حسینیه مشرق- در میان بسیاری از رعایت های شیعی، بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورا به لحاظ شور و تعهد عاطفی، نقطه اوج تقویم مذهبی شیعیان محسوب می شود. بنابر نوشته تامسون گیل، به غیر از مناسک سالیانه حج، در جهان اسلام مراسم مذهبی پراحساس تر از حرکت دسته جمعی عزاداران در روز عاشورا که در ایران و شبه قاره هند اتفاق می افتد، وجود ندارد. در این مناطق از قرن پانزدهم میلادی روضه خوانی، روایت واقعه کربلا و اندکی بعد تعزیه مرسوم شد.

پس از به حکومت رسیدن دولت صفویه در ایران در دهه نخست قرن شانزدهم، مردمان زیادی از جنوب آسیا به مذهب شیعه اثنی عشری درآمدند. زیرا ایرانیان زیادی در طی دوره مغول (قرون ۱۳ و ۱۴ میلادی) به جنوب هندوستان مهاجرت کرده و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، به آن گرایش یافتند. بعدها با مهاجرت خواص، بازرگانان، علما، صوفی های شیعه و سیدهای بیشتری از ایران، مذهب تشیع در این منطقه پیروان بیشتری پیدا کرد. با به سلطنت رسیدن قطب شاهیان در قرن شانزدهم در حیدرآباد، آیین های شیعه از جمله نماز جمعه و مراسم عزاداری امام حسین (ع) مورد حمایت قرار گرفت. اکنون شیعیان در حدود ۵ درصد از مسلمانان هندوستان و حدود ۱۷ درصد از کل جمعیت پاکستان را شکل می دهند. امروزه در هندوستان عزاداری در ایام محرم در شهرهایی که جمعیت زیادی از مسلمانان در آن زندگی می کنند از جمله لکهنو، حیدرآباد، کلکته، دهلی و بمبئی برگزار می شود.

آیین عزاداری محرم در هندوستان

به طور سنتی مراسم عزاداری امام حسین (ع) در سراسر شمال هندوستان به ویژه در شهر لکهنو که در آن جمعیت مسلمانان قابل توجه است، از قرن شانزدهم برگزار می شود، گرچه برخی از متخصصان باور دارند که این سنت ها پیشینه طولانی تری دارند.

صدها نفر در حالی که بنرها و ماکت هایی از حرم امام حسین (ع) را حمل می کنند، در این حرکت دسته جمعی شرکت می کنند. بسیاری لباس سیاه بر تن می کنند. در واقع در این ایام سیاه رنگ معمول پوشش شهروندان- حتی افرادی که در مراسم شرکت نمی کنند- است چرا که رنگ سیاه رنگ عزاداری است.

اکثر مسلمانان شیعه در طی ساعات ظهر عاشورا و ده روز اول محرم لب به آب نمی زنند. در اماکن بسیاری از جمله در امام باره ها مجلس عزاداری برگزار می شود و علمای شیعه به روایت حوادث گذشته بر امام حسین (ع) و یاران ایشان می پردازند.

در میان مسلمانان هندوستان مرسوم است که در ایام محرم توجه بیشتری به خرید غذا و لباس عزاداری برای خانواده خود و افراد نیازمند دارند. جامعه شیعیان اغلب در دهه نخست محرم از افراط در خرید لباس نو یا ازدواج کردن اجتناب می کنند.

مولانا صابر رضا، از علمای اسلامی بمبئی در خصوص عزاداری امام حسین (ع) می گوید: «ما برای شهادت امام حسین (ع) چنان به سوگ می نشینیم که گویی یکی از نزدیکان و عزیزان خود را از دست داده ایم.» به گفته وی پیام محرم این است که «اگر به کسی آزار رساندی، خودت نیز آزار می بینی».

در روز عاشورا ادارات دولتی، تجارت خانه ها، بازارهای بورس و مدارس هندوستان تعطیل است.

بنای حسینیه در شبه قاره هند

در هندوستان مرسوم ترین مترادف برای حسینیه و تکیه، واژه «امام باره» است که گاهی عاشورخانه و عزاخانه نیز گفته می شود. قدیمی ترین امام باره در شبه قاره هند «حسینی دالان» است که در سال ۱۶۴۲ در داکا ساخته شده و در بنگلادش قرار دارد.

امام باره آصف الدوله در لکهنو معتبرترین بنا از این نوع است. این امام باره که توسط نواب آصف الدوله در سال ۱۷۸۴ بنای آن آغاز شد و ۱۴ سال به طول انجامید، یکی از سمبل های افتخار و شکوه در شهر لکهنو هندوستان محسوب می شود و طی دو قرن گذشته گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب کرده است.

منابع: دانشنامه مذهب نوشته تامسون گیل، دانشنامه ایرانیکا، وال استریت ژورنال، Festivals of India، The Wanderer

منبع:‌ شفقنا