به گزارش مشرق، برنامه این هفته ثریا با موضوع بررسی ظرفیت‌های مغفول توسعه مکران و با حضور دکتر مهدی صفری، سفیر سابق ایران در چین، روسیه و اتریش به روی آنتن شبکه اول سیما رفت. منطقه مکران علی رغم تمام ظرفیت های بکر و فراوانی که دارد یکی از محرومترین مناطق کشور است و حتی نسخه ایجاد مناطق آزاد هم به کمک این منطقه نیامده است.

ثریا در این برنامه راهکارهای داخلی در راستای استفاده بیشتر و بهینه از این منطقه پرظرفیت را بررسی کرد. برخ از مستندهای پخش شده در ثریا از روستاهای سواحل دریایی عمان که دیوار به دیوار منطقه آزاد چابهار بودند به قدری تکان دهنده بود که اشک مخاطبان را جاری ساخت. تصاویری از شبکه های انتقال برق رها شده روی زمین و به شیوه عنکبوتی در یکی از روستاها (روستای کمب) با جمعیتی بیش از بیست هزارنفر که با معضلات حاشیه نشینی روبرو بودند، آن هم در منطقه ای با ظرفیتهای بکر خدادادی بسیار تامل برانگیز بود.

در این برنامه ثریا محورهای زیر مطرح شد:
 

سواحل مکران، سرزمینی که می تواند سکوی توسعه کل ایران باشد و اکنون خودش از فقر شدید رنج می برد

تکنوکراتها به جای توانمندسازی مردم، توسعه را تنها در ایجاد پل و جاده و... می بینند

پیشرفت و محرومیت زدایی نیازمند مدیریت انقلابی است

از مسوولین رفاه طلب با فیش های نجومی، اقتصاد مقاومتی و پیشرفت حاصل نمی شود

خط آهن راهبردی چابهار- سرخس همچنان در انتظار توجه مسوولان

دیوار به دیوار منطقه آزاد چابهار، جایی که تصاویر فقر و بیکاری اشک مخاطبان ثریا را درآورد

ما هنوز نتوانسته‌ایم چابهار را معرفی کنیم به همین دلیل سرمایه گذاری ها به سمت گواتر رفته است

دکتر مهدی صفری، سفیر سابق ایران در چین، روسیه و اتریش در ابتدای برنامه اظهار داشت: بحث ما بیشتر در رابطه با چابهار است و زمانی که بنده در روسیه بودم بیشترین تلاش را کردیم تا مسیر ترانزیت شمال به جنوب را شکل بدهیم که مستحضر هستید که سه کشور ایران و هند و روسیه توافقی را مبنی بر همین موضوع در سن پطرزبورگ امضا کردند.

دکتر مهدی صفری سفیر ایران در چین اظهار داشت: علت استراتژیک بودن این مسیر ارتباط استراتژیک هند با روسیه و شمال اروپا بود؛ اگر ما یک مسیر امن و ترانزیت با زیرساحتهای مناسب ایجاد کنیم این می‌تواند بسیار از لحاظ ایجاد شغل در کشور موثر باشد. غلب کشورهای در مسیر یعنی اسیای مرکزی و قفقاز کشورهایی هستند که به دریا راهی ندارند و واقعا برای صادرات و وارداتشان به این مسیر احتیاج دارند که ما با کمبود کار نتوانسته‌ایم این زیرساخت‌ها را ایجاد کنیم.

وی در ادامه گفت: چابهار یک منطقه استراتژیک است و روز به روز این اهمیت بیشتر میشود؛ یک مثالی میزنم، از روزی که آمریکا تصمیم گرفته است چین را از طریق شرق محاصره بکند چین این تئوری را مطرح کرد که ما می‌خواهیم جاده ابریشم را احیا کنیم و نگرانی اش برای مسیر تجارت و انرژی‌اش است و الان در یک سال دو هزار کیلومتر خط لوله از میانمار به چین کشید و فری خاطر نشان کرد: بلافاصله یک پالایشگاه زد که نفت که آمد به آن تنگه وابسته می‌شود.

صفری خاطرنشان کرد: چین برای رسیدن انرژی و نفتی که از خلیج فارس رد می‌شود بندر گواتر را گرفت که یک جاده نا امنی هم دارد که از بلوچستان می‌گذرد و سوال اینجاست که ما چرا نتوانستیم چابهار را بجای گواتر معرفی کنیم که البته هنوز دیر نشده است. چین در اینجا می‌تواند پالایشگا و پتروشیمی بزند و کالایش را جا به جا کند که این اگر نتوانست از این مسیر ببرد به راحتی می‌توانداز راه  چابهار، مشهد، سرخس، ترکمنستان کالایش را ببرد که این همان نگاه به غرب چین است.

