سرویس تاریخ مشرق- حوادث انقلاب در بهمن‌ماه ۱۳۵۷ آن‌چنان شدتی گرفت که هیچ‌یک از عناصر نظام شاهنشاهی یارای مقابله با آن را نداشتند و در نهایت در ۲۲ بهمن، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. بر همین اساس، تصمیم داریم روزنامه کیهان را از اول تا ۲۲ بهمن مرور کنیم و حوادث مهم این دوره را با شما در میان بگذاریم.

شعار، پرچم و ظهور پرچم های سفید

براساس گزارشی که شبکه ماهواره ای «العهد» پخش کرد، زادگاه این گروه که فعالیت خود را از آن منطقه آغاز کرد، به سلسله کوه های «حمرین» و به طور مشخص در حوالی روستای «الغره»، بین ناحیه «طوز خورماتو» واقع در استان صلاح الدین و منطقه «کلار» در استان سلیمانیه و مناطق جنوب شرقی استان کرکوک باز می گردد.

پرچم این گروه به رنگ سفید است که در وسط آن سر یک شیر به رنگ سیاه دیده می شود.

اولین بار ۱۶ اکتبر سال گذشته بود که خبرهایی درباره این گروه منتشر شد، زمانی که نیروهای نظامی و امنیتی عراق و حشد الشعبی این کشور شهر کرکوک را از نیروهای پیشمرگه کُرد عراق باز پس گرفتند.

بر اساس آنچه «هاشم هاشمی»، کارشناس مسائل راهبردی عراق تصریح می کند: این گروه در واکنش به باز پس گیری شهر کرکوک توسط نیروهای عراقی و الحشد الشعبی در عراق و مشخصا در این شهر اعلام موجودیت کردند.

اگرچه گفته شده این گروه دارای اندیشه ها و ایدئولوژی افراط گرایانه همچون گروه تروریستی تکفیری «داعش» است، اما این کارشناس مسائل راهبردی عراق و منطقه در این خصوص ابراز شک و تردید می کند، چون معتقد است، گروه هایی که دارای گرایشات و ایدئولوژی افراط گرا مانند داعش و القاعده هستند، استفاده از تصویر هر موجود زنده ای را در پرچم ها و شعارهای خود تحریم می کنند، مانند شیری که تصویر آن در وسط پرچم این گروه دیده می شود، چون آنها به تصویر کشیدن هر موجود دارای روح را شرعا حرام می دانند.

چه شناختی از این گروه وجود دارد

گزارش های متعددی درباره هویت اعتقادی و ایدئولوژیک و ماهیت ساختاری این گروه منتشر شده که در مواردی با یکدیگر در تعارض و تضاد قرار دارد، همین موضوع موجب شده تا کارشناسان و محافل سیاسی عراق تاکید کنند که طرف هایی هنوز پنهان و ناشناخته در پس این گروه قرار دارند و دور از انتظار نیست، در حال تدارک آن برای ماموریت و اهدافی خاص هستند.

فرماندار منطقه طوز خورماتو درباره این گروه چنین می گوید:

«پرچم‌های سفید (یا پرچم سفیدها)» گروهی تندرو و بنیادگراست که اغلب اعضای آن را کُردها تشکیل می دهند. کُردهایی که در معرض تبعیض و ستم دولت محلی اربیل قرار گرفته و نیروهای نظامی منطقه کردستان به مبارزه با آنها برخاسته و به شدت سرکوب کرده است.

به گفته این مقام محلی عراقی با ظهور داعش این گروه از کُردها به داعش ملحق شدند، به همین دلیل تصور می شود که آنها دارای دیدگاه و ایدئولوژی مشابه داعش و دیگر گروه های تندرو بنیادگرا هستند. پس از شکست داعش این گروه از کُردها به جای اینکه همانند دیگر عناصر داعش راه فرار پیش گیرند و از عراق به مناطق دیگری خارج از عراق از جمله سوریه فرار کنند، به دلیل آشنایی با جغرافیایی منطقه به ویژه مناطق کوهستانی و صعب العبور آن، به آنجا پناه برده و متمرکز شدند.

پرچم های سفید بازمانده داعش نیستند

از سوی دیگر، «صادق الحسینی»، رئیس کمیته امنیت ملی شورای استانداری دیالی بر این باور است که گروه پرچم های سفید وابسته به حزب منحل بعث عراق می باشند، به ویژه آنکه گزارش های امنیتی و اطلاعاتی محرمانه ای به دست آمده که تاکید می کند، حزب بعث تحرکات و فعالیت های محرمانه ای را با هدف گرد آوری بازمانده عناصر خود به منطقه طوز خورماتو آغاز کرده و به صور ت سری و مخفیانه تلاش دارد، آنها را به این منطقه منتقل کند.

