به گزارش مشرق، ژانر تاریخی از جمله ژانرهایی است که اگرچه برای ساخت آن به تخصص، بودجه و زمان مناسب نیاز است اما در مقابل، خیل عظیمی از مخاطبان را در هر سن و سالی که باشند با خود همراه می‌کند. تجربه کارهای موفق تاریخی همچون سریال امام علی، ولایت عشق، مختارنامه و... گواه این ادعاست. در این میان سریال مختارنامه به مناسبت ایام محرم بار دیگر از شبکه آی‌فیلم در حال بازپخش است. به همین مناسبت با رحمان باقریان که نقش «زربی» غلام مختار ثقفی را در سریال به عهده داشت گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
چه شد در این سریال به ایفای نقش پرداختید؟ از نقش خودتان راضی بودید؟
من از نقش خودم بسیار راضی بودم و از دانش و اطلاعات بسیار گسترده آقای میرباقری بهره‌مند شدم. دلیل دعوت من هم به کار این بود که در سال‌های دور در سریال «گرگ‌ها» به کارگردانی داوود میرباقری ایفای نقش داشتم و از آنجا این دوستی و همکاری ادامه پیدا کرد تا به این مجموعه رسید. نقش زربی در مختارنامه که آن را ایفا کردم نقش خاصی بود که کارگردان با توجه به شناختی که از من داشت و روحیات مرا می‌دانست، خواست حتما من این نقش را بازی کنم. اگر به یاد داشته باشید این نقش متفاوت از دیگر شخصیت‌ها بود؛ مردی آرام که در زندگی شخصی مختار و خانواده‌اش حضور داشت و از شمشیر به دست شدن‌ها و جنگ‌ها دور و روی مخاطب و شخصیت مختار تاثیرگذار بود.
در سریال مختار نقشی مثبت داشتید، اما در سریال امام علی(ع) ایفاگر نقش منفی بودید. در ژانرهای تاریخی علاقه‌مندید نقش مثبت داشته باشید یا منفی؟
در واقع برای من مثبت یا منفی بودن نقش چندان ملاک انتخاب نیست و یکی را بر دیگری ارجح نمی‌دانم. آنچه برایم مهم است انتخاب کارگردان است که در من بازیگر چه چیزی را برای ایفای یک نقش، مناسب دیده است. حال ممکن است نقشی مثبت باشد یا منفی. بنابراین دیدگاه کارگردان برای من بسیار مهم است. مثلا در «دوران سرکشی» که کاری از کمال تبریزی بود من نقشی را به‌عهده داشتم که دارای سه بعد متفاوت بود. یک بعدش خیلی خشونت‌آمیز بود و در واقع منفی محسوب می‌شد، بعد دیگرش مخاطب به حال شخصیت حس دلسوزی داشت و بعد دیگر هم جذابیت‌هایی داشت و باعث می‌شد مخاطب حتی از آن شخصیت خوشش هم بیاید، یعنی همه ابعاد مثبت و منفی را با خود به همراه داشت و من بازیگر باید بتوانم تمامی این ابعاد را برای مخاطب به تصویر بکشم. بنابراین سناریو و دیدگاه کارگردان برای من بر همه چیز ارجح است.
اگر قرار بود از میان سایر نقش‌ها، نقش دیگری را بازی کنید کدام را انتخاب می‌کردید؟
من نقش خودم را بسیار دوست داشتم. اگر چه شخصیت مختار دارای جذابیت‌های بسیاری بود که عرب‌نیا بخوبی توانست از عهده آن برآید، اما می‌توانم بگویم آن‌قدر نویسندگی و کارگردانی و شخصیت‌پردازی‌های داوود میرباقری قوی بود که تمام شخصیت‌های سریال دارای جذابیت بود و من به عنوان یک بازیگر علاقه‌مند بودم می‌توانستم به جای تک‌تک شخصیت‌ها به ایفای نقش بپردازم، چرا که ابعاد نگاه میرباقری آن‌قدر قوی است که هر کسی علاقه دارد در کارهای ایشان حضور داشته باشد.
