است و این احتمال وجود دارد که اقدامات خصمانه درمنطقه باعث شود که جنگ با عربستان سعودی شروع شود.
5) قدرت موشکی ایران به صورت بسیار فزاینده ای توسعه یافته است و این موضوع، جنگ افزارهای جدید و قدرتمندی دراختیار تهران قرار داده است.
طی چند سال گذشته ایران بر روی بهبود دقت و مسافت موشک های خود کار کرده است تا قدرت بازدارندگی خود را افزایش دهد. این بدان معنا نیست که افزایش قدرت نظامی ایران سبب می شود بزودی این کشور جایی را تصرف کند اما این موشک ها با دقت بالا سبب می شود اختیارات بیشتری پیش روی تهران قرار بگیرد و طرح های آمریکا در خلیج فارس را به چالش بکشد و این کشور را به انعطاف پذیری بیشتر وادار کند.
چند دهه است که خصومت بین ایران و عربستان وجود دارد و این خصومت بیش از ورود اوباما به کاخ سفید بوده است اما در زمان ریاست جمهوری وی تشدید شده است. تنها کاری که اوباما توانست انجام بدهد امضای توافقنامه هسته ای در قالب گروه 1+5 با ایران بود. این توافقنامه در رویکردهای راهبردی ایران تاثیر بسیار اندکی داشت و این یکی از علت های مهمی است که معتقدیم خطر برخورد نظامی بین ایران و عربستان بیش از هر زمان دیگر وجود دارد لذا به منظور پیشگیری از چنین جنگی باید رئیس جمهور آینده آمریکا بیشتر به خاورمیانه توجه نشان بدهد.