به گزارش مشرق، اولین نشست عصر قصر ویژه رونمایی و بررسی کتاب‌های انقلاب، با موضوع گفتگو و بررسی کتاب «تقاطع انقلاب» شب گذشته دوشنبه ۲۷ آبان‌ماه با حضور حجت‌الاسلام محمدرضا زائری نویسنده کتاب، حجت‌الاسلام سعید فخرزاده پژوهشگر تاریخ شفاهی انقلاب و فروز رجایی‌فر فعال سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی در محل باغ‌موزه قصر برگزار شد.

موسوی، نویسنده، شاعر و مجری این مراسم در ابتدا طی سخنانی با بیان اینکه نویسنده این کتاب، محافظه‌کاری نکرده و این کتاب را در لحظه و بنابر شرایط حادث بر روند انقلاب نگاشته است، تصریح کرد: زائری پرسش‌هایی در این کتاب طرح کرده که بسیاری از طرح آن نگرانی دارند، تا زمانی که این پرسش‌ها طرح نشود و تا زمانی که این سؤال‌ها به تأخیر بیفتند، درمان نیز به تأخیر می‌افتد. نویسنده کتاب «تقاطع انقلاب» از دهه ۷۰ در روزنامه‌ها قلم می‌زد و بدون رویکرد جناحی، مسائل روز را نقد می‌کرد، کسی که از دوران جوانی دغدغه کشور و انقلاب را داشته، امروز هم بر همان مسیر ایستاده است.

نسل جدید، باید احساس کند در اداره کشور نقش دارد

حجت‌الاسلام زائری، نویسنده کتاب در ادامه این نشست با بیان اینکه امروز شرایطی در کشور و تهران داریم، هم برف و سرما هست و هم شرایط سیاسی و اجتماعی خاصی حکمفرماست، اما با این حال تعداد زیادی در این محفل جمع شده‌اند که نشان می‌دهد، دغدغه انقلاب میان آن‌ها زنده است، اظهارداشت: نقد مهمی که به این کتاب وارد می‌شود، این است که می‌گویند، تعدادی از مقالات آن در گذشته به چاپ رسیده‌ است و حرف جدیدی ندارد. بله برخی از مقالات، در گذشته چاپ شده‌اند، اما در آن‌ها راجع به موضوعاتی صحبت شده است که هنوز هم موضوعیت دارد و تاریخ مصرفش تمام نشده است.

وی با بیان اینکه اساساً اگر انقلاب اسلامی را پدیده‌ای اجتماعی و زنده بدانیم، برخی مسائل آن مربوط به عملکرد چهار دهه اخیر بوده است که تا امروز ادامه یافته و ممکن است، آینده را هم شکل دهد، گفت: باید بدانیم زمانی که از لزوم برداشتن گام دوم انقلاب سخن می‌گوییم، باید به گام نخست آن نیز توجه کنیم و آن را نقد کنیم.

زائری با اشاره به اینکه تعدادی از مقالات این کتاب، برای نخستین‌بار منتشر می‌شود، تصریح کرد: به همه مخاطبان تأکید می‌کنم که به مقدمه کتاب توجه داشته باشند که آن را به تازگی نگاشته‌ام و به زعم خود، حرف‌های تازه‌ای در آن مطرح کرده‌ و از نسلی صحبت کرده‌ام که در پدیدآمدن انقلاب نقشی نداشته و امروز هم چندان همراهی با جریان انقلاب ندارد، اما شهروند این کشور است و حقوقی دارد.

نویسنده کتاب «تقاطع انقلاب» تصریح کرد: این نسل باید احساس کند در اداره کشور نقش دارد. این نسل باید بداند حقوقی دارد که ربطی به اعتقاد و سلیقه‌اش ندارد، همانقدر که انقلاب ما اسلامی است، جمهوریت ما ایرانی است و یکایک مردم ایران باید در مورد کشور، بتوانند اظهار نظر کنند. البته در طرح این مباحث، برخلاف نظر آقای موسوی، محافظه‌کاری هم به خرج داده‌ام، زیرا سرم را دوست دارم و نمی‌خواهم به سادگی برای خودم دردسر درست کنم.

