به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، ساخت ادوات نظامي جدید در هر كشوري نيازمند صرف هزينه هاي بسيار بالا و دانش فني خاص خود است از اینرو بروز رسانی ادوات موجود هم در کنار برنامه طراحی تسلیحات جدید مورد توجه کشورهای مختلف دنیا قرار دارد. خوشبختانه در كشورمان محققان اين امر موفق شدند به نتايج بسيار خوبي با توجه به تجربيات 8 سال دفاع مقدس برسند كه يكي از اين دستاورد ها تانك «مبارز» است كه به صورت انبوه در دستور كار قرار گرفته است.
پيش از انقلاب، مستشاران خارجي اجازه فعاليت هاي فني و مبتكرانه به نيروهاي ارتش نمي دادند اما پيروزي انقلاب و بروز تحريم هاي نظامي و وقوع جنگ تحميلي نيروهاي خلاق بومي را بر آن داشت تا با استفاده از نيروي هاي داخلي ‌تيم هاي متخصص را در ارتش شناسايي كرده و ادوات بجا مانده را مورد استفاده قرار داده و انبوه تجهيزات را به صورت كارآمد حفظ كرده و در خدمت جنگ قرار داده و متعاقب آن هسته هاي خودكفايي و تحقيقات در سه نيرو تشكيل شد كه امروزه دانش فني ادوات و تجهيزات نظامي بويژه ساخت تانك ها و نفربرها را در دست گرفته اند.
پيشينه كارهاي تحقيقاتي در نيروهاي مسلح به اواخر دهه 1360 برمي گردد كه با تدبير مقام معظم رهبري ايجاد معاونت جهاد خودكفايي در نيروهاي سه گانه ارتش و سپاه و اداره تحقيقات در ستاد مشترك آنها آغاز شد. اين تدبير باعث استفاده از مبتكرين و محققيني شد كه در سطح نيروهاي مسلح وجود داشت بخصوص در نيروهاي سه گانه ارتش كه داراي تجربه بیشتری در کار با تجهیزات پیچیده بودند و تجهيزاتي را که قبل از انقلاب به خاطر وضعيتي كه در منطقه حاكم بود به ارتش داده شده بود و آموزشهاي لازم را درباره بكارگيري آنها فراگرفته بودند بلافاصله بعد از انقلاب بدون نياز به مستشاران خارجي به كار گرفته و در 8 سال دفاع مقدس در جنگ و جبهه آماده كار نگه داشتند.
در راستاي فعاليت هاي مزبور، توان ساخت قطعات يدكي بحراني در كشور پديد آمد و در بحث بازسازي تجهيزات، نوسازي و دوباره سازي آنها صورت گرفته و براي بالا بردن توان رزمي و بنيه دفاعي كشور مجدداً وارد خدمت شد. این نکته از آن جهت نیز قابل تأیید است که با وجود توانمندي ساخت تانك در داخل كشور، طبعاً بهينه سازي و ارتقاء آنها نيز مقدور است.
يكي از ادوات بازسازي و بهينه شده، تانك چيفتن ساخت انگلستان است كه داراي ضعف هايي بود و توسط متخصصان كشور اين ضعف ها برطرف و به سامانه پاورپك، موتور و سامانه انتقال نيروي قوي تري مجهز شده و سامانه مسافت ياب ليزري كه بتواند هدف را مشاهده و بموقع اجراي آتش نمايد. این تانک بهسازی شده با نام مبارز معرفی شده است.

تانک چیفتن

تانك ها به طور كلي به سه دسته اصلي تقسيم مي شوند: سنگين ، متوسط و سبك كه هر يك در يگان هاي زرهي، كاربردهاي خاص خودشان را دارند. تانك مبارز در زمره دسته تانك هاي سنگين يا اصطلاحاً تانك اصلي ميدان نبرد(MBT) بحساب مي آيد.
از كارهاي انجام شده بر روي مبارز، آماده سازي شاسي و سازه اصلي تانك بوده كه برابر الگوهاي مرسوم نظامي دنيا اقدام به اينكار از قسمت عقب، طرفين و مخازن سوخت شد. مخازن سوخت در تانك چيفتن، از نوع لاستيكي و يك بار مصرف بود كه احيا شده و مخازن سوخت ويژه اي قرار داده شد كه قابل تعمير و بازسازي هستند. گفتنی است براي محافظت از سازه، لايه هاي تقويت زره يكپارچه در تانک نصب شده.
در دهليز قواي محركه سعي شده تا با استفاده از معيارهاي مرسوم نظامي دنيا قواي محركه بالاي 1000 اسب بخار و سامانه اتوماتيك نصب شود و علاوه بر آن مبارز از يك موتور/ژنراتور برخوردار شده كه مي تواند برق تانك را تأمين كرده كه از ويژگي هاي مهم اين مجموعه است. با در نظر گرفتن ابعاد تانك اين عمل طوري اجرا شده كه مشكلي از نظر جانمايي در مجموعه ابعادي بوجود نيامده و اصول نظامي كه يك تانك اصلي ميدان نبرد نياز به رعايت آن دارد حفظ شود.

