سرویس جهان مشرق- مقامات آمریکا ابتدا اعلام کرده بودند در سخنرانی مجمع عمومی و جلسه شورای امنیت، موضوع ایران را در محور فعالیت های خود قرار دهند. اما بعد از آنکه مشخص شد متحدان آمریکا با ترامپ همراهی نکرده و عملاً سخنرانی ها به نقد سیاست ترامپ تبدیل می شود، موضوع تشلیحات کشتار جمعی را پیش کشیدند تا در حاشیه آن، از خطر ایران و کره شمالی سخن برانند در حالی که خود خطرناکترین تسلیحات را به خطرناکترین دولت ها می فروشند.

در نخستین روز از حضور ترامپ در نیویورک، مون جای این رئیس جمهور کره جنوبی با وی دیدار کرده و پیامی که در سفر اخیر خود به پیونگ یانگ دریافت کرده بود، به ترامپ تحویل داد. اسپوتنیک نوشته است چیزی از محتوای این پیام منتشر نشد و صرفاً اعلام شد با استقبال رئیس جمهور آمریکا روبرو شده است.

ترامپ علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی و شورای امنیت، با سران برخی اعضای دائم شورای امنیت دیدار می کند که حتماً کره شمالی و به ویژه ایران از موضوعات گفتگو بین آنها خواهد بود. بنابر این تقابل دو روند از مذاکرات به یکی از محورهای برجسته در نشست امسال سازمان ملل تبدیل می شود: یکی با کره شمالی که تازه شروع شده و دیگری با ایران که هنوز نتیجه مذاکرات گذشته به دست نیامده، ترامپ تلاش دارد دوباره آن را از سر بگیرد.

شباهت‌های دو مذاکره

۱- محور هر دو مذاکره، مسأله تسلیحات هسته ای است. کره شمالی از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی با آزمایش های متوالی هسته ای توجه رسانه ها و مقامات جهان را به خود جلب کرد و پس از آنکه با تحریم های جدی حتی از سوی چین و به پشتوانه قطعنامه شورای امنیت روبرو شد، حاضر به نامه نگاری با ترامپ و سپس دیدار دوجانبه با وی در سنگاپور شد.

اما چندی بعد، رسانه ها اعلام کردند تحقیقات و آزمایش های هسته ای کره شمالی بی سر و صدا ادامه دارد و بار دیگر تنش میان دو طرف بالا گرفت. حالا اگر چه اعلام شده دیداری میان مقامات دو کشور در سازمان ملل انجام نخواهد شد، اما احتمالاً به قول ترامپ «به زودی» دیدار دوجانبه دیگری برگزار می شود.

۲- در هر دو مذاکره، ایالات متحده از حربه تحریم بهره می‌گیرد، در مورد ایران تحریم های یکجانبه آمریکا که مرحله به مرحله در حال تحمیل به کشورمان است و در مورد کره شمالی که مرحله به مرحله، حتی پیش از آزمایش های سال ۲۰۱۷ میلادی آغاز شده بود. دست گذاشتن روی مهمترین منبع درآمدِ دولت از ویژگی های مشترک دو تحریم است.

تفاوت‌های دو مذاکره

۱- ایران به خلاف کره شمالی پیش از این یک بار با آمریکا مذاکره کرده است و نتیجه خلف وعده را دیده است. کره شمالی اما صرفاً تجربه مذاکرات ناتمام را پیش از این داشته است.

۲- ایران به خلاف کره شمالی صرفاً‌ بر قدرت دولت متکی نیست. بلکه طیف وسیعی از مردم همچنان حامی تداوم نظام حاکم هستند، به ویژه زمانی که بحث مداخله خارجی به میان می‌آید.

۳- ایران با توجه به پایبندی‌اش به توافق گذشته و همچنین منافعی که شرکت‌های اروپایی ممکن است در ایران داشته باشند، دست‌کم در عرصه رسمی از حمایت دولت‌های متحد آمریکا برخوردار است. به این معنا که به جز آمریکا هیچ یک از اعضای شورای امنیت از تحریم ایران حمایت نکرده اند و آمریکا نتوانسته پس از خروج خود از برجام، راهی برای تحریم بین المللی ایران از طریق شورای امنیت بیابد. این وضعیت برای کره شمالی کاملاً به عکس بود و حتی نزدیکترین دولت به پیونگ یانگ یعنی پکن نیز دست از تبادلات تجاری با کره شمالی برداشت.

۴- آمریکا چندان نگران موضوعات غیرهسته ای در کره شمالی نیست، زیرا واشینگتن تنها آنچه گسترش سلطه‌اش بر جهان را به خطر بیاندازد، تهدید می‌داند و تنها اتفاق در کره شمالی که چنین ویژگی دارد، تقویت توانمندی هسته‌ای است. اما در ایران، مدل جدیدی از حکومت که ممکن است ارزش‌های لیبرال غرب و پایه های مشروعیتش در اقمار بلوک غرب را تهدید کند وجود دارد. مدل حکومت کره شمالی حتی اگر دستاوردهای اقتصادی هم داشته باشد، به راحتی با تبلیغات رسانه‌ای در انزوای افکار عمومیِ جهان قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

جمهوری اسلامی ایران بیش از کره شمالی نگرانی واشینگتن را برانگیخته است، از کاهش نفوذ منطقه ای آمریکا تا موشک های نقطه زنی که اسرائیل، متحد آمریکا را تهدید می کند و تا تشکیل حکومتی که داعیه نقد ارزش های لیبرال در جهان را دارد و با مخالفان آمریکا حتی در آمریکای لاتین پیوند می خورد.

اما از آن سو ایالات متحده اهرم های کمتری برای فشار بر ایران نسبت به کره شمالی دارد. مردم ایران دست کم در کوتاه مدت مقابل فشار خارجی متحد می شوند. دولت های اروپایی نیز همچنان رسماً با خروج آمریکا از برجام مخالفت می کنند و خود نیز تا زمانی که زیان های این خروج را برای ایران تأمین نکنند، نمی توانند مذاکرات جدیدی با موضوع فعالیت های منطقه ای یا موشکی آغاز کنند زیرا اگر الان نتوانند بدون آمریکا تجارتِ بدون تحریم را برای ایران تضمین کنند، تهران به چه امیدی برای آینده، فعالیت های منطقه ای یا موشکی اش را کاهش دهد؟

بر این اساس دو روند مذاکراتی که تشریح شد، در دو وضعیت متفاوت قرار دارد. یکی هر چه به پیش می رود، احتمال موفقیت آمریکا برای تأمین امنیت منافعش در شرق آسیا بیشتر می شود و در دیگری زمان به نفع ایران پیش می رود و ایران می تواند پس از آنکه دست بالا را به دست آورد، امتیازهای بیشتری از واشینگتن بگیرد، امتیازهایی که کاملاً ایده اولیه ترامپ در مورد لزوم یک توافق جدید که فشار بیشتری بر این بیاورد را زیر سؤال می بَرَد و دو راه پیشِ روی ترامپ می گذارد: یا مذاکره نمایشی یا انصراف از مذاکره، بدون اینکه نتیجه مشخصی جز ایجاد زحمت برای ایران و آمریکا به دست آمده باشد.

منابع

https://sputniknews.com/world/201809251068303627-kim-message-trump-meeting

https://gadebate.un.org/en

https://www.thestar.com/news/world/2018/09/24/trump-to-again-confront-north-korean-nuclear-threat-at-un.html

https://www.nytimes.com/2018/09/20/us/politics/trump-united-nations-south-korea.html