وی گفت: هند بسیار تمایل دارد در چابهار سرمایه‌گذاری کند و البته توافق‌هایی هم صورت گرفته است منتها باید اجرایی بشود بنابراین هرچه زمان جلو می‌رود نقطه استراتژِک بودن چابهار با اهمیت تر می‌شود. اگر ما دیر حرکت کنیم ممکن است گواتر جایگزین چابهار ما بشود.

فرق ایرانی ها با چینی ها این است که آنها وقتی تصمیم می‌گیرند عمل می‌کنند

محسن مقصودی گفت: بسیاری از کشورهای دنیا پایتخت‌های اقتصادی‌شان بنادرشان است و چرا ما دیوار به دیوار چابهار مناطقی داریم که مردمش واقعا از محرومیت رنج می‌برند؟

دکتر مهدی صفری در پاسخ اظهار داشت: واقعا بسیاری از کشورها به بنادرشان معروف هستند نه به پایتختشان؛ یک بندری در چین هست که تا یک سال دیگر به بزرگترین بندر کانتینری دنیا تبدیل خواهد شد؛ فرق ما با آنها این است که آنها وقتی تصمیم می‌گیرند و اجرایی می‌کنند و پیگیری می‌کنند تا کار عقب مانده‌ای روی زمین نمانده باشد بطور مثال همین امثال بخاطر آلودگی 150 نفر از مسئولین پکن را گرفتند که اون اصولی که باید طبق دستور کار دنبال می‌شد را عمل نکرده بودند.

وی افزود: در اجرای یک پروژه ما همیشه به دنبال اجرای پروژه هستیم اما زمان اصلا برایمان مهم نیست درصورتیکه بزرگترین فاکتوری که مهم است زمان است؛ متاسفانه در کشور ما سیاستی که از گذشته پیاده شده است سیاست جاده‌ای بوده است نه سیاست دریایی و ما باید این مسئله را جز اولویتهای خودمان بدانیم و برای اینکه ضریب امنیت کشورمان را بالا ببریم باید مناقع کشورهای دیگر را با خودمان گره بزنیم که یک عامل مهم مسئله ترانزیت است؛ بطور مثال وقتی روسیه تحریم شد آمریکایی ها دوتا شرکت آمریکایی را استثنا کردند چرا که این شرکت ها در روسیه سرمایه گذاری کرده بودند.

سفیر سابق ایران در چین اظهار داشت: دولت محترم باید برای کار دیپلماسی با چین و هند هرکدام بصورت جداگانه سرمایه گذاری کند که فقط کار این دیپلماسی این باشد که روند نتیجه گیری این مسئله را تسریع ببخشد و اگر چابهار ما از لحاظ ترانزیتی و سرمایه گذاری شکل بگیرد دیگر این محرومیت‌های مردم از بین خواهد رفت و اکثر مردم در منطقه خودشان دارای شغل می‌شوند.

صفری گفت: همیشه نفت و گاز کشور ما را تحریم می‌کنند اما اگر همین نفت و گاز به محصول نهایی تبدیل بشود هیچگاه نمی‌توانند تحریم کنند.

استفاده‌ای که از مزیت بنادر ایران نکرده‌ایم...

مهندس مهدی ساسانی، پژوهشگر توسعه منطقه‌ای با ارائه اسلایدهایی اظهار داشت: ما در مسیری هستیم که تعداد سفرهای دریایی زیادی که از چین شروع می‌شود و به اروپا می‌رسد همه از مناطق مربوط به ایران می‌گذرد و بالای 5000 سفر در سال داریم. این مزیت چابهار در این است که می‌توانیم یک مسیر  طولانی را 40 درصد کوتاه‌تر بکنیم.

ساسانی اضافه کرد: چابهار برای کشورهای CIS و آُسیای میانه، افغانستان و کشورهای شرق ایران بسیار اهمیت دارد ما از بندر عباس کریدور شمالی جنوبی را پیش بینی کرده‌ایم و الان نقصی در مسیر ریلی آن نداریم اما نکته این است که در خاک ایران این مسیر باید حدود دو روز طول بکشد اما گاها دیده‌ایم که بیست روز هم طول کشیده است یعنی زیرساخت را داریم اما مدیریت این زیرساخت را نداریم.

دکتر صفری اضافه کرد: شرایط چابهار خیلی بهتر از بندرعباس است چراکه در بندرعباس ملاحظات مربوط به تنگه وجود دارد اما در چابهار ما آبهای آزاد و متصل به اقیانوس را داریم. ما واقعا چیزی از چینی‌ها کم نداریم اما نکته‌ای که این است روی یک کار تمرکز جدی نمی‌کنیم و در پروژه‌ها وقت را در نظر نمی‌گیریم.

پروژه‌ای که از سال 89 تا کنون فقط بیست درصد فاز اولش پیش رفته است!!

