به گزارش مشرق، با رشد قیمت نفت در جهان مساله مصرف بهینه انرژی از اهمیت بیشتری برخوردار شد؛ چگونگی مصرف انرژی و مصرف بهینه آن، مهم‌ترین موضوع مورد بحث کشورها است. 

تجدیدناپذیر بودن منابع انرژی موجب بروز دغدغه‌های فراوانی برای دولت کشورها شده و آنها را مجبور به ارائه راهکارهای مفیدی برای کاهش میزان مصرف انرژی کرده است.

هرچه زمان بیشتر می‌گذرد، بحث چگونگی مصرف انرژی نیز پر رنگ‌تر می‌شود؛ باورها بر این است که میزان مصرف انرژی می‌تواند آسانی یا سختی زندگی در آینده را تعیین کند. 

 با وجود اینکه خود مردم نیز به این باور رسیده‌اند برای کاهش مصرف انرژی هیچ تلاشی نمی‌کنند و به راحتی موجب اسراف انواع انرژی می‌شوند. 

براساس آمار منتشر شده توسط بانک جهانی، متوسط مصرف جهانی برق در دنیا برای مشترکین خانگی 900 کیلووات ساعت در سال است؛ این در حالیست که  مشترکین ایرانی در بخش خانگی سالانه 2900 کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و این رقم دست کم بیش از 3 برابر میانگین جهانی است.

*ایران جزء 20 کشور پرمصرف‌ برق در دنیا

سرانه‌ی مصرف سالانه‌ گاز در ایران 1700 مترمکعب و در جهان 600 مترمکعب است؛ یعنی میزان مصرف مردم ایران 3 برابر میانگین جهانی است.

به طور متوسط، ایران حدود 4 برابر میانگین جهانی انواع انرژی‌ها را مصرف می‌کند. طبق آمارهای رسمی، ایران بعد از کشورهای آمریکا و روسیه، در رتبه‌ سوم مصرف جهان قرار دارد.

میزان مصرف گاز طبیعی در ایران از 68 میلیارد مترمکعب در سال 2001، با متوسط رشد سالانه 3/10 درصد، به 123 میلیارد مترمکعب در سال 2008 رسید.

*  5 کشوری که کمترین مصرف انرژی را دارند 

 کمترین سرانه مصرف انرژی در جهان به کشورهای بنگلادش، اریتره، سنگال،‌هائیتی و کنگو اختصاص دارد.

در زیر به چند کشور پر مصرف اشاره می‌کنیم:

1. آمریکا رکورددار مصرف انرژی در جهان

غربی‌ها بیشترین مصرف انرژی در جهان را دارند به‌طوری که آمریکایی‌ها که تنها پنج درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، 20 درصد از انرژی جهان را استفاده کرده، 15 درصد از مجموع گوشت تولیدشده در جهان را خورده و 40 درصد از زباله جهان را تولید می‌کنند. 

2. ایسلند

در میان تمام کشورهای جهان اعم از ثروتمندترین و بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان، ایسلند به ازای هر فرد بیشترین مصرف انرژی در جهان را دارد و تمام این‌ها از «فراوانی» نشأت می‌گیرد. 

3. قطر

بر اساس گزارش نشنال جئوگرافی، مردم قطر به‌رغم قرار داشتن این کشور در یکی از کم‌آب‌ترین مناطق جهان از برق رایگان و آب برخوردارند، انرژی که اصطلاحاً به آن برق مایع گفته می‌شود زیرا اغلب از طریق فرایند شیرین‌کردن آب تولید می‌شود. فرایندی که بسیار انرژی‌بر است.

قطر یکی از بالاترین سرانه تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان را دارد که تقریبا سه برابر ایالات متحده آمریکاست. 

4. کویت 

کویت با اینکه در رتبه ششمین کشور جهان به لحاظ ذخایر نفتی قرار دارد و ذخایر گاز طبیعی آن حدود 63 تریلیون مترمکعب برآورده شده، تقاضای برق در این کشور بیشتر از عرضه آن است.

بر اساس گزارش سازمان اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، کویت همواره با چالش کمبود برق روبه رو بوده و ساکنان این کشور به ویژه در تابستان خاموشی‌های مکرری را تجربه می‌کنند. 

