به گزارش مشرق، سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه یکشنبه شب در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما به تشریح آخرین وضعیت مذاکرات با اروپا در خصوص برجام بدون آمریکا و ... پرداخت.
وی درباره خروج آمریکا از برجام گفت: موضع ما همیشه این بوده تا زمانی در برجام می‌مانیم که منافعمان از این توافق تأمین شود. در زمانی که ترامپ مصمم بود از برجام خارج شود و در تلاش بود این کار را انجام دهد، ۱۶ ماه در این زمینه تلاش کرد. موضع ما این بود ما تصور نمی کنیم با خروج آمریکا منافع ما تامین شود. ما عدم اطمینان به اروپا را همیشه داشته‌ایم.
بیشتر بخوانید:
رایزنی‌های جدید نتانیاهو با آلمان و فرانسه علیه ایران
ظریف: تضمین‌های کافی از اروپا بگیریم، در برجام می‌مانیم
عراقچی افزود: وقتی خروج آمریکا جدی شد، اروپاییها از ما خواستند فرصتی به آنها بدهیم که تلاششان را انجام دهند که بلکه بتوانند منافع ایران را تامین کنند و این موضوع به سطوح عالی منتقل شد و رئیس جمهور تصمیم گرفت این فرصت را برای چند هفته به اروپا بدهد و ما الان در حال مذاکره با اروپا هستیم.
معاون سیاسی وزیر خارجه درباره تضمین‌های عینی اروپا به ایران نیز اضافه کرد: بعد از خروج آمریکا از برجام، یک آشفتگی را در مواضع اروپاییها شاهد بودیم علتش این بود اروپاییها سه چهار ماه با آمریکا مذاکره کرده بودند و تا آخرین لحظه تصور می‌کردند آمریکا به طور مستقیم از برجام خارج نمیشود و فرصتی برای دیپلماسی خواهد بود و این خروج صریح برای اروپا غیرمنتظره بود. الان به وضعیت روشن‌تری می‌رسیم. دو کار باید صورت بگیرد اول اینکه اروپاییها نحوه تامین خواسته‌های ایران را تعریف کنند و در نشست سران اعلام شد یک بسته اقتصادی به ایران ارائه دهند که راه‌حل‌های عملی برای تأمین منافع ایران بدهند.
عراقچی ادامه داد: ما الان در این مرحله هستیم که آنها این راه‌حل‌ها را ارائه دهند و به صورت عملیاتی، عینی و ملموس بگویند چگونه می‌خواهند اعمال کرده و چطور آن را تضمین کنند.
وی بیان کرد: اروپاییها باید تضمین‌هایی را بدهند که تعهداتشان را در عمل اجرا کنند و ما مواجه با بدعهدی ، تاخیر و ... نباشیم و در چند هفته باید به آن برسیم و مشغول هستیم.
معاون وزیر خارجه درباره اینکه اروپاییها نمی‌توانند شرکت‌های خصوصی را مجاب به کار با ایران کنند، خاطرنشان کرد: روشن شد خیلی از کمپانی‌های بزرگ که از برجام می‌گذرد وارد ایران شدند و الان که دچار تردید شدند نمود بیشتری پیدا کرده که در دو سال چه فرصت‌هایی برای ایران ایجاد شده است.
عراقچی گفت: الان که این شرکت‌ها بعضا دچار تردید شدند و اعلام تردید می‌کنند. ما با فضایی مواجه بودیم که شرکت‌های مختلف وارد فضای کسب و کار ایران شدند و محیطی ایجاد شده بود که آمریکا ترغیب شد از برجام خارج شود.
وی اضافه کرد: اروپاییها برای همکاری با ایران در برجام بدون آمریکا با دو مشکل اساسی مواجهند، مشکل اول سیاسی است و اروپا و آمریکا با هم شراکت سیاسی دارند و اتحاد راهبردی دارند البته در دو سال اخیر شکاف‌هایی ایجاد شده ولی اتحاد استراتژیک آنها هست و آنها در یک جبهه در کنار هم هستند، اینکه اروپا بخواهد از شریک استراتژیک خود فاصله بگیرد و در کنار ایران و روسیه و چین قرار بگیرند یک مقدار کار را برای آنها سخت کرده و اظهارات ضد و نقیض آنها در همین راستاست. هم تحت فشار آمریکا هستند و مهلت ایران و فشار ایران نیز وجود دارد که این فضای سیاسی سختی است. به لحاظ فنی هم مشکلاتی دارد. در اروپا سیستم سرمایه‌داری و شرکت‌ها مستقلند و براساس تصمیمات هیأت مدیره عمل می‌کنند. خیلی شرکت ها بازارهای بزرگ در آمریکا دارند.