وی با اشاره به اینکه راجع به انقلاب اسلامی که بزرگترین پدیده اجتماعی در ۵۰ سال گذشته بود و از برداشته شدن دیوار برلین و فروپاشی نظام کمونیستی شوروی سابق مهم‌تر است، باید گفت و نوشت، تصریح کرد: اگر سخن نگوییم، دیگران به جای ما سخن می‌گویند و می‌نویسند. با نسلی مواجه هستیم که اگر چیزی را از آن‌ها مخفی کنیم، به هر ترتیب آن را پیدا می‌کند و می‌خواند، همانطور که کتاب‌ رضا خان و خاطرات فرح و ... را از آن‌ها مخفی کردیم، اما آن‌ها کتاب‌های مورد نظر را از پیاده‌روهای خیابان انقلاب پیدا کردند و خریدند.

زائری اضافه کرد: دو واکنش نسبت به انقلاب وجود دارد که من را واداشت تا این کتاب را تألیف کنم و رویکرد منصفانه را تبیین کنم. رویکرد اول، ادبیات حاکم بر صداوسیما و تریبون‌های نماز جمعه است که متأسفانه مردم نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. رویکرد دوم نیز رویکرد بی‌منطق، بی‌انصاف و هتاک است که نمی‌خواهد نقاط مثبت انقلاب اسلامی را بپذیرد و اصرار می‌کند که هیچ دستاوردی در انقلاب وجود نداشته است.

نویسنده کتاب «تقاطع انقلاب» با بیان اینکه باید به پرسش‌های جوانان صادقانه و منصفانه پاسخ دهیم. البته قبول دارم که هر پرسشی را هم نمی‌توان پاسخ گفت، زیرا برای پاسخ به برخی پرسش‌ها باید زمان بگذرد تا فکر و تحقیق کنیم، افزود: درباره برخی پرسش‌ها هم نمی‌توانیم صحبت کنیم، همانطور که همین الان نمی‌توانیم درباره اتفاقات کف خیابان و بنزین صحبت کنیم. تلاش من در این کتاب، این بود که یادآوری کنم انقلاب اسلامی، تجربه‌ای بشری است و هر تجربه بشری، طبعاً خطاهایی دارد.

وی گفت: برخی مدام از سر خیرخواهی به وجهه قدسی انقلاب تأکید می‌کنند، در حالی که اگر انقلاب را سراسر الهی بدانیم، آن هنگام، انتظارات مردم به گونه دیگری شکل می‌گیرد و انتقاد کردن به نظام سخت خواهد شد. در اینکه اصل انقلاب مورد تأیید حق تعالی بوده است، شک نداریم، اما تجربه انقلاب، تجربه بشری است. متأسفانه همین اشتباه را در مورد دفاع مقدس نیز مرتکب می‌شویم، وقتی مدام بر قدسی بودن جنگ تحمیلی تأکید می‌کنیم، ارزش شب‌بیداری‌ها و رشادت‌های رزمندگان را کمتر کرده‌ایم.

زائری با اشاره به اینکه واقع‌گرایی یعنی دوری از سفیدنمایی و سیاه‌نمایی، تصریح کرد: برخی از دوستان می‌گویند هیچ انتقادی به انقلاب نکنیم تا مبادا با دشمن هم‌نوا شویم، اما باید دقت کنیم که انتقاد موجب رفع مشکلات می‌شود. اگر روحانیت به‌واسطه سکوت خود در برابر مشکلات، مقبولیت خود را از دست بدهد، آنگاه دیگر مردم روضه امام حسین(ع) را نیز از او نخواهند پذیرفت.

نویسنده کتاب «تقاطع انقلاب» در پاسخ به سوال یکی از حاضران مبنی بر اینکه عجیب است که با لباس روحانیت، سکولار شده‌اید، تصریح کرد: شما عادت کرده‌اید که کسی با ریش بلند و چفیه جلویتان بنشیند و شعار بدهد و هرکس اینطور نباشد، می‌گویید سکولار شده است. انتقادکردن به معنای سکولارشدن نیست، اتفاقاً من از روی احساس مسئولیت به‌واسطه عمامه برسرداشتن، احساس می‌کنم، نقاط ضعف و قوت را مطرح باید کنم. حتی معتقدم نقاط ضعف و قوت حکومت پهلوی نیز باید در کنار هم بیان شود، آنگاه نسل جوان به ارزش کار انقلاب پی می‌برد و متوجه می‌شود که چه استقلال و امنیتی به وجود آمد.

