به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، در نخستین ساعات بامداد پنجشنبه ۳۰ خرداد یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکایی که در حال تعرض به حریم هوایی کشورمان بود توسط پدافند نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرنگون شد. پهپاد ساقط شده از خانواده گلوبال هاوک و از سری BAMS-D بوده است. این پهپاد در حقیقت همان گلوبال هاوک است که برای مأموریت شناسایی و گشت دریایی تجهیز شده است.
واژه BAMS-D مخفف Broad Area Maritime Surveillance-Demonstrator است و این برنامه در حقیقت ۸ سال عمر دارد و به نوعی یک پیش درآمد برای توسعه پهپاد MQ_۴C به شمار می رود اما به دلیل نیازهای زیاد نیروهای مسلح آمریکا در این چند سال، پهپادهای مجهز شده به این استاندارد به پروازهای عملیاتی از جمله در حوزه کاری ناوگان پنجم آمریکا پرداخته اند. سامانه‌های به کار رفته در این مدل هم همان سیستم‌های به کار رفته در پهپاد MQ-۴C است.
بیشتر بخوانید:
این پهپاد با آتش سامانه پدافند موشکی «سوم خرداد» نیروی هوافضای سپاه پاسداران مورد هدف قرار گرفته و ساقط شده است. این سامانه پدافندی میان برد برای انهدام انواع اهداف هوایی در ارتفاع متوسط طراحی شده که از قابلیت درگیری با اهداف تا ارتفاع ۲۷ کیلومتری برخوردار است. سامانه پدافندی «سوم خرداد» قابلیت انهدام اهداف را در برد ۷۵ کیلومتری دارد و می‌تواند به طور همزمان با ۴ هدف درگیر شود و در سال ۱۳۹۳ با حضور رهبر انقلاب برای اولین بار رونمایی شد.
حضور یک رادار جدید در فرآیند شکار RQ-۴
سامانه سوم خرداد دارای رادار آرایه فازی برای کنترل آتش است که موشک‌ها را به سمت هدف هدایت می کند اما برخی منابع نزدیک به نیروهای مسلح، پس از شکار این پهپاد خاص که بالاترین سقف پروازی در میان پرنده‌های بدون سرنشین آمریکایی را دارد، از وجود یک رادار پیشرفته و جدید ایرانی در قالب گردان‌های سامانه سوم خرداد خبر داده اند. بر اساس این اطلاعات منتشر شده یک گردان سامانه سوم خرداد شامل یک پست فرماندهی، ۴ پرتابگر موشکی مجهز به رادار کنترل آتش سرخود، ۸ پرتاب گر موشکی بدون رادار (۳۶ موشک در یک گردان سوم خرداد آماده پرتاب است) و یک فروند رادار شناسایی آرایه فازی مدل بشیر است.
نمایه یک گردان از سامانه سوم خرداد
رادار آرایه فازی بشیر اولین بار در آبان ماه ۹۷ در جریان رزمایش مشترک پدافند هوایی ولایت ۹۷ تحویل نیروی هوافضای سپاه پاسداران شد. این رادار شناسایی آرایه فازی در باند اس فعالیت کرده و برد آن در حدود ۳۵۰ کیلومتر است.
رادار بشیر
این رادار سه بعدی وظیفه کشف اولیه هدف را داشته و اطلاعات مورد نظر را به رادار کنترل آتش منتقل سامانه‌های تسلیحاتی منتقل می کند. از این رادار می توان در داخل ساختار یک گردان آتش باری یا به صورت یک سامانه کاشف مستقل استفاده کرد.
با توجه به برد بالای این سامانه راداری می توان آن را در فاصله بیشتری نسبت به پرتابگرهای موشکی سامانه‌ای مثل سوم خرداد قرار داده و بدون نگرانی از کشف شدن محل لانچرهای موشکی در آغاز درگیری به جستجوی فضای منطقه مورد نظر پرداخت. در جریان شلیک و ساقط کردن پهپاد جاسوسی آمریکا شاهد شلیک موشک از روی یکی از پرتابگرهای فاقد رادار سامانه سوم خرداد بودیم. این احتمال وجود دارد که RQ-۴ آمریکایی ابتدا توسط رادار بشیر شناسایی شده و با ارسال اطلاعات آن به سامانه‌های مجهز به رادار کنترل آتش زنجیره شکار تکمیل شده و موشک به سمت هدف پرتاب شده است.
نکته جالب دیگر درباره این شکار این است که در جهان به صورت معمول برای درگیری با هر هدف هوایی دو موشک شلیک می شود. در جریان درگیری بامداد ۳۰ خرداد شاهد شلیک تنها یک موشک به سمت پهپاد آمریکایی بودیم که نشان از اطمینان پرسنل پدافند سپاه به موفقیت شلیک دارد. پهپاد مورد نظر در ارتفاع ۵۱ هزار پا، حدوداً برابر با ۱۵.۵ کیلومتر مورد اصابت موشک پرتاب شده از سامانه سوم خرداد قرار گرفت.
آیا پهپاد آمریکایی بی دفاع بود!؟
پهپاد RQ-۴ دارای سیستم‌های هشدار دهنده یکپارچه به نام AN/ALR-۸۹ ساخت شرکت ریتهون آمریکا است. این سامانه خود شامل زیر سیستم AN/ALR-۹۰ به عنوان هشدار دهنده راداری، زیر سیستم AN/AVR-۳ به عنوان هشدار دهنده لیزری، زیر سیستم AN/APR-۴۹ به عنوان دریافت کننده هشدار راداری و واحد جمینگ و هدف قلابی AN/ALE-۵۰ می باشد.
سامانه AN/ALE-۵۰ در حقیقت وسیله‌ای شبیه به یک موشک است که در صورت بروز حمله یک موشک هدایت راداری به وسیله یک کابل از پرنده مورد نظر جدا شده و در پشت آن در فاصله‌ای کشیده می شود و سعی در جذب موشک‌ها به سمت خود دارد. در هر صورت پهپاد آمریکایی در صبح گاه پنج شنبه با وجود مجهز بودن به این سامانه‌ها شانسی برای فرار از دست موشک شلیک شده توسط سامانه سوم خرداد نداشت و منهدم شد.
نمایه گرافیکی از نحوه عملکرد سامانه AN/ALE-۵۰
نکته جالب اینجاست که برخی از منابع آمریکایی دچار توهم شده و اعلام کرده بودند که ایران با استفاده از یک سامانه سطح به هوا با کد SA-۳ ساخت شوروی سابق موفق به سرنگونی RQ-۴ شده است. این در حالی است که اصولاً این سیستم در سازمان رزم نیروهای مسلح ما وارد نشده و از طرفی فیلم لحظه پرتاب موشک و هدف قرار گرفتن پهپاد آمریکایی توسط سامانه سوم خرداد نیز منتشر شده است.