وی که در گفتگوی ویژه خبری شرکت کرده بود، گفت: در کنوانسیون خزر حدود 5 مورد جدید وجود داشت که اعضاء در 21 سال اخیر روی آن به تفاهم نرسیده بودند بگونه ای که از پانزده سال قبل حدود 80 درصد اعضاء کنوانسیون باور داشتند که کنوانسیون دیگر تمام شده است.

صابر درباره موارد حل نشدنی کنوانسیون حقوقی خزر که در اجلاس اخیر حل و فصل شد اظهار داشت: سهم کشورها از بستر و زیر بسترهای دریاچه خزر و تحدید حدود مبدأ از نکاتی بود که در اجلاس اخیر مورد پذیرش اعضاء قرار گرفت.

بیشتر بخوانید:

نتایج اولیه ۲۱ سال مذاکره درباره دریای خزر

جمشید ممتاز استاد حقوق بین الملل دانشگاه نیز که در این برنامه شرکت کرده بود، گفت: سندی که در کنوانسیون حقوقی خزر به امضاء رسید، پنج منطقه دریایی را در خزر معلوم و پیش بینی کرده که عبارت است از آبهای داخلی، دریای سرزمینی، ​منطقه انحصاری صید،​ منطقه مشترک و بستر و زیر بستر دریاچه خزر که میان 5 کشور مشترک المنافع تقسیم می شود.

او برای مثال اندکی به توضیح منطقه انحصاری صید پرداخت و گفت: قرار شد 15 مایل دریایی بعنوان دریای سرزمینی در نظر گفته شود و 10 مایل همه منطقه انحصاری صید، این بدان معنا نیست که در حال حاضر 25 مایل دریایی تحت مصرف ماهیگیران ایرانی دریای خزر است.

صابر گفت: به مردم تضمین می دهیم که از مواضع ایران در حد و حدود و سهم مردم در خزر کوتاه نیاییم و کوتاهی نکنیم در کنوانسیون اخیر هم هیچ اتفاقی برای سهم ایران نیفتاده است.

او اضافه کرد: در این کنوانسیون مسائلی در مورد پهنه بندی مناطق دریایی، دریانوردی، نظامی و امنیتی، ورود شناورهای جنگی و نظامی به آبهای سرزمینی، تحقیقات دریایی، بنادر و نوع رفتار کشورها در مورد کشتی های خارجی و کلیات مسائلی که در مورد پهنه دریایی هر کشور ممکن است مطرح باشد بیان و حل و فصل شد.

ممتاز نیز به بیان اهمیت حد و اندازه سهم ایران از منابع دریای خزر پرداخت و گفت: باید دید که سهم ایران چند درصد است ویا اصلا این 18 یا 12 درصد ایران از دریای خزر منابعی هم دارد یا خیر. در این کنوانسیون هیچ توافقی در خصوص سهم یا تحدید حدود بستر و زیر بسترها انجام نگرفت و حتما این موضوع به جلسات آینده موکول می شود.

صابر هم گفت: خوشبختانه تفاهم نامه استفاده از منابع زنده آبی امضاء شد و سازوکار این تفاهم نامه برای شیلات، معلوم و تدوین شد. پیش بینی حوادث ،​ عنوان تفاهم نامه دیگری است که امروز به امضاء رسیده است.

او ادامه داد: اگر خط مبدأ و چگونگی ترسیم آن مشخص نشود. بخش‌هایی از آن کنوانسیون که امضا شده معلق می‌شود. براساس مصوباتی که اکنون وجود دارد تا زمانی که تحدید حدود مشخص نشود ایران از درصد اعلامی‌اش صیانت می‌کند که این منطقه حدود 20 درصد و در این مدت ایران اجازه نمی‌دهد کشوری به اکتشاف و بهره‌برداری از منابع انرژی مبادرت کند. ما در این منطقه 20 درصدی نه حق مالکیت بلکه حقوق حاکمه داریم.

