به گزارش مشرق، کشورهای عضو کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) بعد از پایان دوره اجرایی کنوانسیون کیوتو به‌عنوان نخستین کنوانسیون تغییر اقلیم در سال ۲۰۱۲، فاقد اجماع در موضوع تغییر اقلیم بودند.
بیشتر بخوانید
این روند تا نشست بیست و یکم این کنوانسیون در سال ۲۰۱۵ ادامه داشت اما در این نشست، کشورهای عضو بر سر جلوگیری از افزایش ۲ درجه‌ای دمای زمین در قرن حاضر به توافق رسیدند که با عنوان "توافق پاریس" شناخته می‌شود؛ توافق پاریس عامل اصلی گرمایش کره زمین را گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت از جمله دی‌اکسید کربن (CO2) می‌داند.
یکی از اصلی‌ترین استدلال‌های موافقان پیوستن به این توافق،"کاهش آلودگی هوا در سایه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای" بر اساس توافق پاریس است؛ مطابق همین استدلال نیز این توافق در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید؛ به‌عنوان‌مثال حسن نوروزی، نماینده مجلس شورای اسلامی، در جلسه بررسی این طرح در مجلس به‌عنوان موافق الحاق به توافق پاریس، پیوستن به این توافق را زمینه‌ساز کاهش آلودگی هوا دانسته و معتقد بود با پیوستن به توافق پاریس، می‌توان از تجربیات جهانی برای کاهش آلودگی هوا استفاده کرد.
همچنین معصومه ابتکار؛ رئیس وقت سازمان محیط‌زیست در این باره گفته بود: "رویکرد اصلی دولت این است که اقتصاد ایران باید به سمت کاهش کربن، کاهش گازهای گلخانه‌ای و کاهش آلودگی هوا حرکت کند و این‌ها دقیقاً باهم مرتبط هستند."
طرح چنین دیدگاه‌هایی در حالی است که تفاوت‌های مشهودی بین گازهای گلخانه‌ای و گازهای آلاینده هوا وجود دارد؛ برای روشن شدن موضوع در ادامه به بررسی گازهای گلخانه‌ای و گازهای آلاینده هوا می‌پردازیم.
- گازهای گلخانه‌ای: گازهای‌گلخانه‌ای، گازهایی مانند بخار آب (H2O)، دی‌اکسید کربن (CO2)، متان (CH4) اکسید نیتروژن (N2O)، ازن (O3)، کلروفلوئورو کربن (CFCS) و پروفلوئورو کربن (PFCS) هستند. از میان این گازها، بخار آب بیشترین سهم از گازهای موجود در جو زمین را به خود اختصاص داده است همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته در دانشگاه‌های واشنگتن و اوهایو، ۹۵ درصد از سهم اثر گلخانه‌ای جو زمین مربوط به بخار آب است و فقط ۴ درصد از اثر گلخانه‌ای جو زمین به خاطر دی‌اکسید کربن است!
از سوی دیگر، سهم دی‌اکسید کربن انسان‌ساخت از کل موجودی این گازها تنها ۵ درصد است که این به معنای سهم ۰.۲ درصدی کل گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت در جو زمین است:
جدول (۱): گازهای گلخانه‌ای
|
در بین گازهای گلخانه‌ای مندرخ در جدول (۱)، توافق پاریس بیشتر بر روی کاهش کربن دی‌اکسید تمرکز کرده است.
- گازهای آلاینده هوا: بر اساس شناخته‌شده‌ترین شاخص جهانی در تعیین آلاینده‌های هوا (شاخص AQI)، گازهای آلاینده شامل گازهای مونوکسید کربن (CO)، دی‌اکسید نیتروژن (NO2)، دی‌اکسید گوگرد (SO2)، ترکیبات آلی فرار (VOCs) و ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ و ۲.۵ میکرون (PM2.5,PM10) است همچنین با توجه به گزارش‌های موجود، در حال‌حاضر آلاینده PM2.5، به‌عنوان آلاینده اصلی هوا در ایران و جهان شناخته می‌شود؛ دو منبع تولیدکننده این گازها، منابع طبیعی و منابع انسانی هستند.
جدول (۲) گازهای آلاینده هوا
| گازهای آلاینده هوا |
| مونواکسید کربن (CO) |
| دی‌اکسید نیتروژن (NO2) |
| دی‌اکسید گوگرد (SO2) |
| ازن (O3) |
| ترکیبات آلی فرار (VOCS) |
| ذرات معلق (PM2.5, PM10) |
مطابق جداول ۱ و ۲ گازهای آلاینده هوا و گازهای گلخانه‌ای هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند؛ از طرف دیگر در حال حاضر ذرات معلق سهم بیشتری نسبت به بقیه گازها در آلودگی هوای تهران دارند که توسط خودروهای سنگین تولید می‌شوند؛ انتشار این ذرات را می‌توان از طریق بالا بردن استاندارد سوخت مصرفی این خودروها، نصب کاتالیست و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی کاهش داد.
بنابراین ادعای موافقان توافق پاریس مبنی بر اینکه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موجب کاهش آلودگی هوا خواهد شد، فاقد هرگونه بنیان علمی است؛ با این وجود، در زمان بررسی این طرح در دولت و مجلس شورای اسلامی، کاهش آلودگی هوا با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از استدلال‌های اساسی موافقان پیوستن به توافق پاریس بود! این موضوع مؤید بررسی غیرتخصصی این توافق‌نامه در داخل کشور است.
به نظر می‌رسد به دلیل شباهت اسمی بین دی‌اکسید کربن (CO2) و مونوکسید کربن(CO) به‌اشتباه تصور می‌شود که دی‌اکسید کربن نیز آلاینده هوا است؛ این در حالی است که نه‌تنها دی‌اکسید کربن هیچ نقشی در آلایندگی هوا ندارد بلکه تحقیقات انجام‌شده، نشان می‌دهد که این گاز نقش مؤثری در رشد گیاهان دارد.
ازاین رو پیوستن کشور به توافق پاریس و ایجاد محدودیت‌های سنگین در حوزه صنعت و انرژی به بهانه کاهش آلودگی هوا هیچ توجیهی ندارد و تنها موجب از دست دادن منابع نفت و گاز به عنوان مهم‌ترین مزیت اقتصادی کشور خواهد شد.