وی با تأکید بر اینکه باید از شعارزدگی در پیگیری آرمان‌های انقلاب پرهیز کنیم، اظهار کرد: تاریخ قضاوت خواهد کرد که بعضی با سخنان امام و رهبری، چه برخورد نازلی انجام دادند. وقتی رهنمودهای مقام معظم رهبری به شکل شعاری بر برگه‌های امتحانی و اداری در سازمان‌های مختلف مانند آب و برق نوشته شد و هرکس آنچه نیازش بود را برداشت، کسی برای عمل کردن به آن‌ها برنامه‌ریزی انجام نمی‌دهد، یعنی دچار شعار شده‌ایم.

واقع‌گرایی با آرمان‌گرایی که اساس انقلاب بوده است، منافات ندارد

براساس این گزارش، فروز رجایی‌فر، فعال سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی نیز در این نشست با بیان اینکه کتاب «تقاطع انقلاب» را دقیقاً منطبق با نظرات خود می‌دانم و معتقدم نویسنده به درستی این ضرورت را تشخیص داده است که باید با آرامی و انصاف با جوانان سخن گفت، اظهارداشت: وقتی در شبکه‌های اجتماعی با سخنان تند جوانان مواجه می‌شوم، سعی می‌کنم به آرامی پاسخ بگویم و همین باعث می‌شود که برخی کسانی که اصطلاحاً از من حزب‌اللهی‌تر هستند، بگویند این‌قدر سعی نکن خود را (Nice) خوب جلوه دهی! آن‌ها باور ندارند که جوانان راهی جز شبکه‎‌های اجتماعی برای دیالوگ ندارند، همه راه‌ها را بر جوانان بسته‌ایم.

وی با اشاره به اینکه در این کتاب، رویکرد ژورنالیستی بر جریان آن غلبه دارد، بهتر بود مقالات منتشرشده با توضیحاتی بیشتر در فضای غیرژورنالیستی بازآفرینی می‌شدند، گفت: مقدمه نویسنده را بسیار مهم می‌دانم. او می‌گوید باید با مردم به خصوص جوانان بر نقاط اشتراک واقعی و عینی تأکید کنیم، آنگاه با رسمیت‌شناختن حق تعیین سرنوشت برای دیگران و شایسته‌سالاری، برنامه راه آینده را ترتیب دهیم.

رجایی‌فر با اشاره به اینکه برخی فکر می‌کنند که این واقع‌گرایی با آرمان‌گرایی که اساس انقلاب بوده است، منافات دارد، تصریح کرد: اتفاقاً به نظر من، منافاتی وجود ندارد و واقع‌گرایی کمک می‌کند به آرمان‌های خود دست پیدا کنیم. آرمان‌گرایی با خیال‌پردازی تفاوت دارد، بعضی می‌خواهند واقع‌گرایی را تضعیف و خیال‌پردازی را تقویت کنند.

این فعال سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی با اشاره به آفات فقدان واقع‌گرایی گفت: یکی از خاطرات دفاع مقدس که بعد از جنگ با استقبال خوبی مواجه شد و من نیز دو بار آن را خواندم، خاطرات شهید برونسی بود. نویسنده این کتاب از قول یکی از همرزمان شهید، خاطره‌ای آورده بود که شهید برونسی گفته بود، دوست دارم به‌گونه‌ای شهید شوم که جنازه‌ام پیدا نشود، با این وجود ۱۵ سال بعد از چاپ کتاب، جنازه شهید پیدا شد و آزمایش‌های DNA که توسط ستاد جستجوی شهدا انجام گرفت، هویت شهید برونسی را تأیید کرد، اما نویسنده کتاب با رد شواهد علمی و واقع‌گرایی برای اینکه عیار کتاب خود را حفظ کند، به خانواده شهید اصرار کرد که این جنازه دروغین است، نتیجه این شد که در خانواده شهید بر سر تشییع جنازه اختلاف بزرگی رخ داد. عده‌ای از خانواده به تبعیت از نویسنده کتاب، اصالت جنازه را رد کردند و حاضر به تشییع نشدند و عده‌ای دیگر از بستگان پذیرفتند و به تنهایی در مراسم شرکت کردند.