سکانس تاثیرگذار سریال مختار از نگاه شما کدام بود؟
سکانسی که در ارتباط با حضرت ابوالفضل(ع) بود و از تلویزیون پخش نشد از نظر من خیلی جذابیت داشت، چرا که هم نگارش و هم فیلمبرداری با کیفیت بالایی انجام شده بود و نه‌تنها برای من بلکه برای تمامی مخاطبان می‌توانست سکانس تاثیربرانگیزی باشد که متاسفانه حذف شد. البته تمام لحظات کار بسیار گسترده و وزین است و با توجه به اطلاعات بسیاری که میرباقری در ارتباط با تاریخ صدر اسلام دارد و با توجه به توانایی وی در جذاب به نمایش در آوردن تاریخ می‌توان گفت واقعا انتخاب یک سکانس از میان این همه ظرافت کار بسیار دشواری است.
به نظر شما یک سریال تاریخی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا مخاطبان امروز را با خود همراه کند و برای آنان باور پذیر باشد؟
در وهله اول به نظرم باید جنبه نمایشی آن بسیار قوی باشد که برای بیننده جذابیت به همراه بیاورد. همچنین باید بتواند تاریخ را به شکلی نگارش کند تا مخاطب با آن همراه شود. در واقع هم در ساختار و هم در نوشتار باید نکاتی رعایت شود تا مخاطب، این‌گونه سریال‌ها را دنبال کند. بنابراین وقتی سخن از ساختار به میان می‌آید منظور مجموعه‌ای از عواملی است که شامل انتخاب درست بازیگران، فیلمبردار، موسیقی، وسایل صحنه، لباس و... می‌شود و باید به گونه‌ای مناسب و جذاب و باکیفیت در کنار هم قرار گیرند تا بتوانند مخاطب را پای اثر میخکوب کنند.
با این توضیح بفرمایید به نظر شما ما وسایل، امکانات و افراد توانمند را برای ساخت بیشتر این‌گونه سریال‌ها داریم؟
از نظر من بله. ما نویسنده‌های توانمند بسیاری داریم که اگر توسط سازمان صدا و سیما حمایت شوند می‌توانند کارهای خوبی را تولید کنند. اگر بخواهیم نام ببریم مثلا «ولایت عشق» کار مهدی فخیم زاده. بنابراین با این‌که کلا تاریخ دارای حساسیت‌هایی است که در مقطعی از زمان امکان دارد مساله ساز شود و همین امر ممکن است دست نویسنده را ببندد، اما ما نویسنده‌های شایسته زیادی داریم که اگر صدا و سیما برای این نوع ژانر بودجه کنار بگذارد و همچنین دست کارگردان و نویسنده را کمی بازتر بگذارد و حساسیت کمتری به خرج دهد، خواهیم توانست سریال‌های بسیار خوب و باکیفیت تاریخی تولید کنیم.
ایفای نقش‌های تاریخی چه سختی‌هایی را در مقابل دیگر نقش‌ها دارد؟
نقش تاریخی سختی‌های بسیاری دارد، به آن دلیل که تنها از روی نوشته می‌توان به آن دوران گذار داشت. بنابراین بازیگر باید بتواند آن نوشته را تخیل و آن شرایط تاریخی را در ذهن خود تداعی کند تا نقشش خوب از کار در بیاید. وقتی نقشی در معاصر است بازیگر همه چیز برایش کاملا ملموس است و با آن برخورد دارد، اما در تاریخ تنها از روی نوشته باید به جنبه نمایشی آن دست یافت و این بسیار مشکل است.
آیا سکانسی را به یاد دارید که خودتان آن را بیشتر دوست داشته‌اید یا سکانسی که ایفای آن برایتان خیلی سخت بوده باشد؟
من به طور کلی علاقه دارم که کارهایی را انجام دهم که سخت باشد و نیروی بیشتری برای فکر کردن از من بگیرد و من بازیگر به چالش کشیده شوم. در مختارنامه سکانسی بود که زربی وقتی کشته می‌شود به رودخانه انداخته می‌شود. در آن سکانس من واقعا با استفاده از آکسسوارهای خاص که بسیار دقیق توسط مدیر صحنه تعبیه شده بود باید داخل رودخانه بهمن‌شیر انداخته می‌شدم. در واقع، این سکانس دقیقا در رودخانه بهمن‌شیر گرفته می‌شد و نه در استخری یا جایی دیگر و این برای من بسیار دشوار بود. برای این کار یک نصف روز تلاش کردم تا این سکانس نمایش داده شود که در انتها متاسفانه نمی‌دانم به چه دلیلی این سکانس در سریال استفاده نشد.
*جام جم