مهندس ساسانی در ادامه تصریح کرد: علاوه بر چین هند هم به دنبال چابهار است اما نکته‌ای که هست این است که ما در چابهار نه جاده‌ای داریم و نه راه آهنی که البته شکل صحیح آن راه آهن است. پروژه اتصال خط ریلی چابهار به شبکه ریلی کشور از سال 89 شروع شده است که دوفاز دارد یکی مسیر چابهار زاهدان و زاهدان به سرخس که در فاز اول از سال 89 تا کنون فقط 20 درصد پیشرفت داشته‌ایم! البته پیمانکار ایرانی مربوطه تلاشش را کرده اما تامین بودجه مشکل داشته است. این پروژه، پروژه‌ای هم نیست که کار فنی خاصی داشته باشد اما ردیف بودجه‌اش بسیار قطره چکانی است و ما باید به دنبال مسیرهای جایگزین بودجه باشیم و باید به سمت جب سرمایه‌گذاری در این مسیر برویم.

دکتر صفری خاطرنشان کرد: من مطمئن هستم که چینی‌ها علاقه‌مند هستند برای راه آهن این مسیر سرمایه‌گذاری کنند و باید روی این کار تمرکز کنیم. اگر این خط آهن راه بیافتد واقعا شاهد حجم زیادی اشغال خواهیم بود و معادن و صنعت ما وارد چرخه می‌شوند.پ بنابراین این کار بسیار استراتژیک است.

محسن مقصودی اظهار داشت: اگر برخی پروژه ها برای مردم کشور خودمان تبیین شود مردم کشور خودمان نیز در این مسیر سرمایه‌گذاری می‌کنند و می‌توانیم از سرمایه‌های مردمی کشور خودمان هم استفاده کنیم؛ امیدواریم در دولت دوازدهم به این موضوع توجه ویژه‌ای بشود.

مسئولین در چند سال گذشته فقط چشم به این داشته‌اند تا از ناحیه برجام فرجی صورت بگیرد

مجری برنامه در ادامه برنامه تصریح کرد: ما در مناطق مختلف کشورمان فرصت‌های بسیار زیادی داریم که وقتی آنها را می‌بینیم افسوس می‌خوریم و متاسفانه مسئولین هم این ایام صرفا به این فکر بودند تا از ناحیه برجام فرجی صورت بگیرد و تمام فضای سیاسی و رسانه‌ای ما هم به همین موضوع معطوف شده بود و کمتر به فرصت‌های موجود در مناطق مختلف کشور توجه می‌شد.

دکتر صفری در رابطه با بحث تولید داخل و همچنین صادرات شیلات در کشور اظهار داشت: در روسیه ظرفیت صادرات ماهی و میگو بسیار بالاست اگرچه که خود روس ها خیلی دریا دارند اما ماهی‌شان از منطقه‌ای در شمال ژاپن وارد می‌شود و تا مرکز روسیه برسد هزینه زیادی می‌برد. الان تجار بصورت خرد صادرات ماهی قزل آلا را انجام می‌دهند. روس ها طالب میگوی ما هستند و اگر از ایران با روس‌ها مشارکت کنند که روس‌ها خودشان این میگو را به کشورشان ببرند قطعا بسیار برای ما بصرفه خواهد بود.

وی افزود: یک فرصت دیگر این بود که امسال روس ها 500 میلیون یورو فقط سبزیجات از لهستان وارد کردند. در مثال گوجه فرنگی باید بگویم که از آبان تا اردیبهشت فصل بسیار خوبی است که صادرات گوجه به روسیه داشته باشیم که در این  رابطه یکی دو نفر از تجار روسیه به ما گفتند که صادرات گوجه فرنگی بیش از 50 درصد سود دارد. درمورد میگو خوراک خیلی زیادی در روسیه هست و از جای دیگری هم نمی‌توانند آن را تامین کنند.

از مکران فقط در اسناد بالادستی اسم می‌بریم و کاری نمی‌کنیم

دکتر روح الله ایزدخواه کارشناس توسعه منطقه‌ای روی آنتن تلفن برنامه آمد و گفت: منطقه مکران یک گنج نهانی است که هنوز کشف نشده است علی رغم اینکه در اسناد بالادستی هم زیاد اسم برده می‌شود و لی در عمل به منطقه که می‌رویم می‌بینیم که خیلی عقبتر هستیم. در این مدتی که من در آنجا بودم حدود هشت زنجیره اقتصادی مزیت دار در این منطقه است از جمله سنگهای نیمه قیمتی، شتر، میوه های گرمسیری و گیاهان دارویی و غیره.

