به گزارش مشرق، خشکسالی و نبودمدیریت صحیح زیست‌محیطی و آبخیزداری سبب شده است تا بیش از ۸۰ درصد از تالاب‌های کشور خشک شود و تالاب‌های خشک شده در صدر فهرست قرمز کنوانسیون رامسر قرار گیرد. روند خشک شدن تالاب‌ها علاوه بر از بین رفتن اکوسیستم‌های حساس گونه‌های جانوری و گیاهی، تبعات اجتماعی و اقتصادی همچون مهاجرت، بیکاری روستاییان و کشاورزان را به دنبال داشته است. تحمیل هزینه‌های میلیاردی هم به کشور در سال اقتصاد مقاومتی ناشی از ناکارآمدی در حوزه زیست‌محیطی کشور است.
تالاب‌ها اکوسیستم حساس و ذخیره‌گاه زیستی کشور به حساب می‌آیند که از لحاظ اقتصادی ارزش بسیاری دارند. تنوع زیستی گونه‌های جانوری و گیاهی، ایجاد اشتغال مولد و توسعه روستایی از جمله کارکردهای اولیه تالاب‌ها به حساب می‌آید. متأسفانه در یک دهه اخیر تالاب‌های بسیاری در کشور به دلیل تغییرات ناشی از اقلیم و مدیریت ناکارآمد در بخش‌های مختلف همچون حوزه منابع آبی سبب شده است تا تالاب‌ها خشک شوند. با تهدید تالاب‌ها بسیاری از اکوسیستم‌های حساس و حتی منحصربه‌فرد هم در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته است.
خشک شدن ۸۰ درصد تالاب‌ها
نابودی تالاب‌ها فقط مختص مناطق درگیر خشکسالی نبوده است و بسیاری از تالاب‌های شناخته شده در مناطق و اراضی پرآب نیز به دلیل آلودگی و آلایندگی ناشی از فاضلاب‌های صنعتی و زباله‌ها و برداشت آب در معرض خطر جدی قرار گرفته‌اند. در این زمینه چندی پیش معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست، از خشک شدن ۸۰ درصد تالاب‌ها خبر داد. حمید ظهرابی گفت: در مناطق مختلف کشور به شدت تحت فشار خشک شدن و از بین رفتن تالاب‌ها هستیم.
وی با بیان اینکه در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور تالاب‌ها در شرایط بحرانی هستند، افزود: احیای تالاب‌ها یکی از اولویت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست است و مدیریت منابع آب را در دستور کار خود قرار داده‌ایم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: گلستان برای توسعه باید به سمت توسعه پایدار برود و با وجود بیش از ۱۷ هزار حلقه چاه آب غیرمجاز و برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی، مدیریت چاه‌های آب باید در اولویت کارها و برنامه‌های محیط‌زیست گلستان قرار گیرد.
وی تأکید کرد: در تالاب گمیشان و خلیج گرگان در گلستان به شدت با کمبود آب و منابع آبی مواجه هستیم و تلاش داریم تا در بالادست آبخیزها را مدیریت و برای استفاده از آنها برنامه‌ریزی کنیم.
کم‌توجهی به تنوع‌زیستی تالاب‌ها
در چند سال اخیر خشک شدن و نابودی تالاب‌ها شدت یافته است، به‌گونه‌ای که تالاب‌های سه‌گانه «پلدختر» در ۱۵ کیلومتری شهر پلدختر استان لرستان و در روستای ولیعصر با مساحت ۴۵ هکتار در معرض نابودی قرار گرفته‌اند، این تالاب‌ها زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری، پرندگان مهاجر و انواع آبزیان است.
حساسیتی که روی احیای تالاب‌ها به وجود آمده در مورد کم‌آبی و خشکی این اکوسیستم‌ها است و از تنوع‌زیستی آنها غفلت شده است. به‌گونه‌ای که مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با اشاره به اینکه صید ماهی با استفاده از روش الکتروشوک تنوع‌زیستی هورالعظیم را در شرایط خطرناکی قرار داده است، از کم‌توجهی به تنوع‌زیستی تالاب‌ها انتقاد کرد. ابوالفضل آبشت با تأکید بر اینکه احیای تالاب‌ها بدون حفظ تنوع‌زیستی آنها امکان ندارد، در مورد دلایل مرگ آبزیان هورالعظیم به ویژه ماهیان اظهار کرد: دو دلیل اصلی برای مرگ ماهیان تالاب هورالعظیم به ویژه دشت آزادگان وجود دارد. یکی بالا رفتن دما که باعث تبخیر آب، کاهش اکسیژن آب و افزایش شوری و در نتیجه تهدید حیات آبزیان از جمله ماهیان می‌شود.
عامل دوم، آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های نفتی است که گونه‌ها را در معرض خطر نابودی قرار داده است. وی افزود: درست است که مسئله کم‌آبی را در همه تالاب‌های کشور داریم، اما تنوع‌زیستی به هر دلیلی که نابود شود، احیای تالاب را با مشکل مواجه می‌کند. نمی‌توان تالابی را زنده کرد و آب آن را افزایش داد بدون اینکه تنوع‌زیستی داشته باشد، چون در صورتی که تنوع‌زیستی تالاب حفظ نشود، تالاب کارکردی نخواهد داشت.
ورود رسوبات فاضلابی به تالاب‌ها
متأسفانه در کنار عوامل خشکسالی، دخالت و مدیریت نامناسب همچون ورود فاضلاب‌های صنعتی و شهری به تالاب، حیات جانوری و گیاهی تالاب‌ها را تهدید می‌کند که یکی از عوامل اصلی تخریب و نابودی برخی تالاب‌ها همین بی‌توجهی به اکوسیستم حساس تالاب به شمار می‌رود. در این زمینه نایب رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس صید بی‌رویه و بی‌توجهی نسبت به ساماندهی شبکه فاضلاب را از جمله عوامل مؤثر در کاهش جمعیت فک خزری و سایر آبزیان دانست.
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از اینکه سالانه ۵۰۰ میلی‌متر مکعب رسوبات و فاضلاب وارد تالاب انزلی می‌شود، تصریح کرد: بخش اعظمی از تالاب خشک شده، این در حالی است که تالاب انزلی محل تخم‌ریزی برخی آبزیان است بنابراین ورود فاضلاب از جمله معضلاتی است که نسل آبزیان خزر به ویژه فک و ماهیان خاویاری را تهدید می‌کند.
نشست فوری فراکسیون محیط‌زیست برای رسیدگی به پرونده تالاب‌ها
تخریب و نابودی تالاب‌ها به حدی شدت یافته است که می‌توان گفت از بین رفتن تالاب‌ها به یک فاجعه ملی تبدیل شده است. در این خصوص عضو هیئت رئیسه فراکسیون محیط‌زیست از ضرورت برگزاری جلسه فوری با اعضای این فراکسیون در جهت تعامل با دولت به منظور اتخاذ راهکاری مؤثر در جهت رفع بحران خشک شدن تالاب‌ها خبر داد.
یوناتن بت کلیا با ابراز تأسف از وضعیت تالاب‌های کشور گفت: قاعدتاً اولین گام برای ورود به این موضوع تشکیل جلسه فوری فراکسیون محیط‌زیست است، عضو هیئت رئیسه فراکسیون محیط‌زیست مجلس تأکید کرد: با توجه به اهمیت تالاب‌ها در محیط‌زیست مناطق و همچنین زندگی مردم، بسیار ضروری است که سازمان محیط‌زیست برای احیای تالاب‌ها برنامه ویژه‌ای را بیندیشد.
منبع: روزنامه جوان