معاون سیاسی وزیر خارجه گفت: این شرکت ها دچار تردید می‌شوند و می‌خواهند شرایطی در ایران داشته باشند که بازارهایشان در آمریکا ضربه نخورد. اروپاییها هستند اگر می‌خواهند ایران دربرجام بماند باید این چالش‌ها را حل کنند. اینکه ما مذاکره می‌کنیم اینگونه نیست که یک تفاهمی کنیم تمام شود باید ببینیم اروپا این چالش‌ها را می‌توانند حل و فصل کنند.
عراقچی افزود: سیستم دلار سیستم غالب است، آیا اروپا می‌تواند سیستم یورو را جایگزین کند. ما جدیت اروپاییها را برای حفظ برجام شاهدیم، ولی درباره توانایی آنها تردید داریم.
معاون ظریف ادامه داد: اروپاییها باید اقدامی در شورای امنیت انجام دهند و این یکی از شروط رهبری است. آمریکا عضو شورای امنیت است و اینکه اروپاییها به شورای امنیت مراجعه کرده و حرکتی انجام دهند از نظر ما شرطی است که باید انجام شود و اینکه چگونه صورت دهند باید با آنها بحث کرده و به راه‌حلی برسیم ولی اروپا باید در شورای امنیت حرکتی را انجام دهد.
عراقچی بیان کرد: ما هستیم که تشخیص می‌دهیم چگونه منافعمان را تامین کنیم. عرصه دیپلماسی عرصه تقابل اراده کشورهاست. ترامپ مدعی بود برجام ننگین‌ترین توافقی است که آمریکا داشته است و یکی از ایرداتی که بیان می‌کرد این بود که برنامه موشکی ایران چرا جزو برجام نیست. ایراد دوم نیست که چرا دسترسی‌های نظامی نیست و ایراد دیگر که چرا دوره برجام کوتاه است.
وی خاطرنشان کرد: نگرانی جدیدی که ترامپ اضافه کرده بعد از ۱۰ سال که برجام تمام می‌شود، چه می‌شود و اروپاییها می‌گویند باید برای بعد از ۲۰۲۵ فکر کنند، اگر خواستار این هستند که بعد از ۲۰۲۵ مذاکره کنند و در بحث موشکی و منطقه‌ای مذاکره کنند، مشکل و خواسته‌های خودشان است، مذاکره دو طرف دارد. ما برای چنین مذاکراتی به هیچ وجه آمادگی نداریم.
عراقچی ادامه داد: برای ما برجام در دوره زمانی خودش ملاک و قابل قبول است. اروپا باید برجام را به همین شکلی که هست اجرا کنند و ما فراتر از تعهدات برجامی خود یک قدم نخواهیم رفت. آنها باید تعهداتی که در برجام به آن متعهد هستند، اجرا کنند. یعنی رفع تمامی تحریم‌های هسته‌ای و برخورداری ایران از نتایج رفع تحریم‌های هسته‌ای.
معاون وزیر خارجه گفت: اگر در برجام گفته شده تحریم‌های نفتی برداشته می‌شود و فروش نفت به حالت عادی برمی‌گردد، باید اروپاییها فروش نفت را تضمین کنند.به هیچ چیز دیگر موشک، منطقه و ... ربطی ندارد، اینکه علاقه‌مند هستند در این موارد مذاکره کنند، علاقه‌مند باشند، باید علاقه‌مندی ما را هم جلب کنند، هنوز ما این علاقه‌مندی را نداریم تا وقتی که منافعمان است.
*موشکی خط قرمز ماست و به هیچ وجه وارد آن نمی‌شویم
این دیپلمات ارشد کشورمان درباره برخی اظهارنظرها مبنی بر اینکه اروپاییها مذاکرات منطقه ای و موشکی را با ایران آغاز کرده‌اند، بیان کرد: مذاکرات موشکی به هیچ وجه تا الان انجام نشده و مذاکرات منطقه‌ای فقط در یک مورد یمن وقتی تصمیم گرفته شد با چهار کشور اروپایی گفت‌وگوهایی درباره یمن داشته باشیم به دلایل انسانی و مشکلات انسانی حاد در این کشور و محاصره اقتصادی و رنج مردم این کشور از رژیم آدمکش سعودی و کمبود غذا و دارو می‌برند، تصمیم گرفتیم برای برخورد با این مشکلات با اروپا برای این قضیه گفتگو کنیم و مکانیسمی جدا از برجام است و با چهار کشور آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا وارد گفت‌وگو شدیم و جابری‌انصاری آن مذاکرات را انجام می‌دهد. در سایر مسائل منطقه ما گفت‌وگویی نداریم و موشکی خط قرمز ماست و به هیچ وجه وارد آن نمی‌شویم.