خانمی که عتیقه تولید می‌کرد

وی افزود: بنده اخیرا به روستایی رفتم که یک خانمی در یک باغی و در زیر یک سایبان یک سفال بسیار تمیز و با کیفیت بالایی در آنجا تولید می‌کرد. خاک آن هم از کف رودخانه می‌آورد و سه بار آن را الک می‌کرد و ظروف بسیار زیبا تولید می‌کرد و رنگ آن را هم از معادن همانجا می‌آورد که من به دوستان گفتم در اروپا به این سفال مانند یک زیرخاکی نگاه می‌کنند.

مسئولین ظرفیت‌های مردمی استان سیستان و بلوچستان را نادیده گرفته‌اند

ایزدخواه گفت: برخی گیاهان دارویی فقط مختص منطقه مکران است و خواص بسیار زیادی دارد و کاربرد صنعتی و نظامی هم دارند اما هیچ استفاده‌ای نمی‌شود. مشکل در اینجاست که ما اقتصاد را مردمی نکره‌ایم و از نیروی کار ساکن در این منطقه استفاده نکرده‌ایم که همین منطقه 65 درصد نیروی کار جوان دارد. این منطقه دارای سلامت روانی است و آمار و درصد بزهکاری بسیار پایین است و از لحاظ فرهنگی واقعا بستر مناسبی دارد که این شرایط را برای سرمایه گذاری فراهم می‌کند. مردم این منطقه اعتقادی به پس انداز بانکی ندارند هم به دلیل مسئله ربوی بودن بانکها و هم به دلیل اینکه مایلند سرمایه‌شان را به کار بگیرند و گردش سرمایه در اینجا بالاست. واقعا شرایط خوبی در این منطقه وجود دارد اما زنجیره ها مردمی نشده است.

در سیستان و بلوچستان باید اقتصاد را مردمی کنیم

وی گفت: اگر ما در این منطقه بکر و دست نخورده اقتصاد را مردمی سازی بکنیم واقعا به نفع همه خواهد بود. بلوچستان چهار فصل کشاورزی دارد؛ میوه‌هایی در منطقه گرمسیری بلوچستان هستند که شاید در تهران کیلیویی 20 یا 30 هزارتومان باشد اما هیچ برنامه‌ای برای آنها نریخته‌ایم. تاجر محلی بلوچ می‌گوید که اسم من تاجر است اما در عمل عمله تاجر اصفهان و تبریز و تهران هستم و از خودم هیچ اختیاری ندارم.

ایزدخواه با اشاره به برخی نگاه تکنوکراتها در توسعه گفت: متاسفانه برخی مسوولان ما به توسعه هنوز به چشم جاده کشی و راهسازی نگاه میکنند. یعنی توسعه را کارهای عمرانی می‌بینیم و کارهای نرم افزاری حوزه اقتصاد که متوجه توانمندسازی مردم است را انجام نمی‌دهیم. مثلا تعداد تشکل های جمعی در استان سیستان و بلوچستان بسیار پایین است و شاید اصلا نیست. مردم در این استان توانمند نشده اند و از خودشان تقریبا اختیاری ندارند.

مسئولین از نگاه جهادی اوایل انقلاب فاصله گرفته‌اند

مقصودی گفت: برداشت من این است که مسئولین با نگاهی که جهاد سازندگی در ائایل انقلاب داشه است فاصله گرفته‌اند. در آن زمان جهادسازندگی همه مردم را توانمند می‌کرد و به نوعی مردم را درگیر کار می‌کرد. با این سبک مدیریت و حقوق‌های آنچنانی و نجومی و طلبکار بودن مدیران و بازدهی بسیار پایین نمی‌توان یک کار جهادی و انقلابی کرد. آیا بنظر شما می‌توانیم با این سبک تحولی ایجاد کنیم؟

صفری گفت: روش در دولتهای مختلف روش درستی نبوده است؛ ما نیاز به یک کار جهادی و ضربتی داریم و دولت باید در این پروسه اقتدار داشته باشد. مثلا بانک ها در بحث میگو هیچ تمایلی به سرمایه گذاری ندارند اما دولت باید دستورالعمل بدهد و پیگیری بکند. بنظر بنده باید روی این منطقه یک تمرکز خاصی داشته باشیم؛ این منطقه از همه نظر منطقه‌ای استراتژیک است و باید با یک برنامه خاص و جهادی و ضربتی به دنبال آّبادنی و پیشرفت مکران باشیم.

گفتنی است در این برنامه مستندهایی از وضعیت خدمت رسانی به مردم در روستای کمب در 5 کیلومتری چابهار پخش شد که این روستا با جمعیتی بالغ بر بیست هزارنفر به عنوان یکی از بزرگترین روستاهای کشور فاقد برخی از خدمات اولیه زندگی بود که نیازمند ساماندهی سریع و حل معضلات مربوط به حاشیه نشینی از سوی مسوولان استان است.

مستندها و کلیپ های پخش شده در ثریا را می توانید از طریق سایت برنامه و یا کانال برنامه ثریا به آدرس @sorayatv دریافت نمایید.