وی با بیان اینکه اگر راجع به تسخیر لانه جاسوسی، حوادث ۸۸ و بنزین با جوانان صحبت نکنیم و سعی کنیم بدون اینکه صحبت کنیم، پرونده‌ مسائل را ببندیم، آن‌ها اعتماد خود را نسبت به انقلاب از دست می‌دهند، تصریح کرد: نباید فکر کنیم، فقط خودمان می‌توانیم درباره حجاب، دوچرخه و ورزشگاه رفتن بانوان نظر بدهیم و کسی حق ندارد، نظر مخالف بدهد. معتقدم جایگاه مردم در نظام نیاز به بازتعریف دارد.

رجایی‌فر افزود: برای اصلاح مشکلات، نگاه موردی کفایت نمی‌کند، بلکه باید در نگاه کلان به مردم، تجدید نظر کرد. مقبولیت، موضوعیست که هم در فقه سیاسی و هم در علوم سیاسی مطرح است. اگر مقبولیت نباشد، حتی امیرالمؤمنین(ع) هم خانه‌نشین می‌شود.

این فعال سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی با بیان اینکه در کشور ما احترام به نظر مردم به اندازه کافی وجود ندارد، گفت: وقتی کسی می‌گوید اجازه دهید به کنسرت برویم، می‌گویند: «مگر کنسرت اولویت اصلی کشور است؟»، در حالی که شاید واقعاً کنسرت برای کسی اولویت باشد و ما حق نداریم او را نادیده بگیریم. صداوسیما از یک روحانی مشهور دعوت می‌کند تا در مورد فواید چندهمسری صحبت کند. اگر بنا به اولویت‌سنجی باشد ما باید این پرسش را مطرح کنیم که وقتی جوانان به دلیل مشکلات مالی از ازدواج ناتوان هستند، طرح موضوع چندهمسری که شرایطی خاص دارد، چه معنایی دارد؟

وی با بیان اینکه حکومت در زمینه استقلال، نمره عالی کسب کرده است و همه می‌دانند که اگر امروز تعاملات خاصی هم با یکی دو ابرقدرت دارد، به معنای وابستگی نیست و نفع و ضرر خود را لحاظ می‌کند، گفت: اما در زمینه توازن میان آزادی و امنیت نمره قابل قبولی کسب نکرده است و هنوز جای کار دارد. سال‌هاست با طرح عباراتی همچون «در برهه حساس کنونی» موانعی بر سر راه آزادی ایجاد کرده‌ایم. امنیت خوبی در کشور برقرار است، اما آزادی هم باید به اندازه آن باشد تا امنیت واقعی‌تر شود.

مقام معظم رهبری علاقه‌مند، گفت‌وگوی بین نسلی از طریق گفت‌وگوهای آزاداندیشی و چالشی هستند

حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، پژوهشگر تاریخ شفاهی انقلاب نیز به عنوان سومین سخنران این نشست اظهار کرد: کتاب «تقاطع انقلاب» کتاب خوبی است که می‌تواند نظر مخاطبان جوان را به خود جلب کند. من خبرموثق دارم که مقام معظم رهبری دوست دارند، گفت‌وگوی بین نسلی از طریق گفت‌وگوهای آزاداندیشی و چالشی صورت گیرد. زائری کسی است که زبان جوان را به خوبی می‌شناسد. او با مسئولیت‌های حکومتی کار خود را شروع کرد اما در ادامه به کارهای مردمی روی آورد.

وی با بیان اینکه جنس دفاع زائری از انقلاب با مدلی که صداوسیما دفاع می‌کند، متفاوت است، تصریح کرد: نویسنده کتاب «تقاطع انقلاب»، انتقادها و دردها را بیان می‌کند و البته خود به درمان نیز اشاره می‌کند. اگر هر کدام از موضوعات این کتاب، در قالب کتابی مستقل منتشر و بسط داده می‌شد، خیلی بهتر بود. مردم ایران حق دارند راجع به انقلاب خود، درست بخوانند و خوب بشنوند، نه اینکه در فضایی غبارآلود و همراه با سانسور قرار بگیرند.

