سرویس جهان مشرق - تقریباً در سال ۲۰۱۲ و یک سال بعد از آغاز هجمه جهانی گروه‌های تروریستی و تکفیری ضد دولت سوریه و مقدسات اسلامی و شیعی در این کشور، نیروهای داوطلب مردمی از بسیاری از کشورهای منطقه عازم سوریه شدند تا در روند مقاومت در برابر توطئه تروریستی و تکفیری که تمام منطقه را هدف قرار داده بود، وارد عمل شوند. این نیروها از عراق و ایران و لبنان و همچنین یمن و افغانستان و پاکستان و برخی دولت‌های آسیایی دیگر راهی سوریه شدند تا از حرم کریمه اهل بیت و ملت سوریه در برابر این هجمه بین‌المللی حمایت کنند.
حزب‌الله لبنان یکی از اولین نیروهایی بود که وارد حمایت از دولت ملی سوریه شد و طبعاً این اقدام با هماهنگی ایران صورت گرفت. در ادامه ده‌ها گروه از نیروهای مردمی از عراق و افغانستان و پاکستان و یمن راهی سوریه شدند.
مهم‌ترین گروه‌های مربوط به نیروهای داوطلب مردمی شیعه در سوریه شامل موارد زیر است:
- تیپ زینبیون که از شیعیان و نیروهای داوطلب پاکستانی تشکیل شده است.
- تیپ حیدریون که از نیروهای عراقی تشکیل شده است.
- تیپ فاطمیون که از نیروهای افغانی تشکیل شده و چندین گردان دارد.
- تیپ حزب الله که از عناصر حزب الله لبنان و حزب الله سوریه بویژه اهالی نبل و الزهرا تشکیل شده است.
** نیروهای داوطلب مردمی عراقی در سوریه
یک منبع دولتی عراقی به الجزیره اعلام کرده است که ماهیانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نیروی داوطلب مردمی از عراق برای مبارزه در سوریه جذب می‌شود. گرچه به ادعای الجزیره آموزش بخش قابل توجهی از این عناصر در عراق و ایران و لبنان انجام می‌شود، اما در داخل سوریه اردوگاه‌هایی برای آموزش این عناصر تدارک دیده شده است که شامل موارد زیر است:
- اردوگاه یعفور در حومه دمشق
- اردوگاه سیدة زینب در دمشق
- اردوگاه مدرسه میسلون وابسته به نیروهای اطلاعات ارتش
- اردوگاه نجها که از مهم‌ترین این اردوگاه‌ها به شمار می‌رود.
- اردوگاه شهید محراب در شهر حلب
- اردوگاه الزهرا در شهر حلب
نیروهای تیپ اباالفضل العباس و النجبا از مهم‌ترین و بزرگترین این نیروها هستند. تعداد نیروهای داوطلب مردمی عراق در سوریه بالغ بر ۲۰ گروه مسلح است که در تیپ‌ها و گردان‌های زیر توزیع شده‌اند.
اول: تیپ حضرت ابوالفضل العباس (ع)
هسته این نیروها از گردان‌های متعددی تشکیل شده که از جمله آنها می توان به عصائب أهل الحق، سازمان بدر، گردان‌های حزب الله عراق، جیش المهدی، و برخی شیعیان سوریه اشاره کرد.
اولین حضور این نیروها در نیمه سال ۲۰۱۲ در منطقه السیدة زینب گزارش شد. تعداد نیروهای این تیپ در حال حاضر بالغ بر ۴۸۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر ارزیابی می‌شود که در چندین گردان توزیع شده‌اند.
از مهم‌ترین عناصر داوطلب در این گردان‌ها می‌توان به شخصیت‌هایی نظیر اوس الخفاجی، احمد حسن الکیارة، علی حسن عجیب جظة، هیثم الدراجی و … اشاره کرد.
این نیروها در مناطق مختلف سوریه از جمله منطقه السیدة زینب و شهر حلب و شهر نبل و الزهرا در حومه حلب مستقر بوده‌اند. این نیروها بر اساس نیاز دولت سوریه در درگیری‌های مختلف حضور داشته‌اند. از جمله این درگیری‌ها می‌توان به عملیات طریق المطار، عملیات قلمون، درگیری‌های جنوب دمشق، عملیات الحجیره در جنوب دمشق، عملیات الملیحة، عملیات حی جوبر، عملیات حصار الغوطة و جبهه حلب اشاره کرد.
دوم: نیروهای داوطلب مردمی جنبش النجباء
فرماندهی این نیروها بر عهده اکرم الکعبی است. آمریکا اخیراً این گروه مبارز و فرمانده آن را در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار داده است. این نیروها عملیات قابل توجهی را در مناطق وسیعی از حومه جنوبی حلب انجام دادند. آنها همچنین در عملیات اطراف دمشق و النشابیه و فرودگاه النیرب و مسیر حرستا نیز مشارکت کرده‌اند.
بر اساس برخی گزارش‌ها تعداد این نیروها تا حدود ۱۰ هزار نفر بر آورد شده است که علاوه بر عراقی‌ها، برخی عناصر عربستانی، بحرینی و کویتی نیز در میان آنها حضور دارند. در حال حاضر این نیروها در حلب و دمشق مستقر هستند که در ۳ تیپ توزیع شده‌اند: تیپ عمار بن یاسر در حلب، تیپ امام حسن مجتبی در دمشق و تیپ الحمد در حومه دمشق.
