سرویس اقتصاد مشرق - معطلی دو سه ساعته مسافران در فرودگاه‌ها دیگر به اتفاقی عادی تبدیل شده و مردم قبول کردند صدای اعتراضاتشان به تاخیرهای بی قاعده پروازها به جایی نمی رسد. انگار نه وزارت راه دلش به حال اتلاف وقت و سرمایه مردم می‌سوزد و نه شرکت‌های هواپیمایی فکری برای اصلاح روندهای خود کرده‌اند.
این واقعیت تلخ را می‌توان از خستگی و بی حوصلگی بخش زیادی از مسافران منتظری که در سالن ترانزیت فرودگاه‌ها، چشم به تابلوی اعلانات دوخته‌اند تا شاید وضعیت پروازشان اعلام شود متوجه شد. مسافرینی که رقم‌هایی بسیار بیشتر از هزینه‌های واقعی بلیط را پرداخت کرده‌اند تا زودتر به کارهای خود برسند اما بیشتر از زمانی که مسیر مبدا تا مقصد را باید در راه باشند، در سالن فرودگاه معطلند چرا که شرکت های هوایی توان مدیریت برنامه های خود را ندارند.
در واقع تنها چیزی که در این میان برای ایرلاین ها ارزشی ندارد وقت و اعصاب مردم است که از طرفی چشم انتظار اعلام زمان پرواز هستند و از طرف دیگر به دیر شدن برنامه‌ها و قرارهای خود در مقصد فکر می‌کنند.
اما داستان معطلی و اتلاف وقت مردم در فرودگاه‌ها پایانی ندارد و در تازه ترین اقدام، شرکت هواپیمایی ایران ایر که قرار بود مسافران را ساعت ۱۵ روز سه شنبه با پرواز شماره ۲۸۵ از تهران به کرمانشاه ببرد، به گفته مسافران حاضر در فرودگاه، هواپیما را به مقصد مشهد فرستاد و در کمال بی احترامی به حقوق مسافران به ان‌ها گفت شاید پروازشان کنسل شود. اگر نه منتظر باشند شاید پرواز انجام شد.
براساس آنچه تابلوی اعلانات فرودگاه مهرآباد نشان می‌دهد، این مسافران حدود ۶ ساعت در فرودگاه معطل و سرگردان شده بودند تا به مقصد برسند. در واقع مسافری که برای رفتن از تهران هزینه ای بیش از ۲۶۰ هزار تومان را پرداخت کرده باید بی برنامگی و ضعف مدیریت و نظارت شرکت هواپیمایی و وزارت راه را نیز تحمل کند تا شاید دست آخر سالم به مقصد برسد.
اعتراض مسافران پرواز ۲۸۵ ایران ایر
جریمه ایرلاین‌های متخلف چیست؟
اردیبهشت ماه سال ۹۴ برای نخستین بار دستورالعمل حقوق مسافر در پروازهای داخلی در شورایعالی هواپیمایی تصویب و به تایید وزیر راه و شهرسازی رسید. براساس این دستورالعمل شرکت‌های هواپیمایی موظف شدند در سه بخش «حقوق مسافر هنگام پذیرش در فرودگاه»، «قیمت بلیت» و «حقوق مسافر در حین و بعد از پرواز» نسبت به ارائه خدمات به مسافران امکانات لازم را فراهم آورند.
در قسمت مربوط به تاخیر پروازهای این آیین نامه دو وظیفه برای شرکت‌های هواپیمایی در نظر گرفته شده که براساس آن نماینده ایرلاین موظف است با حضور در میان مسافران با متانت و احترام نسبت به اطلاع رسانی صحیح در خصوص تاخیر پرواز اقدام نماید که این مسئله تاکنون به ندرت اتفاق افتاده و کمتر مسافری است که در زمان تاخیر پرواز مسئولی را پیدا کند تا از او علت و مدت تاخیر را بپرسد.
همچنین در بخش دیگری از این آیین‌نامه با اشاره به تعیین جریمه های ایرلاین ها برای بازه‌های زمانی تاخیر هر پرواز، از یک ساعت تا بیش از ۴ ساعت وظایفی را در نظر گرفته است.
