سرویس جهان مشرق - اواخر ژانویه نتیجه ماه‌ها مطالعه، بحث و بررسی کارشناسان ارشد مرکز مطالعات امنیتی آمریکای نو در قالب یک گزارش ۴۲ صفحه‌ای منتشر شد. این گزارش عملاً پاسخی به ۱۲ پیش‌شرط مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده است که اردیبهشت سال جاری مطرح شد و بلافاصله انتقادات زیادی را با توجه به عملیاتی‌نبودنِ آنها برانگیخت.

مرکز مطالعاتی آمریکای نو در سال ۲۰۰۷ میلادی با هدف ارائه تحلیل‌های «قدرتمند، علمگرایانه و اصولی» تأسیس شد و خیلی زود به عنوان یک اندیشکدهِ مهم مورد تقدیر مقامات آمریکایی قرار گرفت.

نویسندگان گزارش

مجموعه تخصص نویسندگان این گزارش، حوزه وسیع و در عین حال متمرکزی را نشان می‌دهد: اقتصاد و انرژی، مداخله نظامی، اختلافات فرقه‌ای و قومی، جرائم مالی و پولشویی، تحریم، مذاکره و مسائل خاورمیانه. در واقع این گروه را باید مشاوران مناسبی برای وزیر خارجه دولت قبل آمریکا، جان کری دانست کمااینکه چند تن از آنها با وی همکاری داشته‌اند. بنابر این راهبرد مد نظر آنها در قبال ایران، تداوم فشار برای توافق‌های بیشتر است. ضمناً این گزارش تحلیلی نیز مانند بسیاری دیگر از گزارش‌های مرتبط با ایران از کارشناسان ایرانی‌تبار نیز بهره گرفته است:

• اریکِ برِوِر متخصص پرونده‌های بین‌المللی اشاعه هسته‌ای، دارای سابقه همکاری با شورای عالی روابط خارجی آمریکا و شورای امنیت ملی و معاون پیشین اداره مبارزه با گسترش تسلیحات کشتار جمعی در شورای اطلاعاتی آمریکا (NIC) است.
• الیزا کاتالانو ایورز کارشناس مسائل خاورمیانه و از مدیران پیشین همین حوزه در شورای امنیت ملی آمریکا است. وی پیش از آن مشاور سیاست‌گذاری سوزان رایس نماینده پیشین ایالات متحده در سازمان ملل و همچنین مشاور معاون وزیر امور خارجه بوده است.
• ایلان گلدنبرگ مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده آمریکای نو است. او پیش از این تجربه ریاست کارکنان هیأت مذاکره‌کننده آمریکایی در منازعه فلسطین طی وزارت جان کری و کارشناسی در کمیته روابط خارجی سنا رابه دست آورده است.
• پیتر هارل کارشناس مسائل اقتصادی و انرژی در حوزه امنیت، از جمله مسأله تحریم است. وی نیز در دوره وزارت جان کری، معاون دستیار وزیر خارجه در زمینه تحریم ایران و مقابله با تأمین مالی داعش فعالیت داشته است.

• نیکولاس هراس علاوه بر مرکز آمریکای نو از کارشناسان بنیاد جیمزتاون در حوزه مسائل خاورمیانه است. وی پیشتر پژوهشگر جنگ عراق و سوریه در دانشگاه دفاع ملی آمریکا و کارشناس مسائل فرقه‌ای و قومی در پروژه امنیت ملی وزارت دفاع در بیروت بوده است.
• الیزابت روزنبرگ مدیر برنامه اقتصاد و انرژی در اندیشکده آمریکای نو است که پیشتر مشاور ارشد وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در امور تحریم نفتی، مقابله با تأمین مالی تروریسم، پولشویی و جرائم مالی بوده است.
• آریانا طباطبایی از همکاران مطالعات امنیتی در دانشگاه جرج تاون، مرکز بالفر و مرکز امنیتی ترومن است که به عنوان مشاور مدنی ناتو نیز فعالیت می‌کند. به جز نشریات علمی، یادداشت‌های وی در نیویورک‌تایمز، فایننشیال تایمز، بوستون گلوب، گاردین و هاآرتص منتشر شده است.

مقدمه تحلیلی

به نظر تحلیلگران مرکز آمریکای نو، واشینگتن به دنبال یک تغییر بنیادین در سیاست‌های ایران است، سیاست‌هایی که تهران برای دهه‌ها خود را آن شناسانده است. واشینگتن نه فقط با خروج از برجام، بلکه تلاش‌های دیپلماتیک، قضایی، اطلاعاتی و مانند آن را در مسائل مختلفی شامل برنامه موشکی، حمایت از تروریسم، نفوذ منطقه‌ای و حقوق بشر بکار گرفته تا به هدف خود برسد.

به نظر آنها بهتر بود آمریکا برای رسیدن به اهدافش در برجام می‌ماند و همچنین جای پایی در سوریه حفظ می‌کرد. اما با فرض اینکه دیگر این دو تصمیم ترامپ برگشت‌ناپذیر است، همچنان می‌توان پیشنهادهایی را برای تنظیم تصمیماتِ بهتر در مسائل دیگر ارائه کرد.

