به گزارش مشرق، بیست‌وششمین دوره هفته کتاب از چهارشنبه گذشته با شعار «حال خوش خواندن» در سراسر کشور آغاز شد. برای بررسی جزئیات این هفته و نیز برخی ابهام‌ها درباره کاربردی بودن برنامه‌های اعلام‌شده از سوی نهادها و سازمان‌ها در هفته کتاب گفت‌وگویی با آقای نیکنام حسین‌پور، دبیر هفته کتاب و مدیرعامل خانه کتاب داشتیم. وی در این گفت‌وگو گله و نقد خود را از نهادهایی اعلام کرد که می‌توانند در فضای کتاب خوانی کشور فعالیت کنند اما آن را در اولویت‌های خود قرار نمی‌دهند.
جناب حسین‌پور؛ باتوجه به گذشت 26دوره از برپایی هفته کتاب بفرمایید که هفته کتاب این دوره نسبت به دوره‌های قبل چه تفاوت‌هایی دارد؟
ارزیابی هفته کتاب باید هم از سوی مردم و رسانه‌ها و هم متخصصان شکل بگیرد اما رویکرد من این بود که از همه ظرفیت مجموعه‌هایی که در حوزه کتاب فعالیت می‌کنند استفاده شود چه نهادهای دولتی و چه صنفی و به همین خاطر سعی کرده‌ایم با یک نگاه جدید از همه این نهادها استفاده کنیم. رویکرد امسال به این شکل است که همه احساس کنند که می‌توانند در هفته کتاب نقش داشته باشند.
یعنی در سال‌های قبل این طور نبود که همه بتوانند در هفته کتاب شرکت کنند؟
در سال‌های گذشته این نگاه یک مقدار انقباضی‌تر بوده است اما الآن فضا را بازتر گذاشته‌ایم و بیش از 60نهاد، سازمان، انجمن و تشکل برنامه‌های خود را ارائه کردند. بعضی از این نهادهای دولتی در سال‌های گذشته حضور نداشتند که با برگزاری جلساتی آن‌ها را برای شرکت در هفته کتاب توجیه کردیم. چرا که از نظر ما حتی یک قدم هم برای کتاب ارزش زیادی دارد. سعی کردیم جنبه دولتی بودن هفته کتاب کاهش پیدا کند و جنبه نقدی بودن آن افزایش پیدا کند. سعی کردیم اگر در هفته کتاب کمکی می‌شود به انجمن‌ها و تشکل‌های نشر داده شود و خیلی به انجمن‌های دولتی اختصاص پیدا نکند چرا که نهادهای دولتی باید خودشان برای این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری و هزینه کنند. ما از وزارت بهداشت و آموزش عالی -که جمعیت‌های هدف زیادی دارند و نزدیک به چهار تا پنج میلیون دانشجو در آن تحصیل می‌کنند- انتظار داریم که به حوزه کتاب توجه کنند.
سعی می‌کنیم این برنامه‌ها را آسیب‌شناسی کنیم بالاخره ربع‌قرن از هفته کتاب گذشته است. تلاش خواهیم کرد دبیرخانه جهانی هفته کتاب را در خانه کتاب راه‌اندازی کنیم و به‌صورت ماهانه جلساتی داشته باشیم تا با محوریت کتاب، نهادها با هم گفت‌وگو کنند که بعضی از مشکلات در همین گفت‌وگوها حل می‌شود.
حضور همه افراد دور یک میز باعث می‌شود که کارهای خوبی شکل بگیرد و هم‌افزایی‌های خوبی صورت بگیرد.
سعی می‌کنیم در جلسات از افرادی که بالاترین مقام را در حوزه کتاب دارند استفاده کنیم، مثل آقای مختارپور و آقای محسن جوادی، معاون وزیر و یا مسوولان بلندپایه آموزش‌وپرورش تا دغدغه‌ها را بشنوند و برای مشکلات راه‌حلی تدبیری اندیشه شود.