صابر به دیگر ابعاد این کنوانسیون پرداخت و گفت:​ یکی از دستاوردهای این کنوانسیون این است که انحصار دریانوردی اعم از نظامی ، تجاری و توریزم متعلق به 5 کشور مشترک المنافع خواهد بود. دستاورد دیگر ممنوع بودن حضور نظامی کشورهای بیگانه است. حاضران در کنوانسیون تعهد دادند که هیچ کشوری از قلمرو آنها علیه کشور دیگری در همسایگی دریاچه خزر عملیات سوء و تهدید آمیزی انجام ندهد.

ممتاز، استاد حقوق بین الملل دانشگاه با بیان اینکه خط مبدأ در حقوق دریاها به صورت خط طبیعی و خط مبدأ مستقیم است گفت: ماده 7 کنوانسیون 1982 میلادی سلسله ترتیباتی درباره چگونگی ترسیم خطوط مبدأ مشخص کرده است که ما به هیچ وجه قصد نداریم از این ماده پیروی کنیم.

ممتاز افزود: قرار شد برای تعیین حدود دریای خزر سند جداگانه ای که در آینده تنظیم و امضا خواهد شد، روش های ترسیم خطوط مبدأ مستقیم را با توافق 5 کشور حاشیه این دریا انجام دهیم.

وی گفت: در توافقنامه اخیر مشخص کردیم وضع ساحل ایران در دریای خزر به گونه ای است که برای ترسیم خطوط مبدأ باید وضع استثنایی کشورمان در نظر گرفته شود.

او افزود: در آینده نزدیک و در نوامبر سال 2018 گروه جدیدی که مسئولیت آنها تعیین روش ترسیم خطوط مبدأ در دریای خزر است کار خود را آغاز می کند.

ممتاز گفت: البته اینکه تا چه زمانی این مذاکرات زمان ببرد مشخص نیست اما اجرای کنوانسیون خزر به تعیین خطوط مبدأ مستقیم بستگی دارد.

وی افزود: در دریای خزر برخی دولت‌ها مانند روسیه و قزاقستان به صورت دو جانبه حدود بستر دریای خزر را مشخص کرده اند و جمهوری اسلامی ایران نیز این کار را با کشورهای همسایه انجام داده است.

مجید صابر، رئیس دبیرخانه دریای خزر وزارت امور خارجه کشورمان نیز گفت: در کنوانسیون جدید خزر خطوط مبدأ، 5 جانبه ترسیم می شود که در همه دنیا این اقدامی یک جانبه است. در این کنوانسیون، شکل سواحل در ترسیم خط مبدأ باید در نظر گرفته شود و این به دلیل اصرار ایران برای جبران وضع جغرافیایی و داشتن آب های بیشتر در دریای خزر بوده است.

صابر گفت: در هیچ سندی میان ایران و روسیه بحث درصد و تقسیم دریای خزر نیامده و گفته ها در این زمینه برداشته های نادرست افراد از معاهدات بین دو کشور است.

وی افزود: در این کنوانسیون خط مبدأ برای سطح آب است و برای زیر بستر خط مبدأ اثرگذار نیست و برای تعیین آن از روش های دیگری استفاده می شود.

صابر با بیان اینکه درباره بلوک نفتی البرز یادداشت تفاهمی میان ایران و​ جمهوری آذربایجان به صورت برداشت 50 درصد برای هر طرف امضا شده است گفت: در همه میادین مشترک ایران با کشورهای همسایه توافق شده است یا به صورت مشترک در این میادین فعالیت یا از اقدامات یک جانبه پرهیز شود.

وی افزود: کشورهای همسایه از منابعی که ما در آن ادعا داریم نه تنها نفتی برداشت نمی کنند بلکه در آن اکتشاف هم نمی شود.

صابر گفت: تمام مصوبات در زمینه دریای خزر با مصوبه شورای عالی امنیت ملی همراه بوده و مجوزها در این زمینه از مراجع ذیربط اخذ شده است.

وی افزود: کنوانسیون اخیر نیز باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و پس از آن این سند لازم الاجرا خواهد شد.