* راهکارهای اجرایی برای بهبود مصرف

1. مدل «IBT» موثر در کاهش مصرف انرژی در آمریکا

در نظام تعرفه‌گذاری پلکانی افزایشی یا همان مدل IBT یا «Increasing Block Tariff» با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف می‌شود؛ هزینه مصرف کمتر از الگو ارزان‌تر تعیین می‌شود و با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.

به عنوان مثال در حوزه برق، بیش از 87 درصد مردم از یارانۀ انرژی بهره‌مند می‌شوند و فقط 13 درصد از مشترکین که خارج از محدوده مجاز مصرف می‌کنند، هزینه تمام‌شده برق را می‌پردازند.

2. اصلاح رفتار مشترکین پر مصرف با پرداخت واقعی هزینه انرژی 

پرداخت هزینه واقعی انرژی توسط عده‌ای که خارج از الگوی مصرف رفتار می‌کنند سبب می‌شود این افراد درصدد اصلاح شیوه زندگی خود برآیند و هزینه انرژی پرمصرف‌ها به عموم مردم تحمیل نشود.

از سوی دیگر، تمامی مشترکین برای کاهش مصرف و پرهیز از ورود به پلکان‌های بالا انگیزه پیدا می‌کنند و درنتیجه، مصرف بی‌رویه انرژی متوقف می‌شود.

با پیروی از الگوی «IBT» و افزایش ناگهانی تعرفه برای پرمصرف‌ها، امکان تحقق اهداف اصلی قانون هدفمند کردن یارانه‌ها که همانا کاهش مصرف انرژی و عدالت در توزیع یارانه‌هاست، فراهم می‌شود. 

* بررسی الگوی مصرف انرژی در ژاپن به عنوان یک کشور آسیایی با اشتراکات فرهنگی با دنیای غرب

1. ژاپن بهترین نماینده صرفه‌جویی مصرف انرژی در جهان

ژاپنی‌ها نه ذخایر گاز دارند و نه می‌توانند آن را از طریق خط لوله وارد کنند. دلیل آن هم دور بودن این کشور از کشورهای صادرکننده گاز است.

بنابراین مجبورند آن را به شکل گاز طبیعی مایع شده (LNG) و با استفاده از کشتی وارد کنند. ژاپن بزرگ‌ترین واردکننده گاز جهان است که 40 درصد کل تجارت جهانی گاز مایع را به خود اختصاص می دهد.

اما از این همه، فقط 8 درصد را به مصرف شهری اختصاص داده است و بیشتر آن را برای تولید برق به کار می برد. شگفت انگیز است اما بیشتر ژاپنی ها خانه هایشان را با نفت سفید (نفت چراغ) گرم می کنند؛ به همین دلیل ژاپن بزرگترین مصرف کننده نفت سفید در دنیاست که در سال 2013، 15 میلیون تن نفت سفید (معادل 63 درصد مصرف جهانی) مصرف کرده است.

در ژاپن وانت ها و خاورهایی با تانکر بزرگی از نفت سفید در شهر می چرخند و شهروندان، نفت سفید مورد نیازشان را از آن ها می‌خرند.

روش دیگر گرمایش خانگی در ژاپن، انواع و اقسام بخاری‌های برقی است که با فناوری‌های مختلف ساخته می‌شود و تنوع بسیار زیادی دارد.

روش سوم، کرسی است؛ کرسی های ژاپنی به «کوتاتسو» معروف است و با برق کار می‌کند؛ روشی که خانواده را دور هم جمع می‌کند و مصرف انرژی را کاهش می‌دهد. 

* بررسی مصرف آب در کشورهای مختلف

متوسط مصرف آب هر ایرانی در روز 190 لیتر و 40 لیتر بالاتر از استاندارد جهانی است؛ کارشناسان جهانی باور دارند، اصلاح نظام قیمت گذاری آب و کاهش شکاف بین قیمت فروش آب و هزینه تمام شده بیشترین تاثیر را در مدیریت مصرف آب خواهد داشت.

1. آمریکا رکورد دار مصرف آب در جهان 

بررسی وضعیت سرانه مصرف آب هر نفر در روز نشان می‌دهد که هر آمریکایی در روز 360 لیتر آب مصرف می‌کند و این میزان بیشترین مصرف در بین سایر کشورها است.

2. آلمان دارای کمترین سرانه مصرف آب توسط شهروندان

کمترین میزان مصرف آب در آلمان است که در این کشور هر نفر در روز 107 لیتر آب مصرف می‌کند.