اگر نگاهی به تاریخچه هفته کتاب داشته باشیم بحث ایجاد علاقه و شور در مردم برای کتاب خوانی هدف اصلی بوده است. به نظرم الآن هفته کتاب تبدیل به یک آیین شده که سعی می‌شود به شکل خوبی هم برگزار و هدف اولیه آن فراموش شده است.
امسال سعی کردیم از مسائل آیینی کنار بگیریم و به هدف و شعاری که تعیین کردیم نزدیک شویم و به‌دنبال این هستیم که با کمک رسانه‌ها کتاب خوانی و مطالعه را ترویج کنیم چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی‌تواند قاطعانه و به‌تنهایی کار کند. همه خبرنگاران که در طول سال‌ها برای کتاب قلم می‌زنند باید کمک کنند. برای ایجاد فضای کتاب خوانی باید شوری ایجاد کرد. ما به‌دنبال این نیستیم که این شور مختص هفته کتاب باشد. می‌توانیم در هفته کتاب طوری به آن دامن بزنیم که در تمام سال امتداد داشته باشد. در هفته کتاب بسیاری از فعالیت‌ها باید شکل بگیرد و ادامه‌دار باشند مثل کتاب سال دانشجویی که از دوره دوم هفته کتاب شروع شده است و ادامه دارد و هم‌اکنون به یک درخت تنومند تبدیل شده است.
به نظر می‌رسد برنامه‌های اعلامی از سوی برخی نهادها کاربردی نیست و فقط رفع تکلیف است.
حوزه فرهنگ -که مظلوم‌ترین حوزه است-شاید جزو علایق مدیران رده‌بالا نیست و اگر جزو علایق مدیران رده‌بالا باشد قطعاً باید در سطح کلان حضور پیدا کنند و با دغدغه‌مندی مسائل را مطرح کنند که خب می‌بینیم این طور نیست.
الآن برای من این سؤال مطرح شد که در جلسات مربوط به هفته کتاب مسوولان در چه سطحی شرکت می‌کنند؟
در شورای سیاست‌گذاری در سطح معاون وزیر داشتیم و در سطح رؤسای ادارات که مثل آقای مختارپور خودشان حضور داشتند. در وزارتخانه‌ها بعضی از آن‌ها در سطح معاون وزیر شرکت کردند و بعضی دیگر شرکت نکردند و ما این انتقاد را از آن‌ها داریم و امیدواریم که بعد از هفته کتاب بتوانیم به شکل صریح خودمان را نقد کنیم و برای آن دلیل داریم و انتظار داریم که مسوولان در سطح بالاتری در این شکل برنامه‌ها حضور پیدا کنند.
در برخی سال‌ها یکی از سازمان‌ها درج سخنان رهبری در فیش حقوقی کارمندان را به‌عنوان یکی از برنامه‌های هفته کتاب منتشر کرده بود. منظورم این بود که چقدر تلاش می‌کنید برنامه‌های اعلامی، واقعی و کاربردی باشد؟
این‌ها برنامه نیست بلکه وظیفه است و می‌شود به‌صورت موضوعی این کار انجام شود ولی برنامه‌ای که برای مطالعه انجام شود باید شکل جدی‌تری داشته باشد. قشر عظیمی از کارگران زحمتکش را داریم و اگر وزارت کار برای مطالعه کارگران کاری انجام دهد بهره آن را در آینده می‌برد. صرفاً اینکه کارگر از هشت صبح سرکار بیاید، نباشد؛ بلکه می‌توانیم با مطالعه رفتار کارگر را تغییر بدهیم. مشکل این است که آقایان به جنبه سودمندی مطالعه توجه نمی‌کنند. شما اگر زنگ مطالعه بگذارید در کارخانه سودمندی آن را در تولید کارخانه شاهد خواهید بود.