برای نمونه پیش‌بینی شده است که در صورت تاخیر بیش از یک ساعت و کمتر از دو ساعت از مسافران پذیرایی به عمل خواهد آمد. این جریمه برای تاخیرهای بیشتر از دو ساعت شامل فراهم نمودن امکان برقراری ارتباط تلفنی جهت اطلاع رسانی تاخیر پرواز و همچنین تغییر پرواز در صورت درخواست مسافر می شود.
این مسئله برای معطلی بیش از ۴ ساعت نیز به این صورت است که شرکت حمل کننده علاوه بر موارد فوق، موظف به ارائه یک فقره بلیت مشابه با تخفیف ۳۰ درصد از لحاظ مسیر و کلاس پروازی می‌شود.
اگرچه این قانون به حداقل‌های حقوق مسافر در بحث تاخیر پروازی اشاره دارد ولی واقعیت این است که در اکثر موارد همین مطالبات ساده نیز اجرا نمی‌شود و مسافران داخل سالن ترانزیت هیچ دسترسی به شرکت‌های هواپیمایی برای درخواست‌های خود ندارند. همچنین اطلاعات فرودگاه نیز در سالن‌های ترانزیت حضور ندارد تا کمترین پاسخ را به سوالات مردم در خصوص وضعیت پروازها بدهد.
از این رو به نظر می‌رسد شرکت فرودگاه‌های کشور می‌تواند با راه‌اندازی بخش ویژه‌ای در هر سالن ترانزیت برای پاسخ به سوالات مردم در خصوص تاخیر پروازها، کار بر زمین مانده ایرلاین ها را انجام دهد.
همچنین آیین نامه حقوق مسافر نیز نیاز به تغییرات جدی دارد بطوریکه هزینه تاخیر برای ایرلاین ها را بالا ببرد. در حال حاضر تاخیرهای تا دو ساعت عملا هیچ هزینه‌ای برای شرکت‌های هواپیمایی ندارد و با ضعف نظارتی هم که بر اجرای همین قانون وجود دارد همین جریمه اندک نیز اجرا نمی‌شود.
کدام ایرلاین ها بیشترین تاخیر را دارند؟
طبق آمار رسمی اعلام شده توسط سازمان هواپیمایی کشوری از تاخیر پروازهای فرودگاه مهرآباد تهران، در تیرماه امسال نزدیک به ۳ هزار مورد از سورت‌های پروازی که حدود ۴۹ درصد مسافرت های هوایی را شامل می‌شود با تاخیر انجام گرفته است.
براساس اطلاعات این گزارش در تیرماه امسال در مجموع ۶۱۰۲ پرواز از فرودگاه مهرآباد انجام شد که در این مدت برخی از ایرلاین‌های بیش از ۶۰ درصد پروازهایشان با تاخیر همراه بود.
به عنوان نمونه شرکت هواپیمایی آسمان با انجام ۵۴۶ سورت پروازی دارای تأخیر از ۹۷۳ برنامه پروازی خود با اختصاص، ۱۹ درصد کل تأخیرات پروازی به خود، رکورددار این حوزه است. در مقایسه درصدی شرکت آتا ایر با ۶۱ درصد تاخیر پروازی رکورددار ایرلاین دارای تاخیر است.
از سوی دیگر، این آمار بسیار بالای تاخیرات پروازی تنها براساس پروازها فرودگاه مهرآباد محاسبه شده است و این وضعیت به مراتب در سایر فرودگاه‌های کشور و پروازهای بین استانی وخیم تر است تا جاییکه گاهی اوقات اگر مسافران با خودروی سواری و از مسیر زمینی فاصله میان دو شهر را طی کنند زودتر از مسیر هوایی به مقصد می رسند.پروازهایی که به علت تاخیر باطل می‌شوند نیز فهرست بلندی است که آن را هم می‌توان در کنار این آمار بررسی نمود.
همچنین یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بی‌توجهی ایرلاین ها و وزارت راه و شهرسازی به حقوق مسافران را می‌توان حجم بالای تاخیرات پروازی در نظر گرفت چرا که این معضل سال‌هاست گریبانگیر صنعت حمل و نقل هوایی است و بارها اعتراضات و شکایات مردم را در پی داشته است.
اعتراض مسافران به تاخیر ۱۲ ساعته پرواز بغداد-تهران
مقایسه آماری پروازهای عبوری از فرودگاه مهرآباد در ۲۶ ماه گذشته و پس از ابلاغ رسمی آیین نامه حقوق مسافر به خوبی بیانگر این مسئله است که پس از این قانون نیز شرکت‌های هواپیمایی تغییری در سیستم مدیریتی خود برای جلوگیری از تاخیرهای قابل پیش بینی ندادند.
