کد خبر 917718
تاریخ انتشار: ۱۸ آذر ۱۳۹۷ - ۱۲:۴۰

بیست وسومین برنامه «چرخ» با موضوع سیاه چاله چیست؟ با اجرای محمدرضا مقدسیان وحسین فروتن با میزبانی دکتر مهدی شیخ جباری، فیزیکدان و عضو هیات علمی پژوهشکده فیزیک پژوهشگاه دانش های بنیادی صورت گرفت.

به گزارش مشرق، دکتر جباری در پاسخ به این سؤال که سیاه چاله چیست؟ گفت: به لحاظ تاریخی سیاه چاله‌ها در یکی ازپیش بینی‌های نظریه نسبی انیشتین هستند، جوابی ازشوارتزشیلد فرض شده است. دو جرم مثلاً یکی خورشید ودیگری زمین نیرویی که به هم وارد می‌کنند  به میزان فاصله بستگی دارد.

هرچه فاصله بیشتر نیرو کمتر می شودوبلعکس. حرکت جرم حول خورشید به جرم خود زمین بستگی ندارد یعنی همین نکانه اگر مریخ را قرار دهیم همین حالت را دارد. مستقل از جرم است وبه تکانه بستگی دارد. بنابراین مطابق نسبیت عام نور هم جرم ندارد. وقتی از کنار خورشید می‌گذریم چون جرمیت ندارد این چشمه‌های گرانشی مانند عدسی رفتار می‌کنند. در واقع چشمه‌های گرانشی همانطور که می‌توانید حالتی را تصور کنید که آنقدر جسم فشرده شده است که نوربیرون نمی‌آید. جرم کل زمین را در نظربگیرید آن را فشرده می‌کنیم دریک تیوپ پنج سانتی اگرشما داخل آن جرم باشید نور رد نمی‌شود.

هر چقدر جسم بزرگ وبزرگتر شود فرار کردن سخت وسختر می‌شود که حتی نور هم نمی‌تواند رد شود. البته فقط بزرگی مهم نیست فشردگی مهم است. سیاه چاله جاییست که نوری ندارد ولی به داخلش جذب دارد. واژه سیاه چاله در 1965 توسط جان ویلر در یک سخنرانی مطرح شد. تصوری که ما از سیاه چاله داشتیم اینکه چیزی بیرون نیاید. آنقدر اثر گرانشی قوی است که همه چیز داخل آن می افتد.

شبیه سازی که ازتشکیل سیاه چاله می‌شود ستاره‌ای که درخودش فرو می‌ریزد. زمانی که ماده از یک حدی فشرده‌تر می‌شود تحولاتی اتفاق می افتد که سیستم باید انرژی ازدست بدهد. فرایندهای پیچیده فیزیک وذرات در زمان بسیارکوتاهی ابرنواخترایجاد می‌کند. بعد از اینکه مقداری انرژی ازدست می‌دهند چیزهایی باقی می‌ماند که می‌تواند ستاره باشد یا سیاه چاله. سحابی‌ها در واقع بازمانده انفجارابرنواخترها هستند که براثر جنبش گرانشی سیاه چاله‌ها به وجود می‌آید.

وی در مورد وجود سیاه چاله‌ها در کهکشانها ادامه داد: در مرکز کهکشانها سیاه چاله‌های بزرگ داریم که از مرتبه خورشید بیشتر یا برابرآن  است وجزماده تاریک محسوب نمی‌شود. یکی از پیش بینی‌های نظریه نسبی عام موج گرانشی بود. همانطور که زمین دور خورشید می‌گردد دو سیاه چاله هم می‌توانند دورهم بچرخند.

از سال 2015 چند بار چیزی شبیه این دیده شده است وبه صورت موج گرانشی تابش می‌کند. ما باید چشم بسیار قوی داشته باشیم که بتوانیم موج گرانشی را بگیریم، که بگوییم منبع سیاه چاله یودیا سایر موارد. آشکار ساز ما تلسکوب نیست وآشکار ساز موج گرانشی است. این‌ها آزمایشات تداخل سنجی است.

«چرخ» به تهیه کنندگی الهه بهبودی کاری از گروه دانش شبکه چهار سیما است که شنبه‌ها ساعت ۲۱ به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.