مشکل این است که سازمان‌ها در طول سال خیلی توجهی به بحث کتاب ندارند و در طول یک هفته می‌خواهند هم فعالیت کنند هم گزارش کار بدهند!
نهادها و سازمان‌ها باید در طول سال به بحث‌های فرهنگی مثل مطالعه توجه و در هفته کتاب از آن بهره‌برداری کنند. خیلی از سازمان‌ها در هفته کتاب فعالیت‌های کوتاه انجام می‌دهند که در حد رفع‌تکلیف است و ما انتقاد جدی به این نهادها و سازمان‌ها داریم. به نظرم باید بررسی شود و این نقدها را بعد از هفته کتاب شروع خواهیم کرد. بعد از 40سال دیگر نباید کار تکراری کنیم. مثلاً یک وزارتخانه سه انتشارات دارد ولی هر کدام راه خود را می‌روند درحالی‌که باید همگرایی انجام شود و کارهای تکراری حذف شود.
ظاهراً خانه کتاب برای ایجاد شور بیشتر طرح پاییزه کتاب را برگزار کرده است؟
خیر این طور نیست چون طرح پاییزه از ابتدا در هفته کتاب استارت خورد. چون من خودم هم اعتقاد نداشتم که در هفته کتاب طرح پاییزه را اجرا کنم؛ به‌دلیل اینکه اعتقاد داشتم که باید مطالبه کتاب‌فروش‌ها را پرداخت و بعد طرح پاییزه را اجرا کنند. سابقه این را نشان می‌داد که همزمان با هفته کتاب این طرح اجرا می شد و خیلی هم دنبال نمایش دادن نبودیم. دنبال این بودیم که ستاد اجرایی هفته کتاب نقش اطلاع‌رسانی داشته باشد تا همه سازمان‌ها دیده شوند و فقط یک بخش برجسته نشود. اعتقاد دارم همه سازمان‌ها به همان اندازه که فعالیت دارند در حوزه رسانه‌ها باید دیده شوند.
هر دوره که هفته کتاب برگزار می‌شود جلسات آسیب‌شناسی و نقد آن هم برگزار می‌شود. آیا شما برای این دوره صورت‌جلسه جلسات سال‌های قبل را نگاه کردید؟
مستندسازی سال‌های قبل را به‌صورت کتاب درآوردیم که ربع قرن فعالیت‌های هفته کتاب را نشان خواهدداد. به نظرم نیاز بود این کار انجام شود تا بدانیم هفته کتاب از کجا شروع شده است و هدفش چه بوده و در ادامه چه اهدافی را دنبال می‌کند. چند جلسه با دبیران سال‌های گذشته داشتم
چرا که در دولت‌های مختلف نگاه‌ها متفاوت بوده است. سعی می‌کنیم با نگاه کلان‌تر بتوانیم حق کتاب را به‌جا بیاوریم و این حس را در مسوولان ایجاد کنیم که هفته کتاب نباید مختص به یک زمان خاص باشد و می‌تواند پایان برنامه‌هایی باشد که در طول سال انجام شده است.
اگر شما می‌خواستید برنامه‌های سازمان‌ها و نهادها را رد کنید چند درصد را خط می‌زدید؟
بالای 50درصد. چرا که برنامه‌های تکراری خود را به‌عنوان هفته کتاب ارائه می‌دهند. باید نگاه کلان‌تر در نهادها ایجاد شود و حس کنند که مطالعه کتاب مفید است. بنده جلساتی با وزارتخانه‌ها داشته‌ام و راهبردهایی به برخی وزارتخانه‌ها مثل وزارت بهداشت یا محیط‌زیست دادیم که شما در حوزه کتاب چه کارهایی می‌توانید انجام دهید. این حس از طرف ما منتقل شده اما اینکه چقدر به پای این کار آمدند مهم است. احساس کردند که کتاب برای آن‌ها درجه سه و چهار است. الآن برای خیلی از سازمان‌ها و نهادها کتاب در اولویت‌هایشان نیست.
*صبح نو