این در حالی است که «سرمد البیاتی»، تحلیلگر عراقی مسائل سیاسی و راهبردی عراق خاطر نشان می کند، اطلاعات شبه موثقی وجود دارد که تاکید می کند، اعضای این گروه وابسته به گروه «انصار الاسلام کردی» هستند که در شکل و قالب و نام جدیدی ظاهر شده و منتظر دستورات از طرف های خاص برای اجرای اهداف خود هستند که مهمترین آن، سیطره بر استان کرکوک و ادامه آشوب و هرج و مرج در کشور است.

در این چارچوب البیاتی گروه پرچم های سفید را سناریو جدید دشمنان در عراق پس از خلاصی یافتن از گروه تکفیری داعش می داند که هم اکنون با شماری از بازماندگان حزب منحل بعث و حزب کارگران کردستان موسوم به ( PKK ) متحد شده اند تا پیاده کننده سناریوی جدید دشمنان در عراق باشند.

وی با بیان اینکه گروه جدید کوه‌های حمرین را به مقر فعالیت های خود تبدیل کرده است، افزود: به دلیل صعب العبور بودن این ارتفاعات، پای نیروهای امنیتی و نظامی عراق تاکنون به این ارتفاعات نرسیده و به این لحاظ این باور وجود دارد که اغلب سلاح های در اختیار این گروه از نوع سبک و نیمه سنگین باشد و مهمترین وسایل نقلیه مورد استفاده همان طور که طی سال های گذشته مورد استفاده گروه های تروریستی مسلح بوده، خودروهای شاسی بلند است که قدرت تحرک در این چنین مناطق و راه های صعب العبوری را داشته باشند.

در همین راستا، «ریاض العلی»، کارشناس عراقی مسائل امنیتی با بیان اینکه به نظر می رسد، اغلب اعضای این گروه را کُردها تشکیل می دهند، می افزاید: ظهور این گروه ارتباطی تنگاتنگ با اتفاقات پس از ۱۶ اکتبر گذشته و باز پس گیری شهر کرکوک توسط نیروهای امنیتی و الحشد الشعبی عراق دارد و این نشان می دهد، دست هایی پنهان و مخفی در پس تحولات امنیتی و نظامی عراق قرار دارند، به ویژه آنکه شاهد هستیم، تاکنون هیچ عملیات نظامی از سوی ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا علیه چنین گروهی انجام نشده است.

از سوی دیگر، این کارشناس مسائل امنیتی عراق اظهار داشت:

عدم وجود هرگونه تصریح از سوی آمریکایی ها و یا ارائه هرگونه اطلاعات از این گروه موضوع سوال برانگیزی است، چراکه پهپادهای آمریکایی لحظه‌ای آسمان مناطق شمالی عراق را ترک نمی کنند.

العلی این احتمال که این گروه، گروه بی برنامه و سازماندهی نشده باشد، را رد کرد و افزود: از آنجا که نقل و انتقال و تحرکات نظامی در چنین مناطق صعب العبوری بسیار سخت و نیازمند نیروهای ورزیده و آموزش دیده است، بنابراین بعید به نظر می رسد، این گروه، گروهی بی برنامه و بدون سازماندهی و عدم برخوردار از حمایت های خارجی باشد، به ویژه آنکه سفیر آمریکا در عراق اوایل ماه دسامبر جاری و پس فروپاشی داعش در این کشور در سخنانی نسبت به ظهور گروه های جدید تروریستی در عراق هشدار داده بود.

اما ساکنان محلی در منطقه طوز خورماتو و مناطق اطراف آن درباره این گروه و اوضاع امنیتی حاکم بر مناطق سکونت اشان چنین می گویند: از زمان ظهور این گروه اوضاع امنیتی در طوز خورماتو رو به وخامت گذاشته است.

ابو محمد، یکی از اهالی این منطقه می گوید: افراد مسلح ناشناس در مسیرها و جاده های بین شهری پراکنده هستند و به مسافرین در این مسیرها و جاده ها حمله می کنند، وضعیت به گونه ای شده که با غروب آفتاب دیگر از تردد در این جاده ها بیم و وحشت داریم.

از سوی دیگر، علی محمد، یکی از ساکنین روستای اطراف طوز خورماتو نیز می گوید: هر روز شاهد تردد افراد مسلح ناشناس در مناطق کوهستانی اطراف روستا هستیم و صدای تیراندازی ها و شلیک‌های آنان که نشان می دهد، در حال عملیات هستند، به گوش می رسد و این موجب ترس و وحشت بیش از پیش ساکنین منطقه شده است.

گروه ناشناخته ... تعداد افراد و عملیات های مسلحانه

کسی دقیقا نمی داند، تعداد افراد عضو گروه موسوم به پرچم های سفید چند نفر است، اما کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق در این خصوص اظهار می دارد، اطلاعاتی وجود دارد که صحت اخبار منتشر شده درباره ظهور گروه های جدید مسلح در استان کرکوک را ثابت و تاکید می کند، این گروه های مسلح عمدتا در نقاط مختلف منطقه طوز خورماتو مستقر هستند.

«اسکندر وتوت»، عضو کمیته امنیت و دفاع پارلمان عراق درباره تعداد اعضای گروه پرچم های سفید می گوید: اطلاعات اولیه تاکید می کند که تعداد افراد این گروه به حدود ۲ هزار تروریست مسلح می رسد.

این در حالی است که «ابو رضا النجار»، فرمانده محور شمالی حشد الشعبی عراق نیز در سخنانی از وجود تحرکاتی مسلحانه از سوی گروه های تروریستی ناشناس که در کوه های مشرف به روستاهای ترکمان نشین کرکوک و طوز خورماتو مستقر شده اند، خبر داد و تصریح کرد که این گروه ها مکررا این روستاها را با توپ بمباران کرده اند که منجر به زخمی شدن شماری از اهالی منطقه و وارد آمدن خسارات مادی به روستاهای مورد حمله شده است.

گروه انصار الاسلام کردستان

یکی از محتمل ترین گزینه های مطرح درباره گروه پرچم های سفید آنگونه که کارشناسان عراقی نیز در سطور بالا به آن اشاره کردند، انتساب این گروه به گروه «انصار الاسلام کردستان» است که پیشینه های شکل گیری و تاسیس آن به زمان تاسیس «جماعت اخوان المسلمین» به دست «حسن البنا» در مصر باز می گردد.

همانند تمام کشورهای منطقه و چهار گوشه جهان، منطقه کردستان عراق نیز از نفوذ و انتشار افکار و اندیشه های جماعت اخوان المسلمین در اواخر دهه ۵۰ قرن گذشته برکنار نماند تا در ادامه شاهد ظهور اولین گروه اسلامگرای اخوانی در مناطق کردنشین در سال ۱۹۷۱ میلادی باشیم که حزب بعث، حزب حاکم وقت عراق دستور انحلال آن را صادر کرد.

اگرچه حکم انحلال این حزب داده شد، اما این گروه به صورت غیر رسمی و در خفا به فعالیت خود ادامه داد و با انحلال جماعت اخوان المسلمین در مصر، شماری از عناصر آن به مبارزات مسلحانه و افکار و اندیشه های جهادی روی آوردند، لذا در سال ۱۹۷۸ میلادی از آغاز مبارزه مسلحانه با دولت مرکزی وقت عراق خبر دادند.

با آغاز سال ۱۹۸۰ میلادی اولین گروه اسلامگرای کُرد مسلح در کوه های منطقه کردستان عراق با نام «ارتش اسلامی کردستان» اعلام موجودیت کرد که هم زمان با آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه جمهوری اسلامی بود.

به این ترتیب، رژیم بعث به موازات جنگ تحمیلی مبارزه ای مسلحانه با این گروه نیز داشت که از زمان تاسیس سه جریان در داخل آن فعالیت می کردند:

- جریان «ملا عثمان عبد العزیز» که پس از مرگ برادرش «ملا علی عبد العزیز» رهبری این جریان را عهده دار شد و جریان میانه رو جنبش شمرده می شد

- جریان «علی بابیر»، امیر کنونی جماعت اسلامی کردها که جناح بسیار تندرو جنبش را تشکیل می داد، اما پس از اختلافات شدیدی که بین وی و ملا علی عبد العزیز، رهبر جنبش و فرزندانش ایجاد شد، از جنبش جدا شد و گروه جدیدی به نام «جماعت اسلامی کردستان عراق» را تاسیس کرد و خود را به عنوان «امیر» جماعت رهبری آن را در دست گرفت.

- جریان سوم به نام جریان «ملا کریکار» معروف است که نام اصلی وی «نجم الدین فرج» است که در سال ۱۹۷۰ میلادی در عنفوان جوانی به آن ملحق شد و به جریان تندرو بنیادگرا معروف است که بعدها به جنبش «الوحده الاسلامیه» ملحق شد، جریانی که در بمباران شیمیایی «حلبچه» نیز دست داشت و یکی از دلایل آن سرکوب جریان های اسلامگرای تندرو کُرد از جمله جماعت انصار الاسلام توسط رژیم بعث بود.

با پایان جنگ تحمیلی گروه های تندرو اسلامگرا در منطقه کردستان عراق رشد و قدرت بیشتری یافتند و این موجب شد، طی دهه ۹۰ شاهد ظهور جریان ها و گروه های کوچکی مانند «جماعت التوحید» و «جماعت المرکز» باشیم که پس از مدتی تصمیم گرفتند، در یکدیگر ادغام شده و یک گروه را تشکیل دهند.

به این ترتیب، ژوئیه سال ۲۰۰۱ میلادی از اتحاد و ادغام گروه های فوق گروه جدیدی به نام گروه «جند الاسلام» تشکیل شد. امیر جدید این گروه «وریا رسول» نام داشت و ملقب به «أبو عبد الله الشافعی» بود.

یکم سپتامبر این گروه، احزاب کردستان از جمله «حزب طالبانی» را به ارتداد و کفر متهم کرد. ۵ سپتامبر همان سال این جماعت با انتشار بیانیه ای از تشکیل «أنصار الإسلام کردستان» خبر داد که متشکل از گروه های بنیادگرایی چون «جند الإسلام» و «جمعیت الإصلاح» و «حماس کردستان»، و «جنبش التوحید» بود و «نجم الدین فرج أحمد» معروف به «ملا کریکار» به رهبری آن برگزیده شد. وی اواخر دهه ۹۰ راهی افغانستان شد و پس اقامت چندین ساله در آن با گرفتن پناهندگی سیاسی از کشور نروژ در آن کشور به سر می برد.

«جعفر حسن قوته»، ملقب به «أبو عبد الله الشافعی» به عنوان معاون وی در امور اداره و سازماندهی سازمان و «أسعد محمد حسن»، ملقب به «آسو هولیری» معاون وی و مسئول دایره نظامی سازمان است.

جماعت انصار الاسلام، دارای افکار و اندیشه های سلفی تکفیری است که در عمل به افکار و اندیشه های سلفی تکفیری سعودی وهابی نزدیک است. این جماعت برای ترویج افکار و اندیشه های خود در سال ۱۹۹۲ مدرسه ای نظامی را در کردستان به نام «انصار الاسلام» افتتاح کرد.

این گروه تفسیرهای بسیار خشک و افراطی خود از شرع را طی سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ میلادی در منطقه «البیاره» پیاده سازی کردند. طی این مدت زنان از تحصیل منع و مردان به حضور در مساجد جهت ادای نماز جماعت واداشته شدند.

اگرچه این گروه اساسا گروهی کُردی شمرده می شد، اما افرادی با تابعیت های أفغانستانی و أردنی و سعودی و سوری نیز در آن عضویت داشتند.

اهداف این جماعت را می توان در موارد ذیل ملاحظه کرد:

- تاسیس حکومت اسلامی

- احقاق حقوق مشروع کردها

- ارائه تعریف درست از دولت اسلامی

از لحاظ پراکندگی جغرافیایی، جماعت جند الاسلام اغلب در روستاهای ممتد از حلبچه تا روستاهای مرزی قرار گرفته در مرزهای مشترک ایران و عراق که از لحاظ تقسیمات اداری و استانی از توابع دو منطقه حلبچه و سلیمانیه و وابسته به منطقه کردستان عراق بودند و ۹ روستا را شامل می شد، متمرکز بودند.

مقر این گروه روستای البیاره بود که در میان ۹ روستای این منطقه از اهمیت بیشتری برخوردار بود و جماعت در آن برداشت خود از شرع را پیاده‌سازی می‌کرد، به گونه ای که نیروی به نام «حسبه» در این مناطق فعالیت داشت که به امور شرعی این روستاها رسیدگی می کرد.

این گروه طی مدت فعالیت در این مناطق برای تحکیم و تثبیت مواضع خود اقدام به مین گذاری جاده‌ها و راه‌های منتهی به روستاهای تحت سیطره خود از جمله البیاره و پر کردن غارهای مناطق از تجهیزات نظامی کردند، مشابه آنچه گروه «القاعده» به رهبری «اسامه بن لادن» در مناطق شرقی افغانستان و کوه های «تورا بورا» دست به آن می زد و بعدها به میدان درگیری خونین القاعده و نظامیان آمریکایی جهت دستگیری بن لادن تبدیل شد.

پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی و سرنگونی رژیم بعث در عراق در مارس ۲۰۰۳ میلادی «جلال طالبانی» سعی کرد، از شرایط بیم و هراس ایجاد شده از گروه های سلفی تکفیری جهت سرکوب این گروه ها در منطقه کردستان استفاده کند، به ویژه آنکه وی این گروه ها را به داشتن رابطه با القاعده متهم می کرد که رهاورد آن حملات نظامیان آمریکایی و حزب «اتحاد ملی» کردستان به مواضع انصار الاسلام و بیرون رانده شدن این جماعت از منطقه البیاره و پناه بردن به مناطق صعب العبور کوهستانی منطقه کردستان شد. اگرچه شماری از اعضای این جماعت به دلیل هم مرزی به کردستان ایران فرار کرده و در آنجا مخفی شدند تا اینکه در سال ۲۰۰۳ میلادی از تشکیل گروهی به نام جماعت «انصار اهل سنت» خبر دادند که در تمام طول این سال ها در این مناطق کردنشین و سنی نشین فعالیت داشت.

در سال ۲۰۰۷ میلادی جماعت «انصار اهل سنت» نام خود را به «جماعت ارتش اسلام» یا (جماعة جیش الإسلام) تغییر داد تا پس از آن بار دیگر نام خود را به «أنصار الإسلام» تغییر دهد.

بنابر ادعای این گروه، عمده فعالیت های این گروه بر هدف گیری نظامیان آمریکایی از طریق مین گذاری مسیرهای تردد و نقل و انتقال آنها متمرکز است.

اگرچه نوامبر سال ۲۰۱۲ میلادی شاهد عملیات انتحاری این گروه علیه یکی از مقرهای ارتش و نیروهای امنیتی عراق در منطقه مرزی ربیعه بودیم.

رهبر این جماعت بارها امتنان و تشکر خود از رهبر القاعده افغانستان به جهت فراهم کردن تجهیزات نظامی مورد نیاز این گروه اعلام کرد.

خروج آمریکایی ها از عراق موجب گسترش نفوذ و قدرت گیری بیش از پیش این گروه در مناطق تحت سیطره اش در عراق شد که هم مخالف دولت محلی اربیل و هم دولت مرکزی در بغداد است. حتی این گروه اوایل بحران سوریه با تشکیل شاخه ای به نام «انصار الشام» سعی کرد، عرصه میدانی و بحران سوریه نیز ایفای نقش کند که مهمترین حضور آن همراهی و همکاری با گروه تروریستی تکفیری «جبهه النصره»، شاخه القاعده در سوریه طی نبرد تصرف شهر حلب بود.

با ظهور گروه تروریستی تکفیری «داعش» در سوریه جماعت انصار الاسلام در ۲۹ ماه  می سال ۲۰۱۴ میلادی بیعت خود با «ابو بکر البغدادی» به عنوان سرکرده این گروه را اعلام کردند که با توجه به اختلاف دیدگاه ها و عدم تمایل انصار الاسلام در تبعیت از گروهی دیگر حتی القاعده که از لحاظ فکری به آن منتسب است، اقدامی بسیار عجیب و سوال برانگیز بود، به ویژه آنکه اختلافات دو گروه در سال ۲۰۱۳ میلادی در منطقه «الحویجه» در جنوب کرکوک به رویارویی مسلحانه خونینی بین منتهی شد که ۵ ماه ادامه داشت و طی آن ده ها نفر از طرفین کشته شدند.

در میان احزاب کرد، این جماعت خصومت ورزی شدیدی با اغلب احزاب و جریان های کُرد مانند حزب اتحاد ملی کردستان و حزب دموکراتیک کردستان و همچنین جریان صوفی کردستان دارد، به گونه ای که تاکنون بسیاری از مراقد مقدس و قبور بزرگان این جریان را تخریب کرده است.

در مقابل این جماعت با گروه ها و جریان هایی که از لحاظ مشرب فکری و ایدئولوژی به جریان سلفی تکفیری و جماعت اخوان المسلمین نزدیک هستند، دارای روابط خوبی است، از جمله این گروه ها می توان به جریان «جماعت اسلامی کردستان» به عنوان شاخه اخوان المسلمین در عراق اشاره کرد.