محسن يزدي، مدير بخش مستند حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي معتقد است اغلب مستندهاي حاضر در جشنواره امسال با منافع و مسائل مبتلابه و مختلف کشور نسبت درستي برقرار نميکنند.
مستندسازها دغدغه شخصي خود را ميسازند
به اعتقاد اين مدير سينمايي بيشتر آثار مستند دغدغه شخصي فيلمسازهاست و ارتباط زيادي به مسائل و دغدغههاي کشور و حتي مردم ندارد. يزدي با اشاره به اين نکته که بيش از 90 درصد آثار جشنواره با بودجههاي دولتي و حکومتي توليد شده و از بيتالمال هزينه ميشوند، توضيح ميدهد: جاي مديريت فرهنگي در سمت و سو دادن منطقي به اين بودجهها کجاست؟ بالاخره مديراني که بودجهها را اختصاص ميدهند بايد نسبت به آثار با آنچه منافع ملي ناميده ميشود، پاسخگو باشند. آنهايي که در نهادها و سازمانهاي مختلف کار سفارش ميدهند بايد دقت بيشتري نسبت به پروسه سفارش دادن به خرج دهند و نتيجه و محصولي که تحويل ميگيرند بايد فارغ از نظر اطرافيان مورد کارشناسي دقيقتري قرار بگيرد.
به اعتقاد مدير مرکز مستند حوزه هنري نظم تازهاي در منطقه و جهان در حال شکلگيري است و کشور ما در حال گذر از پيچ تاريخي سرنوشتسازي قرار دارد، اما شمهاي از بازتابهاي اين مسئله در اغلب آثار مستند ديده نميشود، البته امسال جشنواره سينماحقيقت بخش مدافعان حرم را اضافه کرده که گام مثبتي تلقي ميشود، ولي جشنواره توليدات يکسال را پوشش ميدهد و هرچه نگاه ميکنيد خطي که دلسوزانه و موشکافانه به مسائل کشور و مردم نظر کرده باشد، پيدا نميکنيد.
سفارشدهندگان منفعلانه عمل ميکنند
يزدي در ادامه عنوان ميکند که شخصاً کوشيده اين اتفاق در مرکز تحت مديريت او بيفتد و سفارشدهنده باشد. اصطلاح سفارش دادن متأسفانه بار منفي به خود گرفته، اما واقعيت اين است که در تمام جهان نهادها و سازمانهاي مختلف به مستندسازها سفارش کار ميدهند.
به اعتقاد يزدي دليل اينکه سفارش دادن اثر هنري بار منفي به خود گرفته، اين مسئله است که برخي سفارشدهندهها در کشور فکر ميکنند بايد نظر خود را به فيلمساز حقنه کنند، در حالي که سفارش دادن موضوعي دوطرفه براي رسيدن به يک نگاه مشترک است. کارگردان هم متقابلاً نميتواند نگاه شخصي خود را مستند کند و اين هوشمندي مدير است که به چه کسي چه چيزي را سفارش دهد. بنابراين شکل سفارش دادن موضوع مهمي است که به نظر ميرسد مديران اشراف درستي نسبت به آن ندارند و در اينباره منفعلانه عمل ميکنند.
تحقيق و پژوهش به اندازه تکنيک پيشرفت نکرده است
امير تاجيک، مدير سابق شبکه مستند سيما نيز در گفتوگو با «جوان» درباره جشنواره امسال سينما حقيقت به اين نکته اشاره کرد که به نظر ميرسد مستندسازها امسال به استانداردهاي بينالمللي خيلي نزديکتر شدهاند در عين اينکه هنوز با ايدهآل فاصله داريم.
تاجيک معتقد است امسال هم به لحاظ ساختاري و هم به لحاظ محتوايي آثار خوبي در جشنواره قابل مشاهده بود و کار فيلم اوليها نيز در بخش جنبي و مسابقه جشنواره حائز اهميت بود، اما آنقدر که مستندسازها به لحاظ تکنيکي پيشرفت نشان ميدهند متأسفانه در بخش محتوايي به همان اندازه شاهد جهش نيستيم و معلوم است که زمان کافي روي پژوهش و تحقيق انجام نشده و اين بخش از کار آنقدر که بايد جدي گرفته نشده است. اين فعال حوزه سينماي مستند معتقد است متأسفانه هنوز فرهنگ مستند ديدن در کشور فراگير نشده است و تلقي بخشي از مردم از مستند هنوز حيات وحش است.
ما در شبکه مستند سعي کرديم اين تلقي را اصلاح کنيم و براي همين به مستند اجتماعي بهاي زيادي داديم.
تاجیک اضافه کرد: امسال براي اولينبار رسانه ملي با 16 اثر در جشنواره سينما حقيقت حضور داشت که هشت اثر آن متعلق به شبکه مستند سيما بود. ضمن تبريک به مستندسازان و دستاندرکاران اين امر، لازم است تأکيد کنم که اگر درهاي رسانه ملي به روي مستندسازان مستقل بازتر باشد، تأثيرگذاري محتوايي که توليد ميشود، بسيار بيشتر از مجموعههايي است که بعضاً پخش سريالي آنها توسط عامه جامعه دنبال نميشود.
مستندسازان کشور ما، کارگزاران اصلاح جامعه از طريق اين سينماي پاک هستند. با گسترش اطلاعرساني از طريق فضاي مجازي و رقابت شديد شبکههاي مختلف براي جذب مخاطب و روز به روز آسان شدن دسترسي مخاطبان به اين شبکههاي جايگزين، تنها راه باقي مانده اعتماد و اتکا بر توان مستندسازان داخلي کشور است.
سينماحقيقت بايد مردميتر برگزار شود
حسين شمقدري که چند سال پيش با مستند ميراث آلبرتا توجهات را به خود جلب کرد نيز، مردمي نبودن جشنواره سينماحقيقت را يک ضعف قلمداد کرد و گفت: برد جشنواره فيلم حقيقت در ميان مردم کم است و جشنواره بيشتر با رويکرد تخصصي و بدون حضور و اطلاع مردم برگزار ميشود. به اعتقاد اين مستندساز اين اتفاق در جشنوارهاي مانند عمار به دليل تقاضايي که هر ساله برگزارکنندگان در بخشي از مردم ايجاد ميکنند، ميافتد. هدف اصلي جشنوارهها قاعدتاً بايد اين باشد که گلچيني از آثار و فيلمسازها را معرفي کنند و جريانسازي شکل بگيرد و مردم در جريان اين مسئله قرار بگيرند، اما به نظر ميرسد جشنواره حقيقت بهرغم همه نکات مثبتي که ميتوان براي آن شمارش کرد از اين ضعف رنج ميبرد.
مدل برگزاري جشنواره حقيقت در کشور سنتي است
امير تاجيک نيز اين ضعف را قبول دارد اما به اين اشاره ميکند که سينماي مستند بيش از اينکه جنبه سرگرمي داشته باشد، جنبه آگاهي بخشي دارد و از اين نظر با سينماي داستاني متفاوت است و موضوع گيشه و فروش براي فيلم مستند اولويت نيست و در همه دنيا سينماي مستند در تلويزيون مخاطب اصلي خود را پيدا ميکند، ضمن اينکه مدل برگزاري جشنواره حقيقت در کشور ما هنوز سنتي است و مسائلي از قبيل اطلاعرساني به اقشار مختلف مردم و در جريان گذاشتن آنها به روز نشده است و حتي رسانهها هم از همان روشهاي سنتي پيروي ميکنند و رسانه ملي بايد در اينباره نقش محوري را بازي کند.
منبع: روزنامه جوان