عراقچی درباره بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام با بیان اینکه بند ۳۶ مکانیسم حل اختلاف برجام است، افزود: این بندی هست که برای ما هم هست و هر زمان بخواهیم می‌توانیم فعال کنیم و در پایان مکانیسمی که بند ۳۶ مشخص کرده از برجام خارج شویم و ممکن است در پایان گفت‌وگوها با اروپا اگر به نتیجه‌ای نرسیم، براساس همین بند از برجام خارج شویم.
وی خاطرنشان کرد: بند ۳۷ مهم است که به آمریکا اجازه می‌داد تحریم‌های شورای امنیت را در حالتی که برجام از بین برود، تحریم‌های شورای امنیت را برگرداند. شیوه‌ای که آمریکا از برجام خارج شد خود را از استفاده از بند ۳۷ برجام محروم کرد. آمریکا از برجام خارج شد و اعلام کرد مشارکت ما در برجام خاتمه می‌یابد و به همین خاطر نمی‌توانند از مکانیسم‌های داخل برجام استفاده کنند.
*اگر از برجام خارج شویم همه چیز به حالت قبل برمی‌گردد
وی درباره خروج ایران از برجام نیز اظهار داشت: اگر از برجام خارج شویم همه چیز به حالت قبل برمی‌گردد و تمام محدودیت‌های هسته‌ای به حالت قبل برمی‌گردد و اروپا هم تحریم‌های یکجانبه خود را برمی‌گرداند و تحریم‌های شورای امنیت هم برمی‌گردد.
معاون سیاسی وزیر خارجه درباره سقف زمانی برای مذاکره با اروپا گفت: سقف ما در مذاکره با اروپا همان چند هفته‌ای است که رئیس جمهور اعلام کرد و اگر تمدید شود یا نشود به تصمیم سطوح عالی نظام بستگی دارد و بستگی به پیشرفت مذاکرات دارد.
وی بیان کرد: ممکن است که اگر ببینم مذاکرات خوب پیشرفت می‌کند و به بسته پیشنهادی و تضمین‌ها می‌رسیم و در آن سمت حرکت می‌کنیم ممکن است زمانی در نظر گرفته شود. در دو هفته‌ای که گذراندیم به نظر من پیشرفت‌های خوبی داشتیم، ولی هنوز در نقطه‌ای نیستیم که بتوانیم بگوییم می‌توانیم به نتیجه برسیم.
عراقچی ادامه داد: ما دو جلسه مهم داشتیم یک دور سفر ظریف به چین، روسیه و بروکسل بود و در بیانیه موگرینی، اروپاییها تقبل کردند عادی سازی تجارت و همکاری‌های اقتصادی با ایران شرط اساسی در بقای برجام است و گفتند با ایران گروه‌های کاری تشکیل می‌دهیم و ظرف چند هفته به راه‌حل‌های عملی برسیم.
وی با اشاره به نشست کمیسیون مشترک در روز جمعه در وین گفت: بیانیه کمیسیون مشترک از بیانیه موگرینی یک قدم جلوتر بود. در این دو هفته حرکت خوبی را کردیم و موضوعاتی که باید حل و فصل شود مشخص کردیم تمام خواسته های ما به آنها از جمله روسیه و چین منتقل شده شروط ما برای تضمین تعهداتشان به آنها مشخص شده است. کاری که باید صورت بگیرد ادامه مذاکرات کارشناسی است و راه حل‌های آنها را روی کاغذ بریزیم. باید بسته را با هم قدم به قدم جلو ببریم و این نیست که ما در تهران بنشینیم و آنها بسته پیشنهادی را بدهند.
عراقچی درباره اظهارات ماکرون مبنی بر توافق مکمل با برجام که بحث موشکی و ... در آن است، خاطرنشان کرد: اینکه بعد از مذاکرات وین گفتم که ما مطمئن‌تر شدیم با بقیه اعضای برجام به توافقی برسیم به خاطر پیشرفتی است که این دو هفته حاصل شد و یک مقدار اطمینان بیشتری حاصل شد. برداشت از مذاکرات بروکسل، چین و روسیه و کمیسیون مشترک برداشت کلی ما این است که یک مقدار چشم انداز برای رسیدن به توافق روشن‌تر است.