تانک مبارز؛ تغییر در بخش عقب تانک و خروجی موتور مشخص است

طرفين و كناره ها از لايه هاي ويژه تقويت زره برخوردار شده اند. مجموعه دهليز راننده از سامانه ديد در شب(مادون قرمز) و روز برخوردار شده و مجموعه ان بي سي و حفاظتي در بالاي برجك. حفظ لوله توپ بر روي پايه از آخرين تغييرات اعمال است. همچنين ايجاد پرده دود ممكن شده و به مجموعه پرتاب نارنجك دودزا به عنوان سامانه هاي اختفا افزوده شده است.
يكي از مهمترين بخش هاي تانك، ‌سلاح هاي اصلي نصب شده بر روي آن و وسیله هدفگیری سلاح است. سامانه كنترل آتش به سه دسته تقسيم مي شود كه شامل كنترل مكانيكي، تطابقي و ليزري است كه كنترل آتش ليزري پيشرفته ترين نوع است.
سامانه مسافت يابي چيفتن، مجهز و مدرن نبود و توپچي توسط يك قبضه تيربار 12.7 ميليمتري هم محور با توپ با چندين مرتبه تيراندازي سه تيره، مسافت را تخمين زده و پس از بدست آوردن اين مسافت، بوسيله سامانه كنترل آتش، آن را بر روي توپ القا كرده و عمل تيراندازي را انجام مي داد. بدیهی است اين نوع مسافت يابي زمانبر بوده و به صورت عادی هم دقت لازم را ندارد و در صحنه نبرد نیز به این مشکلات بیش از پیش به چشم می خورد.

سامانه مسافت یاب لیزری، نمایشگرهای مسافت و هدف

 

 براي رفع اين مشكل، معاونت جهاد خودكفايي به عنوان مجري اين پروژه برآن شد تا اين تانك را به سامانه مسافت ياب ليزري مجهز كند تا توپچي با دقت و سرعت بيشتري به اهداف شليك نمايد از اين رو سامانه مسافت ياب ليزري نصب شده بر روي تانك مبارز توسط  متخصصان مربوطه به صورت كاملاً بومي طراحي شده و پس از آزمايش هاي فراوان به صورت عملياتي درآمد. پيچيده ترين بخش اين سامانه، اهرم هاي بالستيك درايو آن است كه حركات لوله توپ را با دقت بسيار بالايي و در ارتباط با سامانه فرستنده و گيرنده ليزر ممكن مي كند تا دقت لازم بدست آيد و اين موفقيت با انجام كارهاي كارگاهي تخصصي و تلاش بي وفقه ميسر شده است. اين سامانه شامل يك بخش الكتريكي،‌ نمايشگر تصوير هدف، انديكاتور نشاندهنده مسافت و جعبه كليد است و همچنین يك مجموعه فرستنده و گيرنده ليزر كه در بيرون از تانك نصب شده و همچنين اهرم هاي بالستيك درايو.
توپچي از طريق نمايشگر، منطقه را رصد مي نمايد و پس از انتخاب هدف، شاخص مربوطه را بر روي هدف قرار داده و با فشردن دكمه شليك پرتو ليزر، مسافت دقيقي از هدف تا تانك محاسبه شده و به نمايش درمي آيد كه داراي خطاي 1-/+ متر مي باشد. با استفاده از مسافت يافته شده عمل هدفگيري و زاويه دادن به توپ اجرا شده و در نتيجه امكان شليك دقيقي براي تانك فراهم مي شود.

در تانك چيفتن امكان چرخش مناسب و راحت درجا ميسر نيست و در اين پروژه قابليت چرخش درجا به اين تانك داده شده و قواي محركه و سامانه گيربكس مبارز قابليت چرخش درجا به آن مي دهد. از طرفي ضربه گير و دمپر و لاستيك هاي بكار رفته اين انعطاف را ايجاد مي كند تا ضربه هاي ايجاد شده را كم كرده و سامانه ليزري كه روي برجك قرار دارد دچار كاهش دقت نشود.
سامانه هاي الكترونيكي و ارتباطي اين تانك نيز بكلي متحول شده و از آخرين توليدات صنايع الكترونيك كشور استفاده شده است.
تانک چیفتن با این بهسازی ها امروزه به تانکی توانمند برای حضور در عرصه دفاع از کشور تبدیل شده و با کمک به حفظ کمیت تجهیزات کشور برای ارتقاء کارایی و کیفیت آنها نیز حرکت محکمی به انجام رسیده است.