به عنوان نمونه در خردادماه سال ۹۴ که اولین ماه ابلاغ آیین نامه حقوق مسافر بود، ۴۱ درصد پروازها با تاخیر همراه بود که این میزان در تیر ماه امسال به حدود ۴۹ درصد رسید. در واقع با گذشت دو سال از اجرای قانون مقدار تاخیرهای پروازی بیشتری شد.
بررسی آمارهای تاخیر پروازی که طی سه سال اخیر توسط سازمان هواپیمایی منتشر شده، نشان می دهد در این مدت شرکت هواپیمایی ایران ایر با تاخیر میانگین در ۵۷ درصد پروازها، صدرنشین میزان تاخیر بوده است و پس از آن شرکت های نفت، ایرتور و آسمان رتبه‌های بعدی را کسب کرده اند. همچنین در این مدت هواپیمایی معراج کمترین میزان تاخیر را داشته است.
در این زمینه قابل ذکر است که این آمار صرفا براساس درصد پروازهای با تاخیر می‌باشد و قطعا تعداد و مسیر پروازی ایرلاین‌ها در نظر گرفته نشده است اما همین قسمت نیز نشان از این دارد که برخی شرکت‌ها هیچ علاقه ای به مدیریت زمانی خود نداشته و اتلاف وقت مردم برایشان ارزشی ندارد.
همچنین بررسی مقایسه‌ای میان میزان تاخیرهای پروازی در اوایل روی کار آمدن دولت یازدهم (فروردین ۹۳) با جدیدترین امار منتشره از وضعیت تاخیرها در تیرماه ۹۶، نشان از این دارد که در سال ۹۳، تنها ۳۸ درصد پروازها با تاخیر انجام گرفت که این میزان در سال جاری به ۴۹ درصد رسیده است.
به بیان دیگر، نتیجه عملکرد عباس آخوندی وزیر راه دولت یازدهم در این بخش، افزایش بیش از ۱۰ درصدی حجم تاخیرات و همچنین ۱۲۳۲ عددی تعداد پروازهای تاخیر دار است.
دو پیش‌نیاز توسعه صنعت هوایی
اگرچه ورود تعدادی هواپیمای نو به ناوگان حمل و نقل هوایی را می‌توان جزو دستاوردهای یک سال اخیر وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم در نظر گرفت که بخشی از دغدغه های ذهنی مردم در خصوص کیفیت پرواز را بر طرف نمود اما نگاهی به تضییع حقوق مسافران در فرودگاه‌ها و همچنین در نظر نگرفتن سیاست‌های "مشتری مداری" توسط ایرلاین‌ها همچنان به عنوان پاشنه آشیل خدمات حمل و نقل هوایی مطرح است.
مسئله‌ای که فارغ از تاثیرات آن بر نظم و انضباط برنامه‌های مردم، باعث از بین رفتن آرامش مسافران می شود و آن‌ها را به‌جای استفاده از مسیر هوایی ترغیب به استفاده از سایر راه‌های حمل و نقل می‌کند که مصداق ان را می‌توان بلااستفاده ماندن بخش اعظمی از ظرفیت فرودگاهی کشور عنوان کرد.
طبق آخرین آمار اعلامی از ۶۰ فرودگاه موجود در کشور بیش از ۵۰ فرودگاه صرفه اقتصادی برای پرواز ندارند و بعضی مواقع روزانه تنها یک پرواز در آن‌ها انجام می‌شود که نشان از اتلاف هزینه‌های میلیاردی برای ساخت فرودگاه ها دارد.
از این رو به نظر می‌رسد وزارت راه دولت آینده، تلاش خود را بر افزایش رضایت‌مندی مسافران متمرکز کند و علاوه بر افزایش کیفیت و سرعت ارائه خدمات، کاهش قیمت حمل و نقل هوایی را نیز در دستور کار خود قرار دهد تا به این طریق درخواست‌های مردم برای رفت و آمد هوایی افزایش پیدا کرده و این صنعت جایگاه اقتصادی خود را بازیابد.
شرکت هواپیمایی هما در خصوص تاخیر 5 ساعته پرواز تهران کرمانشاه جوابیه‌ای صادر کرد که در ادامه می‌خوانید: