به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، قطع شدن تلفن ۶۰۰ روستای محروم و دور افتاده کشور در استانهایی چون سیستان بلوچستان، هرمزگان و کرمانشاه در روزهای اخیر که به علت قطع ارتباط ماهواره ای رخ داد، بار دیگر اهمیت بحث انتقال اطلاعات و برقراری ارتباطات صوتی و تصویری به وسیله ماهواره را که از جمله مسائل مهم و نشان های توسعه یافتگی یک کشور به شمار می آید، نشان داد.

امروزه بسیاری از کشورها حتی برخی از کشورهای نه چندان توسعه یافته آفریقایی، سامانه های ماهواره ارتباطی خود را در اختیار داشته و امور مخابراتی و انتقال اطلاعات در سطوح عادی و موارد طبقه بندی شده خود را با استفاده از این ماهواره های متعلق به خود انجام می دهند و به عنوان مثال، کشورهایی مثل پاکستان، بنگلادش، اندونزی، قزاقستان، ویتنام و بولیوی از جمله کشورهای دارنده ماهواره های ارتباطی هستند که یا به صورت بومی یا با مشارکت کشورهای صاحب فناوری، این سخت افزارهای فضایی را ساخته ولی عمدتا کنترل آن را خود به دست دارند.

**داستان عجیب ایران و ماهواره های ارتباطی عرب ست

اما جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری با ویژگی های حساس اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که کشورهای مختلف منطقه ای و بین الملل، در تلاش برای دریافت اطلاعات دقیق و مفصل از زیرساخت ها و فعالیت های بخش های مختلف آن و البته ضربه زدن به اقتدار، امنیت و رفاه عمومی آن هستند، خدمات ماهواره ای خود را چگونه تامین و صدالبته "امن" می کند؟ این خدمات، چه بخش هایی را شامل می شود؟

بررسی ها نشان می دهد، حداقل موارد مهم و حساسی چون ارتباط شبکه‌ های بانکی کشور، جایگاههای توزیع سوخت و تعدادی از شبکه‌ های زیرساختی دیگر، از طریق پهنای باند ماهواره به کاربران دولتی و خصوصی، خدمات ارائه می‌کنند. اما نکته ای که با قطع شدن تلفن روستاهای فوق، جزییات مهم و قابل اعتنایی از آن منتشر شده، شریک خارجی نهادهای رسمی کشورمان در این ارتباطات ماهواره ای مهم و نیازمند امنیت است. پاسخ کلی؛ "عرب ست" است.

قبل از پرداختن به روابط قابل تامل ایران و عرب ست بهتر است ابتدا با این شرکت خدمات ماهواره ای آشنا شویم. شرکت خدمات ماهواره ای "عرب ست" یک مجوعه مهم ماهواره ای است که «سهام دار اصلی آن با حدود ۳۶ درصد، عربستان سعودی» بوده و مرکز اصلی این شرکت نیز در شهر ریاض پایتخت حکومت سعودی قرار دارد.

با توجه به آنچه که در سالهای اخیر و در روابط بین ایران و برخی از کشورهای عربی وابسته به آمریکا، خصوصا عربستان سعودی رخ داده قاعدتا صحبت و تکیه بر خدمات ماهواره ای یک شرکت که سهام دار اصلی آن عربستان سعودی و سایر سهامداران آن کشورهایی چون امارات، کویت و لیبی هستند شاید برای بسیاری از افراد با وجود داشتن کمترین دانش امنیتی یا سیاسی امری مسخره باشد اما باید تاکید کرد که این اتفاق، دقیقا در حال انجام است و اطلاعات حساس و حیاتی کشورمان از طریق این شرکت، منتقل می شوند!

حال که از حدود یک هفته گذشته، ارتباط تلفنی ۵۰۰ روستای دورافتاده کشورمان به دلیل مشکلات با یک سرویس دهنده (که بررسی ها نشان می دهد، یک مجموعه خدمات ماهواره ای روسی است و مشکل به وجود آمده نیز مالی است) قطع شده، مشخص شده برخی مسئولین ایرانی در وزارت ارتباطات و سازمان فضایی ایران، راه چاره را در عوض کردن نام سرویس دهنده دیده اند! چراکه به گفته علی صادقی نایینی، معاون توسعه کاربرد و خدمات فضایی این شبکه از ابتدای هفته جاری در حال انتقال از ماهواره خارجی به ماهواره ایرانست ۲۱ است.

**ماهواره "ایرانست"؟ مسئله این است!

شاید برای برخی این سوال پیش بیاید که ایرانست ۲۱ چیست؟ باید گفت آنچه که در اصل و واقعیت قضیه وجود دارد، آن است که مسئولان دولتی کشورمان، قراردادی با شرکت ماهواره ای عرب ست برای استفاده از خدمات این مجموعه عربی منعقد کرده اند تا ماهواره بدر ۵ آنها که اسم دیگر آن ARABSAT 5B است، بخشی از ظرفیت خود را (چند ترانسپوندر) به ایران واگذار کند و نام این بخش از ظرفیت بدون آنکه مالکیت کل ماهواره در اختیار کشورمان باشد؛ در اقدامی ابتکاری "ایرانست ۲۱" نامگذاری شده است!

این ماهواره در سوم ژوئن ۲۰۱۰ میلادی توسط روسیه به فضا پرتاب شده و طراحی آن بر پایه ماهواره های سری Eurostar E۳۰۰۰ ساخت شرکت ایرباس و محموله داخلی آن نیز توسط شرکت ایتالیایی – فرانسوی Thales Alenia Space ساخته شده است. یعنی به طور خلاصه، ماهواره ساخته شده توسط شرکتی ایتالیایی- فرانسوی که مالکیت آن در اختیار شرکتی مستقر در عربستان است، به عنوان لینک ارتباطی بخش های حساس اقتصادی کشورمان مانند شبکه بانکی و توزیع سوخت مورد بهره برداری قرار می گیرد.

**وابستگی به عربستان سعودی حداقل تا ۲۰۳۰ ادامه دارد

اگر تصور می کنید فاجعه و بی توجهی به مسائل امنیت ملی به همین جا ختم می شود باید توجه داشت که سخت در اشتباه هستیم و طبق اعلام مسئولان مربوطه، حداقل تا سال ۲۰۳۰ میلادی یعنی حدودا ۱۲ سال دیگر، بخش مهمی از ارتباطات ماهواره ای کشورمان توسط شرکت عرب ست تامین خواهد شد.

نکته جالب تر اینجاست که محسن بهرامی رییس وقت سازمان فضایی کشور در گفتگوی ۱۱ مهر ماه سال ۱۳۹۶ خود اعلام کرده که تا سال ۲۰۳۰، نیاز مخابراتی ایرانی با ماهواره بدر ۷ ( Arabsat-6B ) تامین خواهد شد. این ماهواره در نوامبر سال ۲۰۱۵ میلادی با موفقیت به فضا پرتاب شده و جزو جدیدترین سری از ماهواره های شرکت عرب ست محسوب می شود؛

این خبر در حالی رسما اعلام شده که در سال ۱۳۹۶، شاهد خصمانه ترین و بی ادبانه ترین برخوردها و اقدامات مسئولان سعودی و اماراتی، علیه کشورمان بودیم و در همان ایام، ما با خوشحالی از تامین ارتباط ماهواره ای توسط شرکت وابسته به همین حکومت های جلاد و کودک کش در یمن، سخن گفته ایم.

با این تفاسیر باید گفت بخش مهمی از مکالمات جامعه روستایی ایران در مناطق مرزی همچون سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و هرمزگان از این پس، از طریق این ماهواره و شرکت منتقل شده و در کنار آن، باید مرثیه انتقال تراکنش های بانکی و سیستم سوخت کشور را از زیر دست شرکتی خواند که از سازنده تا مالک آن، در دشمنی با جمهوری اسلامی ایران ید درازی دارند.

البته ممکن است این استدلال از سوی مسئولان سازمان فضایی یا اپراتورهای خدمات ماهواره ای مطرح شود که با در اختیار داشتن لینک ها و ترانسپوندرهای اختصاصی، امکان جاسوسی و نشت اطلاعات برای بهره گیری کشورهای دیگر وجود نخواهد داشت که این ادعای بزرگ، به دلیل مختلف قابل نقد و زیرسوال بردن است چراکه مگر می شود سازنده و مالک یک ماهواره، نتوانند ظرفیت واگذار شده به کشور ثالث (در اینجا ایران) را کنترل و رصد کنند و همه چیز در اختیار کشوری باشد که با او، خصومت دیرینه دارند!؟

ضمنا قطع غیرقانونی و ناگهانی شبکه العالم از ماهواره بدر ۴ در سالهای گذشته نیز نشان می دهد، حداقل هر زمان که لازم باشد، آنها می توانند این خدمات را قطع کنند و قطعا اطمینان در این حوزه به کشورهای همگام و همسو همچون روسیه، از اعتماد اینچنینی و کامل به شرکتی با تسلط عربستان، قابل اعتناتر است؛ هرچند که باید تمامی جوانب حقوقی و مالی ارتباط با شرکت های مستقر در کشورهای دیگر -حتی روسیه یا ترکیه- را نیز مد نظر قرار داد.

مسئولین دولتی چندین سال است صحبت هایی درباره در نوبت بودن پرتاب ماهواره های ایرانی یا تلاش برای ساخت ماهواره های ایرانی مطرح می کنند و واعظی وزیر وقت ارتباطات که اکنون نیز مسئولیت مهم دولتی بر عهده دارد، در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ خبر از پرتاب نخستین ماهواره ارتباطی ایرانی در ۱۰ سال آینده داده؛ وعده ای که همچون بسیاری از سخنان مسئولین دولت یازدهم و دوازدهم درباره پرتاب ماهواره های ایرانی پوچ از آب در آمده و به نظر می رسد این بار نیز سندی با افق ۲۰۳۰؛ همچون سند مورد تایید دولت در حوزه آموزش و پرورش، در برنامه فضایی کشورمان در حال اجراست.

لذا به نظر می رسد به جای آنکه عباراتی چون کارشکنی طرف خارجی، توجیه کننده مشکلات موجود در راه توسعه ارتباط ماهواره ای دستگاههای مسئول در کشورمان و سنگری برای عدم اجرای توافقات بین المللی باشد، بهتر است برنامه ای جامع و با در نظر گرفتن تمامی جوانب سیاسی، امنیتی و اقتصادی در این حوزه طراحی و پیاده شود تا ضمن حذف واسطه هایی که هنوز هم سراغ برخی حکومت های حاشیه خلیج فارس برای تامین نیازهای کشورمان می روند، خاطره برخورد و رفتارهای مسئولان عربستانی با مدیران ایرانی، در حوزه ای دیگر و مهمتر، تکرار نشود.