سرویس جهان مشرق - به نظر می‌رسد در طبقه حاکمیت سیاسی لبنان کسی برای رایزنی‌های پارلمانی الزام‌آور و تعیین مأمور تشکیل کابینه لبنان عجله زیادی ندارد،  این موضوع را می‌توان از اعلام مواضع گروه‌های مختلف متوجه شد که گرچه همگی از لزوم تسریع در روند تشکیل دولت سخن می‌گویند، اما به نظر نمی‌رسد آمادگی ارائه تسهیلات لازم برای انتخاب نخست‌وزیر و تشکیل دولت در آینده را داشته باشند.

در شرایط کنونی ارائه رایزنی‌های پارلمانی الزام‌آور جهت انتخاب نخست‌وزیر آینده تا مدت نامعلومی به تعویق افتاده است. البته به نظر می‌رسد علت آن نیز مشخص است،  چرا که تا زمانی که گروه‌های مختلف سیاسی برای رسیدن به فرد جامع الشرایط در مذاکرات دو جانبه اعلام آمادگی نکنند، آغاز رایزنی‌های الزام‌آور در پارلمان بیهوده خواهد بود.

در شرایط کنونی به نظر می رسد توافق بر سر مامور تشکیل دولت آینده، نیازمند رسیدن به توافقی در  شکل دولت و تعداد وزرا و نحوه توزیع پست های وزارتی و حدود و اختیارات این وزرا است،  علاوه بر این که گروه‌های سیاسی می‌خواهند نسبت به میزان سهمیه خود در دولت آینده اطمینان پیدا کنند. این‌ها  بخشی از موانعی است که به عنوان پیش شرط مذاکرات الزام‌آور پارلمانی برای تعیین نخست وزیر ضروری به نظر می‌رسد.

گروه‌های مختلف سیاسی نیز معمولاً برای بهبود شرایط خود در فضای مجازی حاکمیتی آینده لبنان تلاش می‌کنند پیش شرط‌هایی را در روند انتخاب نخست‌وزیر آینده این کشور ایجاد کنند.

گرچه دیدارهای صورت گرفته بین سعد حریری و جبران باسیل در بیت الوسط را سیگنال مثبتی در خصوص  پیش مذاکرات جهت تشکیل دولت آینده لبنان به شمار می‌رود، اما حل تمامی مشکلات موجود نیازمند همکاری و احساس مسئولیت تمامی گروه‌های سیاسی در شرایط بحرانی کنونی است.

** فضای کنونی لبنان را می توان در محورهای زیر خلاصه کرد:

- حریری در عین حال که از انتصاب فرد دیگری به عنوان نخست وزیر آینده حمایت می‌کند، اما در عین حال تمایل زیادی برای مأمور شدن مجدد به تشکیل کابینه دارد. او که در روزهای گذشته به شدت تحت فشار کشورهای خارجی قرار داشته،  به دنبال تشکیل دولت تکنوکرات است تا بتواند بر اساس مطالبات غربی- عربی، حزب‌الله و تعدادی از متحدان مقاومت لبنان را از دولت آینده کنار بگذارد. در همین راستا اروپا و آمریکا و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان فشار زیادی بر حریری وارد کرده‌اند،  البته این موضوع طبعا با بخش قابل توجهی از ساختار سیاسی و مردمی لبنان از جمله هواداران میشل عون رئیس جمهور و احزاب و افکار عمومی شیعیان مغایرت دارد و طبعا این دولت را نمی‌توان دولت وحدت ملی یا حتی دولت اکثریتی توصیف کرد. در این زمینه برخی تحلیلگران به انگیزه‌های اقتصادی سعد حریری نیز اشاره کرده‌اند که با وجود شرایط نابسامانی که شرکت‌های وی دارند، نیاز به ادامه تصدی وی بر پست نخست‌وزیری لبنان احساس می‌شود.

- به نظر می‌رسد در شرایط کنونی فردی مناسب‌تر از حریری برای تصدی پست نخست وزیری آینده لبنان وجود ندارد،  البته گزینه های دیگری نیز در این رابطه مطرح است که از جمله آنها می توان به تمام سلام و فواد سنیوره نخست‌وزیران سابق اشاره کرد که هیچ یک از آن‌ها از اعتبار کافی در نزد تمامی گروه‌های لبنانی برخوردار نیستند.   بخشی از پیش شرط‌های سعد حریری برای پذیرش پست نخست‌وزیری آینده نیز مبتنی بر این فرضیه است و وی تلاش دارد پذیرش این سمت را مشروط به تصدی اختیارات بیشتر در آینده سیاسی این کشور قرار دهد.

- در حالی که نیروهای مقاومت لبنان، سعد حریری را بهترین گزینه برای تصدی نخست‌وزیری آینده لبنان می‌دانند، اما حریری در نتیجه فشارهای خارجی و به بهانه تشکیل دولت تکنوکرات تلاش دارد از حضور نمایندگان حزب الله و دیگر احزاب شیعی و متحدان این جریان در دولت آینده شانه خالی کند. این مفهوم کلید واژه بسیاری از موضع‌گیری‌های مقامات لبنانی به ویژه در جریان 14 مارس است که از تشکیل دولت تکنوکرات در این کشور حمایت می‌کنند.  