اکرم الکعبی فرمانده نیروهای النجبا پیش از این در گروه‌های جیش المهدی و جریان صدر حضور داشته و مدتی نیز مسئول فعالیت‌های فرهنگی در شهر نجف اشرف بوده است.
حیدر جاسم الدنیناوی مسئول جذب نیروهای عراقی در این جنبش بود که در سوریه به شهادت رسید.
از مهم‌ترین عملیاتی که نیروهای النجبا در آن شرکت داشته‌اند، می‌توان به درگیری‌های القصیر، عملیات طریق المطار، عملیات العبادیه، درگیری‌های اطراف حرم حضرت زینب (س)، درگیری‌های اردوگاه الیرموک، عملیات حلب، رفع محاصره نبل و الزهرا، عملیات العیس، خان طومان، غوطه شرقی، سهل الغاب، جبین و خناصر اشاره کرد.
سوم: نیروهای شهید محمد باقر صدر (شاخه نظامی سازمان بدر)
سازمان بدر در ژوئن سال ۲۰۱۳ به صورت رسمی اعلام کرد که در عملیات سوریه حضور دارد. تعداد نیروهای این سازمان در سوریه حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر است. این نیروها در عملیات‌های مختلف شامل عملیات منطقه السیدة زینب، عملیات جنوب دمشق و غوطه شرقی حضور داشته‌اند.
چهارم: گردان‌های حزب‌الله عراق
گردان‌های حزب‌الله عراق در سال ۲۰۰۶ با شعار مقاومت در برابر نیروهای اشغالگر آمریکایی در عراق تاسیس شد. این نیروها مشارکت در جنگ سوریه را در مارس سال ۲۰۱۳ اعلام کردند و گفتند که مبارزان خود را برای مقابله با پروژه آمریکایی سعودی به سوریه اعزام کرده اند.
هاشم الحمدانی فرمانده کنونی این گروه به شمار می رود.
پنجم: گردان‌های سید الشهداء
این نیروها در آوریل سال ۲۰۱۳ توسط حمید السیبانی ملقب به ابو مصطفی الشیبانی تشکیل شد. این نیروها در آگوست همان سال به سوریه اعزام شدند و در عملیات غوطه شرقی مشارکت داشتند.
تعداد عناصر این نیروها در سوریه بالغ بر ۷۰۰ نفر است که در درگیری‌های منطقه السیدة زینب نیز حضور داشته‌اند.
ششم: یگان الوعد الصادق
این نیروها در سال ۲۰۰۶ از جیش المهدی جدا شدند. فرماندهی این نیروها بر عهده محمد حمزة التمیمی بود. این نیروها در ۱۱ استان عراق حضور فعال دارند و در بخش تبلیغاتی و فرهنگی نیز فعالیت دارند. حضور این نیروها در سوریه برای اولین بار به سپتامبر سال ۲۰۱۳ مربوط می‌شود و تعداد مبارزان آنها بالغ بر ۲۰۰۰ نفر است. آنها در درگیری‌های حومه دمشق و القلمون و حلب و حومه حلب نیز حضور داشته‌اند.
هفتم: نیروهای تیپ اسد الله الغالب
اعلام تشکیل این نیروها در فرودگاه بین‌المللی دمشق و در دسامبر سال ۲۰۱۳ صورت گرفت. فرمانده میدانی این نیروها عبدالله الشبانی نام دارد. الشبانی هدف این نیروها را کمک به ارتش عربی سوریه برای آزاد سازی غوطه شرقی سوریه و دیگر مناطق این کشور اعلام کرده است. تعداد این نیروها بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر است و در درگیری‌های السبینة در حومه دمشق و عملیات السیدة زینب و جبهه غوطه شرقی نیز حضور فعال داشته‌اند.
هشتم: تیپ ذوالفقار
این تشکیلات نظامی از تیپ ابوالفضل العباس (ع) جدا شده و تحت فرماندهی نظامی فاضل صبحی ملقب به ابو هاجر و ابو مهدی الکنانی قرار دارد. مسئول این گروه ابو شهد الجبوری است. تعداد مبارزان این گروه ۱۰۰۰ نفر است که در عملیات مختلف از جمله درگیری‌های منطقه السیدة زینب، عملیات طریق المطار، جبهه عدرا و آزادسازی شهر النبک حضور داشته‌اند.
نهم: تیپ کفیل زینب
این نیروها در جولای سال ۲۰۱۳ در داخل سوریه اعلام موجودیت کردند و در بسیاری از عملیات‌ها از جمله درگیری‌های منطقه السیدة زینب و جبهه طریق المطار و غوطه شرقی القلمون و حلب حضور داشتند.
دهم: نیروهای واکنش سریع
تعداد این نیروها نسبت به گروه‌های دیگر کمتر است. گفته می‌شود بیشتر عناصر این نیروها وابسته به نیروهای واکنش سریع ارتش عراق هستند. مسئولیت این گروه بر عهده احمد الحجی الساعدی است که به مقتدا صدر نزدیک است. این گروه نیز در عملیات السیدة زینب و طریق المطار و حومه دمشق مشارکت داشته است.
یازدهم: نیروهای یگان تحریر الجولان
این نیروها در مارس سال ۲۰۱۷ به عنوان یک گروه آموزش دیده با طرح و برنامه مشخص و دقیق تشکیل شد. این افراد نیروهای ویژه‌ای هستند که سلاح‌های استراتژیک و پیشرفته در اختیار دارند. این نیروها اعلام کرده‌اند که در صورت مطالبه سوریه آمادگی دارند در عملیات آزاد سازی جولان اشغالی از دست رژیم صهیونیستی مشارکت کنند.