وی افزود: ممکن است اروپایی ها بخواهند با ایران مذاکره کنند ولی تا زمانی ایران رضایت نداده اتفاقی نمی‌افتد. زمانی ایران اراده نداشته باشد مذاکره شکل نمی‌گیرد. برجام به هیچ چیز دیگری گره نمی‌خورد. موضع ما روشن است نه راجع به موشک و نه منطقه الا در بحث یمن و آینده برجام وارد هیچ مذاکره و گفت‌وگویی نخواهیم شد.
عراقچی در ادامه به سابقه بد اروپاییها در تعامل با ایران اشاره کرد و گفت: از کودتای ۲۸ مرداد تا جلو موارد منفی و تجربیات تلخ تاریخی هست. ما براساس اعتماد و خوشبینی با کسی مذاکره نمی کنیم براساس واقعیات عمل می‌کنیم. با چهار کشور رفیق مواجه نیستیم با چهار کشوری مواجه‌ایم که دشمن بودند و در جبهه مقابل ما هستند. کماکان در جبهه انقلاب اسلامی هستیم و در تقابلی که هست سعی داریم منافع خود را تامین کنیم.
معاون وزیر خارجه با بیان اینکه برجام براساس بدبینی و عدم اطمینان شکل گرفته، گفت: ما در برجام به نقطه‌ای رسیدیم که آمریکا احساس کرد ضرر کرده ولذا خارج شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: اگر تعهداتی که اروپاییها می‌دهند در صحنه عمل اجرا نکنند مکانیسم‌ها برگشت برنامه خود را پیش بینی خواهیم کرد. اگر آنها قادر باشند که بسته پیشنهادی مطلوب ما را ارائه دهند خواهیم توانست تضمین های لازم را بگیریم و بعد وارد عمل شویم و اگر نشد تصمیم عملیاتی خواهیم گرفت.
عراقچی درباره FATF گفت: برای مقابله با پولشویی یک مقرراتی گذاشته‌اند که جلوی تامین مالی گروه‌های تروریستی را بگیرند. آنچه برای تروریسم هست ملاک گروه تروریستی شورای امنیت سازمان ملل است و آنها چهار گروه داعش، طالبان، القاعده و النصره را گروه تروریستی شناخته‌اند و ما با اینها مشکل امنیتی داریم.
وی ادامه داد: سوء استفاده‌ای غربی‌ها دارند که گروه‌هایی مثل حزب الله و ... را در این گروه‌ها می گذارند. ما هم با تروریسم واقعی باید مبارزه کنیم و هم اینکه مراقب باشیم کسی سوء استفاده نکند. خیلی از گروه‌های تروریستی منابع مالیشان قاچاق مواد مخدر از افغانستان است.
معاون وزیر خارجه بیان کرد: اینکه قواعدی را برقرار و سیستم مالی خود را در مقابل پولشویی حفاظت کنیم. چون در دوران تحریم ها بانک‌های ما تحریم بودند به بحث‌های پولشویی اهمیت نداده بودیم دو سال گذشته از لیست سیاه تعلیق شدیم ممکن است اگر سییستم ما نقاط ضعفی داشته باشد ممکن است ما را وارد فهرست تحریم های اف ای تی اف قرار دهند و یک مقوله جدا از برجام است.
وی گفت: جلسات زیادی در این زمینه برگزار شد. فکر می کنم به نقطه خوبی رسیدیم و امیدوارم درباره قواعد نهایی شفاف سازی کنیم و امیدوارم خودمان را در لیست تحریم‌ها قرار ندهیم و خودتحریمی نکنیم.
عراقچی درباره بدعهدی‌ها و نقض‌های آمریکا در برجام با بیان اینکه از دوران اوباما بود و در دوران ترامپ تشدید شد، گفت: اقداماتی که در مقابل انجام شد قانون مقابله با ماجراجویی آمریکا تصویب کرد، پیشران هسته‌ای و ... انجام دادیم کار بزرگ و منفی که آمریکا در این مدت انجام داد این بود که فضای مساعد همکاری برای شرکت‌ها را به فضای نامطمئن ایجاد کردند و نقض بند ۲۸ برجام است.
معاون وزیر خارجه افزود: در جلسات کمیسیون مشترک بارها این را بحث کردیم و اقداماتی را شورای امنیت دستور داد و در نهایت آمریکا از برجام خارج شد که انشاءالله جواب آن را در چند هفته آتی خواهیم داد.