موضع حزب‌الله لبنان در خصوص نخست‌وزیری آینده حریری نیز مبتنی بر حمایت از شخص وی نیست، بلکه رویکردی واقع گرایانه در بررسی تحولات داخلی لبنان است و نیروهای حزب‌الله اعتقاد دارند که شخصیتی که رویکردی میانه نسبت به تمامی گروه‌ها داشته باشد، مانند حریری وجود نخواهد داشت. در همین راستا نبیه بری و حزب الله پیش از این نیز مخالفت خود را با استعفای حریری اعلام کرده بودند.

** دولت تکنوکرات؛ آری یا نه؟

مشکل اساسی در تشکیل دولت تکنوکرات این است که معیارهای اساسی تشکیل این دولت اگر بر اساس رویکردهای حزبی نباشد، چه خواهد بود و چه کسی مسئولیت انتخاب وزرا بر اساس تجربه‌های علمی و عملیاتی را بر عهده خواهد داشت؟ علاوه بر اینکه دولت مذکور با مفاد پیمان طائف که تمامی گروه‌های سیاسی با وجود برخی نواقص آن را منشور تشکیل دولت‌های متوالی در لبنان می‌دانند، در تناقض است.

نکته دوم اینکه در دولت های تکنوکرات  پارلمان اجازه برخی اصلاحات فوق العاده برای مدتی معلوم و به منظور صدور احکام قانون گزاری برای تسریع روند به روز شدن را به دولت می‌دهد. اما پس از اصلاحات توافق طائف٬ دست پارلمان در مخالفت با دولت باز است و دولت باید به مطالبات پارلمان تن بدهد. علاوه بر این لبنان در طول بحران‌های مختلف، هیچ گاه با دولت های تکنوکرات آشنایی نداشته است.

لذا  برخی احزاب سیاسی در لبنان مانند حزب نیروهای لبنانی و حزب الکتائب خواستار تشکیل دولت تکنوکرات مستقل از احزاب سیاسی هستند که البته هدف آنها نه برکناری خودشان از دولت که برکناری حزب الله از مراکز قدرت در لبنان و قرار دادن آن در برابر طمع ورزی های آمریکا و رژیم صهیونیستی است. لذا اگر به فرض محال دولت مذکور رای اعتماد پارلمان را به دست آورد؛ هرگز قادر نخواهد بود تا سیاست خارجی مستقل و حاکمیت لبنان را در برابر طمع ورزی‌های صهیونیست‌ها در سرزمین و منابع آبی لبنان حفظ کند.

مخالفت گروهی مانند حزب الله لبنان با رویکرد تکنوکرات مبتنی بر اشتباه بودن اصل این رویکرد نیست،  چرا که آن را پذیرفته و در انتخاب وزرای وابسته به خود از جمله جمیل جبق وزیر بهداشت دولت مستعفی آن را به کار گرفته است، فردی که عملکرد خوبی در مدت کوتاه وزارتی خود داشته و عملکرد وی مورد توجه رسانه‌های مختلف لبنان قرار گرفته است. اما آن چیزی که باعث مخالفت حزب‌الله و گروه‌های شیعه با تشکیل دولت تکنوکرات شده، این است که برخی جریان ها از جمله شخص سعد حریری از این اصطلاح برای خارج کردن مخالفان سیاسی خود از دولت استفاده کنند و کنترل تمامیت دولت را در دست بگیرند که این موضوع به خودی خود بستری برای گسترش فساد بیشتر در لبنان خواهد بود.

** نگرانی در خصوص مداخله‌های خارجی در لبنان

گرچه برخی رسانه های لبنانی از احتمال آغاز رایزنی‌های الزام آور در روز سه‌شنبه خبر می‌دهند، اما منابع عالی‌رتبه حاضر در روند تشکیل دولت اعلام می‌کنند که موضوع تازه‌ای به دست نیامده است و طرح‌های مطرح شده در  نشست‌های دوجانبه با بررسی دو گزینه دولت تکنوکرات و تکنو سیاسی ادامه دارد.  تشکیل دولت تکنوکرات از سوی بسیاری از فراکسیون‌های مطرح پارلمانی رد شده و آنها  این گزینه را برای فرار از مسئولیت خود در قبال بخش قابل توجهی از افکار عمومی لبنان می‌دانند.

ابهام در آینده سیاسی لبنان در شرایطی دنبال می‌شود که نگرانی های جدی در خصوص فشارهای خارجی و مداخله کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در پرونده تشکیل دولت یا اعتراضات عمومی در خیابان‌های لبنان وجود دارد. در این رابطه الکساندر زاسبکین سفیر روسیه در لبنان در گفتگوی مطبوعاتی تاکید کرد که واشنگتن به دنبال ایجاد هرج و مرج در این کشور است.  همین اتفاق چند روز بعد از این اظهارات رخ داد.  در همین رابطه برخی شخصیت‌های سیاسی لبنان نیز نسبت به بروز انگیزه‌های مشکوک در انحراف مطالبات مردمی و مانع‌تراشی در روند مذاکرات برای تشکیل دولت هشدار داده‌اند.

علاوه بر اینکه طرح مطالبات اعتراض آمیز دانشجویان طی روزهای گذشته نگرانی‌ها در خصوص برنامه‌ریزی شدن این تحولات را در میان مسئولان و سیاستمداران لبنانی از جمله شخص میشل عون رئیس جمهور این کشور زنده کرده است.