سرویس جنگ نرم مشرق- نسل جدید ابزارهای ارتباطی با فراگیر شدن میان اکثر مردم جامعه توانسته تا اندازه قابل توجهی جایگزین منابع اطلاع‌رسانی رسمی شود. شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام، توییتر و اینستاگرام به همان سرعتی که می‌تواند اخبار صحیح را به دست مخاطب برساند،«اخبار دروغ» یا «اخبار جعلی یا فیک» (fake news) را نیز به سرعت هر چه تمام‌تر دست به دست می‌کند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که تکذیب اخبار جعلی دیگر به همان سرعت منتشر نمی‌گردد و بسیاری از مخاطبان بدون اطلاع از تکذیب این اخبار، دچار تحلیل غلط می‌شوند. مشرق به همین منظور در تلاش است تا برای شفاف‌سازی عرصه خبر، بتواند در حد توان مصادیق فیک نیوز یا اخبار جعلی را به مخاطبان معرفی کند.
*************************
خبر جعلی:
انتشار ویدئو: صداهای عجیب آسمان در روستای دربند آستارا؛ نمونه های مشابه در نقاط مختلف دنیا نیز مشاهده شده و ناسا اعلام کردهکه پدیده ای طبیعی است.
تکذیب خبر:
مشابه ویدیوی آستارا و صداهای عجیب در آسمان بی‌سابقه نیست. نخستین بار در سال ۲۰۱۱ ویدیویی منتشر شد که ظاهرا صداهایی شیپور مانندی در آسمان شهر کیف پایتخت اوکراین طنین‌انداز می‌شود. صداهای این ویدیو شباهت عجیبی با یکی از صحنه‌های فیلم Red State دارد که چندماه پیش‌ترش اکران شده بود. پس از این ویدیو بود که ویدیوهای مشابه از سراسر جهان سر برآوردند که بسیاری از آنها از همان فایل صدای ویدیوی کیف استفاده کردند.
صداهای عجیبی که در ویدیوی آستارا شنیده می‌شود متفاوت است، اما منحصر به فرد نیست. دقیقا همان صداها که در یک ویدیوی دیگر که البته مکانش مشخص نیست ولی قطعا آستارا هم نیست و همین می‌تواند برای جعلی دانستن آن کافی باشد.
همچنین ساختن اینگونه اصوات کار دشواری نیست. آنطور که یک طراح صدا در ویدیویی در یوتیوب توضیح می‌دهد، با قرار دادن یخ بسیار سرد و خشک در کنار فلزهای گرم می‌توان صداهایی مشابه آنچه در ویدیوهای مورد بحث می‌شنویم ساخت.
علاوه بر این هیچ یک از مقام‌های رسمی نیز وجود چنین پدیده‌ای را در منطقه تایید نمی‌کند.
از سوی دیگر منابع علمی نیز امکان وقوع پدیده غیرمعمول را منتفی می‌دانند، چنانکه یک کارشناس نجوم ایرانی نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر به طور مشخص این ویدیو را کاملا ساختگی خوانده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تمام جزییات ادعاهای مطرح شده از سوی رسانه‌ها و مطالبی که درباره صداهای عجیب در آسمان آستارا منتشر می‌شود کاملا نادرست است و و هیچ منبع معتبری اظهار نظر منتسب به ناسا را تایید نمی‌کند.
تردیدی نیست تا به حال چنین پدیده‌ای در هیچ کجای ان اتفاق نیفتاده و هر آنچه تا کنون در رسانه‌های خارجی منتشر شده از سوی سایت‌های بی‌نام و نشان و غیرمعتبر بوده است و حقیقت ندارد. ویدیوی منتشر شده در رسانه‌های و شبکه‌های اجتماعی ایرانی جعلی است و به وضوح صداگذاری شده است.
منبع: https://factnameh.com/fact-checks/2017-08-30-astara-strange-sounds.html
*************************
خبر جعلی:
انتشار فیلمی در ایام حج از شلاق خوردن یک ایرانی در عربستان به دلیل بوسیدن ورودی مسجد النبی:
تکذیب خبر:
این ویدئو جدید نیست و ارتباطی با حج امسال ندارد. نخستین انتشارهای آن مربوط به ۷ سال پیش و در سال ۲۰۱۰ است؛ این کلیپ در بازه‌های زمانی مختلف با مضامین مختلف منتشر شده است، مانند انتشار موج دوم آن در سال ۲۰۱۴ یا این شایعه در سال جاری!
منبع: http://shayeaat.ir/post/906
*************************
خبر جعلی:
کشته‌شدن "مار دست و پا دار" در روستای نوداد، بخش سیمکان شهرستان جهرم:
تکذیب خبر:
رئیس اداره‌ی محیط زیست شهرستان جهرم این خبر را تکذیب کردآقای . سلطانی اعلام کرد: انتشار چنین مطلبی را شیطنت برخی رسانه‌ها می‌دانیم که به دنبال جذب مخاطب بیشتری هستند. کارشناسان طراحی معتقد هستند عکس منتشر شده در خصوص این خبر، فتوشاپی است.
منبع: http://www.isna.ir/news/96060402201/
*************************
خبر جعلی:
بازی عجیب نماینده چابهار در مجلس با میکروفون:
تکذیب خبر:
اینجا مجلس ایران نیست و این فرد نماینده چابهار نیست؛ او یکی از نمایندگان مشهور در مجلس کشور لیتوانی است!
منبع: http://newsfa.ir/news/451171/
*************************
خبر جعلی:
مادری کردن سفیر استرالیا در هر شرایط؟ در مراسم تقدیم استوارنامه سفیر استرالیا در ترکیه:
تکذیب خبر:
سفیر استرالیا نه خانم، بلکه آقای مارک اینس براون که پیش از ترکیه، سفیر استرالیا در ایران و عراق نیز بوده است. خانمِ در تصویر نیز همسر آقای براون است
منبع: https://factnameh.com/fact-checks/2017-08-23-australian-ambassador.html