وی گفت: اگر منافعمان بدون آمریکا تامین شود می‌مانیم اگر تامین نشود خارج می‌شویم. اینگونه نیست که دیگران خسارتی نبینند. برجام یک توافق سیاسی و امنیتی در حوزه عدم اشاعه سلاح‌های هسته ای است و یکی از معدود نمونه‌هایی است که یک بحران هسته‌ای را حل و فصل کرده است. از دست رفتن آن کل نظام عدم اشاعه را سست می‌کند. منطقه ما منطقه آرامی نیست. اروپاییها می‌دانند منطقه ما بدون برجام امن‌تر و بهتر نخواهد بود و برای اروپاییها برجام یک موضوع اقتصادی نیست بلکه امنیتی و سیاسی و حیثیتی است.
عراقچی ادامه داد: ماکرون و مرکل به واشنگتن رفتند و دست خالی برگشتند و سه ماه مذاکره کردند و آمریکا اهمیت نداد، بحث حیثیتی برای آنها ایجاد کرده و موضع گیری اروپا درباره آمریکا سابقه ای سراغ ندارم.
وی افزود: ما باید از شکاف و اختلاف ایجاد شده بین آمریکا و اروپا استفاده کنیم. قبل از برجام همه جهان بودند علیه ایران به جز دوستان ما، الان ایران و همه جهان هستند علیه آمریکا البته به جز رژیم صهیونیستی و چند کشور دیگر.
معاون سیاسی وزیر خارجه بیان کرد: باید اجازه ندهیم آنها هزینه‌های دیگر به ما تحمیل کنند. اتفاقا الان زمان به نفع ماست. دست خودمان است که چه زمانی از برجام خارج شویم. ممکن است با اروپا به نتیجه برسیم یا نرسیم ولی ارزش سعی کردن را دارد. من خودم شخصا فکر می کنم اروپاییها توانایی کمی داشته باشند مگر اینکه عزم و اراده بالایی را نشان دهند ولی این دلیل نمیشود که سعی نکنیم.
وی گفت: طبق بند ۳۶ و طبق حاکمیت جمهوری اسلامی هر زمان بخواهیم می‌توانیم از برجام خارج شویم.
عراقچی درباره مبادلات بانکی گفت: قبل از تحریم‌های نفتی فروش نفت ما حدود دو و نیم میلیون بشکه بود بعد از اعمال تحریم‌های نفتی آمریکا برای اینکه به بازار شوک وارد نشود گفت تمام خریداران نفت ایران باید هر شش ماه شش درصد کاهش دهند، ما از دو و نیم میلیون به یک میلیون و هشتصد هزار بشکه رسیدیم تا زمان مذاکرات ژنو، در توافق ژنو که موقت بود قرار شد تحریم‌ها همان جایی که هست برداشته نشود و متوقف شود و فروش نفت یک میلیون و هشتصد هزار بشکه ثابت ماند و بعد از برجام نفت ما شروع کرد به فروش رفتن و وزارت نفت توانست بازارهای از دست رفته را احیا کند و الان دو و نیم میلیون بشکه نفت فروختیم و پول آن را دریافت کردیم و از مسیرهای بانکی بازگشته است.
معاون وزیر خارجه اضافه کرد: تمام نفتکش‌ها و کشتی‌های ایران از بیمه های بین‌المللی برخودراند ولی با رفتن آمریکا دوباره تحریم‌ها اعمال می‌شود.
وی با بیان اینکه مشکلات بانکی ما تقریبا یک چهارم آن به تحریم‌های هسته‌ای مربوط می‌شود، اظهار داشت: بعد از برجام یک چهارم مشکلات بانکی ما رفع شد ولی گره گشا بوده از بن‌بست‌های بانکی خارج شدیم، مشکلاتی داریم ولی در بن بست نیستیم. سوئیفت دوباره برقرار شده بود و بانک‌های ایرانی در اروپا فوق العاده فعال شدند، شعب بانک‌های ایرانی در اروپا، بانک ملی و تجارت در لندن، فرانکفورت و پاریس فوق العاده کار کردند.
معاون سیاسی وزیر خارجه اظهار داشت: جمله تقریبا هیچ آقای سیف را فروردین ۹۵ گفت که سه ماه از اجرای برجام گذشته بود در این دو سال گذشته خیلی تحولات صورت گرفته است. برجام یک چهارم مشکلات بانکی را حل کرد یک چهارم آن به FATF برمی‌گردد، یک چهارم به تحریم‌های اولیه آمریکا برمی‌گردد. الان صحبت ما با اروپا این است که باید کانال‌های ویژه بانکی برای ایران ایجاد شود. سخت است ولی شدنی است منوط به این است که اروپا برای آن سازوکارهای ویژه را ایجاد کنند.