سرویس سیاست مشرق - مشروطه در لغت به معنای "محدود کردن صورت مطلق العنان یک سلطان یا حاکم از طریق قرار دادن آن در چهارچوب قوانین و حدود است" اما معنای اصطلاحی مشروطه در کشور ما اشاره به نهضت عدالت خواهانه ای دارد که مردم ایران در حدود سال های 1284-1285 ه.ق به رهبری روحانیون به راه انداختند که در پروسه آن علما دست به هجرت صغری و هجرت کبری زدند و با فشار مردم و حمایت علما مظفرالدین شاه و وزیر او عین الدوله وادار به عقب نشینی شدند اما روشن فکران وابسته به محافل پنهان از عدم آگاهی برخی روحانیون در خصوص ایدئولوژی های غربی استفاده کرده و به ویژه مردم تجمع کرده در سفارت را تحریک به درخواست مشروطه کردند، بدینسان نهضت مردمی جهت تاسیس عدالت خانه با نفوذ سفارت انگلیس و بهره گیری از عدم حضور روحانیون در تهران به واسطه مهاجرت کبری و نیز نفوذ فراماسونرهایی چون صنیع الدوله و مشیرالدوله به نحوی مشروطه طلبی تقلیدی غربی و الگو قرار دادن تعاریف و ایدئولوژی های لیبرال- دموکراسی تبدیل شد.

در این میان بعضی روحانیون بزرگ  نظیر آیت الله نائینی از مشروطه حمایت نمودند و برخی دیگر همچون شیخ فضل الله نوری به مخالفت با آن پرداختند. مشروطه نظریه ای است برخواسته از متن اندیشه دموکراسی و بیانی دیگر از آن است طرفداران آن در ایران نیز این نظریه را از منتسکیو فرانسوی و جان لاک انگلیسی و جان استوارت میل اقتباس کرده بودند و به این امر نیز اذعان داشتند.

سخن از مشروطه به جای عدالت خانه در سفارت انگلیس و از طرف شاگردان مدرسه علوم سیاسی مطرح گردید. شیخ فضل الله نوری که با آن مخالفت کرده بود توجه اش بر نظریه مشروطه ی مشروعه بود زیرا معتقد بود که خطر غرب زدگی نهضتی که علیه استبداد قاجاری به پا خواسته می تواند استبداد دیگری بر پا دارد، چنانچه که پس از فتح تهران منور الفکران عضو لژ بیداری چنین نیز نمودند.

روشنفکران مدعی مشروطه پس از مدتی از قدرت یابی در کشور شیخ فضل الله را به دار آویختند و به سال 1328 ه.ق عبدالله بهبهانی را ترور کردند وآیت الله طباطبائی را خانه نشین کردند و به سال 1329 ه.ق به نحوی مرموز موجبات مرگ آیت الله آخوند خراسانی را نیز فراهم آوردند. آنچه پس از آن بر سر ایران رفت یکسره بحران بود. روشنفکرانی چون وثوق الدوله قرارداد 1919 میلادی را بر مردم تحمیل کردند و یا اینکه با ایجاد هرج و مرج و ترور موجبات اشغال ایران را پس از کودتای 1299 ه.ش فراهم ساختند به هر حال عاقبت کار به گونه ای بود که نائینی از طرفداران مشروطه حرف خود را پس گرفت و مشغول به جمع آوری نسخه های کتاب «تنبیه الائه و تنزیه المله» پرداخت.