به گزارش مشرق، با اجرایی شدن توافق هسته ای، مسئولان وزارت راه و شهرسازی به نمایندگی از صنعت هوایی ایران مذاکرات خود را با دو غول هواپیماساز جهان (بویینگ و ایرباس) آغاز کردند .
اجرایی شدن برجام برای بسیاری از شرکت های هواپیماساز جهانی به معنی باز شدن بازاری بود که مدت ها از آن محروم بودند؛ بازاری که 500 هواپیمای مسافرتی جدید نیاز دارد، اما حاضر نیست برای رسیدن به این عدد خرید، هر هواپیمایی را در دستور کار قرار دهد. مذاکراتی که پس از چند ماه به نتایج ابتدایی مثبتی رسید، سبب شد تا ایران پیش قرارداد خرید حدود 250 فروند هواپیما از دو شرکت ایرباس و بویینگ را رسما در دستور کار خود قرار دهد.
با وجود آنکه دو طرف اصلی این معامله نسبت به نهایی شدن این قرارداد اصرار دارند، از یک سو ایران به دنبال تامین هواپیماهایی نو برای جایگزین کردن با نمونه های فرسوده است و از سوی دیگر ایرباس و بویینگ روی این بازار جدید حساب باز کرده اند، اما سنگ اندازی های آمریکا باعث شده ورود این هواپیماها به ایران با اما و اگر مواجه شود.
هرچند طبق متن برجام، هیچ دولتی حق اعمال محدودیت برای ورود هواپیماهای نو به ایران را ندارد و توافق های ماه های پیش نیز این امر را اثبات می کند، اما منطق اقتصاد این را می گوید که ایران به دیگر گزینه های خود برای خرید هواپیما نیز فکر کند؛ گزینه هایی که شاید از اروپای شرقی یا آسیا باشند.
در طول ماه های گذشته هر بار صحبت از مذاکره با روس ها یا چینی ها برای خرید هواپیمای مسافرتی از آنها شده است، مسئولان ایرانی این امر را تکذیب کرده اند؛ هرچند منطق اصلی این بوده که هر هواپیمایی باید تست های فنی سازمان هواپیمایی را پشت سر بگذارد و در این صورت اجازه ورود به آسمان ایران را خواهد داشت.
این امر در جریان سفر اخیر وزیر راه به چین نیز مطرح شده و وقتی شرکت هواپیما ساز چینی comac از ورود به ایران خبر داد، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که شرط ورود به این عرصه به دست آوردن استانداردهای بین المللی خواهد بود.
هرچند تا نهایی شدن مدل های مسافربری هواپیماهای چینی لااقل به چند ماه زمان نیاز است، اما وزارت راه و شهرسازی ایران تکلیف خود را با بازاریاب های چینی روشن کرده و عنوان کرده است، آنها تنها در صورتی می توانند روی بازار ایران حساب کنند که استانداردهای جهانی را به دست آورند، همچنین اعلام این خبر می تواند تلنگری به شرکت های غربی و امریکایی باشد که آغوش بازار شرقی همیشه به روی تهران باز است.
شایان ذکراست که در آخرین مذاکرات نمایندگان ایران و شرکت ایرباس فرانسه، طرف فرانسوی متعهد شد در سال جاری میلادی 8 فروند و تا سال 2024 میلادی 110 فروند هواپیما به ایران‌ایر تحویل دهد. قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس در حالی بین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و ایرباس فرانسه امضا شد که با پیروزی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا این قرارداد تحت الشعاع خود قرار گرفت.
شرکت هواپیماسازی ایرباس اخیرا در گزارشی اعلام کرد در حال ارزیابی تبعات رأی کنگره آمریکا به ممنوعیت فروش هواپیماهای ایرباس و بویینگ به ایران است، اما فرایند تکمیل قرارداد ٢٧میلیارد دلاری فروش هواپیما به تهران را نیز متوقف نکرده است.
کلاود براندس، معاون رئیس شرکت ایرباس در امور تأمین مالی مشتریان در خاورمیانه گفت: ایرباس منتظر خواهد ماند تا ببیند سنا و رئیس‌جمهور باراک اوباما چه واکنشی به تصمیم اخیر مجلس نمایندگان نشان می‌دهند. حتی اگر توقف فروش هواپیما به ایران رأی نیاورد رأی اولیه مجلس نمایندگان در شرایطی که ایرباس در حال مذاکره درباره شرایط نهایی قرارداد است، یک وضعیت بلاتکلیفی به وجود آورده است.
وی افزود: تصمیم نهایی هرچه باشد از نظر زمانی برای این قرارداد خوب نیست. ما باید واکنش ایران را ببینیم. چه اوباما مصوبه مجلس نمایندگان را وتو کند و چه نکند روی‌کارآمدن دونالد ترامپ حکایت از وضعیت خوبی ندارد. اگر ایران پول را نقدا پرداخت کند ایرباس ممکن است بتواند تا قبل از پایان سال، کار تحویل یک هواپیمای باریک‌پیکر ای ٣٢١ به ایران را پیش ببرد، هرچند این یک فروند به‌عنوان بخشی از یک بسته مورد مذاکره قرار گرفته و هنوز باید قرارداد نهایی امضا شود.
براندس تصریح کرد: شرکت ایرباس همچنین درباره فروش چهار فروند هواپیمای پهن‌پیکر ای ٣٣٠ با ایران رایزنی کرده است، حتی اگر قرارداد ایرباس از مخالفت جمهوری‌خواهان جان سالم به در ببرد، بعید است به یک قرارداد قطعی برای فروش همه ١١٨ فروند هواپیمای اعلام‌شده تبدیل شود، زیرا ایران پنج ماه بعد از توافق با ایرباس، برای خرید ١٠٩ فروند هواپیما از بویینگ توافق کرده است. تعداد نهایی فروش هواپیما از سوی این دو شرکت به ایران هنوز مشخص نیست.
وی ادامه داد: تعداد نهایی هواپیماها احتمالا پس از موفقیت ایران در تأمین مالی قراردادها مشخص خواهد شد که با توجه به حساسیت‌های سیاسی نسبت به قرارداد به امری پیچیده تبدیل شده است.
هرچند خزانه‌داری آمریکا در ماه سپتامبر مجوزی را برای فروش ١٧ فروند هواپیمای ایرباس به ایران صادر کرد، اما ایران به دنبال تأمین مالی این قرارداد از شرکت دوبی ایروسپیس انترپرایز است که مستلزم صدور مجوز دیگری است.
بااین‌حال صنعت هواپیمایی ایران فرسوده شده و ایران نیاز به ٥٠٠ هواپیمای مسافری نو برای جایگزینی با هواپیماهای فرسوده خطوط هوایی کشور دارد و مسئولان در فکر تعمیق مذاکرات و نهایی‌کردن آن با غول‌های هواپیماساز جهان هستند.
به نوشته بلومبرگ، همان‌طور که ایران مذاکرات خود را با میتسوبیشی ژاپن هم ادامه می‌دهد، عجیب به نظر نمی‌رسد اگر مذاکرات خود با دیگر هواپیماسازان جهان همچون روسیه و چین در دستور کار خود قرار دهد.
تحلیلگران معتقدند؛ با فشارهای بیش از حد آمریکا بر صنعت هوایی ایران، شوق پروزا برای شرکت های روسی و چینی در آسمان ایران مهیا تر می شود.