نویسندگان گزارش بر این باورند که رفتار ایالات متحده نشان می‌دهد تغییر رژیم در ایران را مطلوب می‌داند. یکی از نشانه‌های آن، تنظیم ۱۲ پیش شرط برای تهران بود که مه گذشته از سوی پمپمئو اعلام شد. اما به نظر آنها هم این‌گونه هدف‌گذاری اشتباه است و هم این‌گونه تدوین پیش‌شرط‌. کاخ سفید و وزارت خارجه نباید صرفاً بر رویکرد «تهاجمی» تأکید کنند. این کافی نیست، بلکه باید راهبردی «هوشمندانه، عملگرایانه و صبورانه» اتخاذ کرد.

دانلود گزارش جدید مرکز مطالعات امنیتی آمریکای نو

برای تدوین سیاست‌های مناسب جهت مهار برنامه هسته‌ای و موشکی ایران و رفتارهای بی‌ثبات‌ساز آن، باید

• علاوه بر تکیه بر توانمندی‌های آمریکا بای محدودیت‌های آن را نیز به رسمیت شناخت، محدودیت در نفوذ، و در برخی موارد، اراده سیاسی.
• در برخی مسائل به دنبال بُردهایی در کوتاه‌مدت باشیم و در برخی دیگر، توافقات پایاپایی را می‌پذیریم در حالی که تلاش‌های بلندمدتی برای تغییر سیاست‌های ایران در مرحله بعد را در نظر داریم.
• پیامدهای منفی سیاست‌های خود علیه ایران را به حداقل می‌رسانیم. برای مثال فعالیت‌های ایران در منطقه را بدون افزایش وحشتناک مداخله در منطقه یا عقب‌نشینی کامل از آن باید مهار کنیم.

تحلیل‌گران مرکز آمریکای نو اضافه می‌کنند برای سیاست‌گذاری مناسب علیه ایران، باید برخورد سیاست‌های مختلف ایالات متحده و اولویت‌های گوناگون آن را با یکدیگر در حوزه‌های تحریم، مقابله با ترویسم، مقابله با اشاعه هسته‌ای و مانند آن مدیریت کرد.

۱۲ توصیه کلیدی

در مهمترین بخش از این گزارش، ۱۲ توصیه به کاخ سفید و وزارت خارجه ارائه شده تا در مسیری واقع‌بینانه به محدودسازی ایران موفق شوند:

۱- کاخ سفید باید شفافیت‌سازی کند که راهبردش در قبال ایران، تغییر رژیم نیست بلکه یک معامله بزرگ است (big for big trade). در این مسیر باید پاداش‌های بیشتری برای ایران در نظر گرفته شود تا به معامله راضی شود.

۲- کانال‌های ارتباطی با ایران را در هنگام پیگیری مذاکرات در سطوح عالی باز نگه دارید.

۳- زمینه و شرایط محیطی را فراهم کنید که ایران همچنان به محدودیت‌های هسته‌ای و اهرم‌های مرتبط با شفافیت در برجام پایبند بماند.

۴- یک سری گزینه‌های منضبط‌شده و باقاعده برای مهار آن دسته از فعالیت‌های هسته‌ای ایران که اهمیتش بیشتر است در نظر گرفته شود تا به تدریج، زمینه اولیه برای یافتن یک راه‌حل بلندمدت برای چالش هسته‌ای ایران به دست آید.

۵- به دنبال محدودیت‌های واقع‌بینانه بر برنامه موشکی ایران باشید و تلاش‌تان را بر جلوگیری از اشاعه این توانمندی از ایران به کشورهای دیگر متمرکز کنید.

۶- از سیاست‌های مختلف به ویژه تحریم برای بیشینه‌سازی فشار بر ایران از طریق برجسته‌سازی فعالیت‌های غیرقانونیِ غیرهسته‌ای ایران بهره بگیرید.

۷- تأثیرات منفی تحریم‌های یکجانبه ایالت متحده بر اقتصاد آمریکا را تا حد ممکن کاهش داده و به فکر ایجاد و حفظ یک پایه اساسی و بلندمدت برای تحریم ایران باشید.

۸- برای مقابله با جنگ نامنظم ایران (مثلاً در خلیج فارس)، همکاری بیشتر و نزدیکتری با شرکای عرب داشته باشید.

۹- پیشگیری از ظهور مجدد داعش باید اولویت اصلی در برنامه‌ریزی خروج نیروها از سوریه باشد، اما محدودکردن دستاورهای ایران در سوریه نیز تا حد ممکن باید در دستور کار قرار گیرد.

۱۰- نیازمند یک راهبرد صبورانه در لبنان هستیم، بدین صورت که با ایجاد جایگزین‌های پایدار برای حزب‌الله، آرام‌آرام از نفوذ آن کاسته شود.

۱۱- تعهد بلندمدت و روشنِ خود را در مورد آینده عراق نشان دهیم.

۱۲- به سعودی‌ها در مورد جنگ یمن یک گزینه شفاف ارائه کنید: یا اجازه دهند ایالات متحده بیش از پیش در مدیریتِ کار وارد شده و در عرض تغییر بنیادی در روش جنگ صورت دهد، یا دیگر از حمایت آمریکا در این جنگ خبری نخواهد بود.

منبع

https://www.cnas.org/publications/reports/a-realistic-path-for-progress-on-iran

https://www.aljazeera.com/news/2018/05/mike-pompeo-speech-12-demands-iran-180521151737787.html