وی ادامه داد: این دغدغه‌ای بود که باعث شد از همان روزهای پس از جنگ به تاریخ‌نگاری دفاع مقدس ورود کنم و با هزاران شخصیت در زمینه جنگ تحمیلی، هزاران ساعت گفت‌وگو کنم.تجربه این سال‌ها به من اثبات کرد که برای فهم حقایق انقلاب باید از زوایای گوناگون و آدم‌ها با سلیقه‌های مختلف به موضوع بنگریم.

فخرزاده با بیان اینکه تلویزیون اخیرا آغاز کرد و جلسات نقدی را برگزار می‌کند و افرادی حتی درباره قدرت رهبری مطالبی را بیان می‌کنند، گفت: این اتفاقات خیلی دیر است. حضور در راهپیمایی و تظاهرات، عده موافقین و مخالفین را نشان می‌دهد اما در این فضا نمی‌توان بسیاری از مسائل را بسط فکری و اندیشه‌ای داد.

این پژوهشگر تاریخ شفاهی انقلاب با بیان اینکه در این چهار دهه انقلاب اسلامی کارهای بسیاری زیادی شده است اما با اتفاقات و کارهای اشتباهی، این تلاش‌ها در ذهن مردم خدشه‌دار می‌شود، گفت: نگاه زائری در کتاب این است زیرا اگر او قبول داشت، نظام هیچ کاری انجام نداده و موفق نبوده است، جز افراد مخالف انقلاب می‌شد اما اعتقاد دارد که این نظام و جمهوری اسلامی ۴ دهه کار کرده است. اما چرا این تلاش‌ها نتوانسته مطلوبیت را ایجاد کند و چالش‌هایی داریم؟

وی افزود: تحلیل من این است، به این دلیل رخ نداده که هنوز با ساختار شاهنشاهی حکومت را اداره می‌کنیم و ما انقلاب ساختاری انجام ندادیم بلکه افراد را عوض کرده‌ایم. بعد از انقلاب برخی نهادها مبتنی بر اندیشه و تفکر انقلابی شکل گرفت به طور مثال جهاد سازندگی در کنار وزارت کشاورزی، سپاه در برابر ساختار ارتش، کمیته در برابر شهربانی، حوزه هنری در برابر وزارت ارشاد و ... اما تا بنا بود نهادسازی‌ها کامل شود، جنگ آغاز شد. با شروع جنگ تمام امور به فراموشی سپرده شود و افراد به جنگ مشغول شدند و بعد از آن نیز همین نهادها را در شکم ساختار شاهنشاهی کردیم.

فخرزاده گفت: اگر شاه می‌توانست حکومت را با آن ساختار اداره کند که به انقلاب ختم نمی‌شد. ما باید مراقب باشیم، ساختاری که هم‌اکنون با آن در حال اداره جامعه هستیم، ساختار بیماری است و نمی‌تواند عدالت را برقرار کند لذا ما باید تلاش کنیم تا ساختار نوینی را ایجاد کنیم. ساختار آموزش، مالیات، بانک‌ها و ... همان ساختار شاهنشاهی است.

این پژوهشگر تاریخ شفاهی انقلاب در پایان خاطرنشان کرد: سال ۸۲ همایشی در فرهنگسرای انقلاب به نام علل فروپاشی رژیم پهلوی برگزار کردیم. در آن همایش از اساتید سوال کردیم چه شد، پهلوی سقوط کرد؟ گفتند در دهه فجر نباید راجع‌به فروپاشی سخن گفت، گفتم برعکس باید مطرح شود تا درس بگیریم و دچار نشویم. در حوزه نفت از یکی از اساتید که مسئول فروش نفت بود، درخواست کردم مقاله‌ای در این زمینه بنویسد که گفت من رژیم پهلوی را نقد می‌کنم اما مشکل ایجاد می‌شود زیرا ما نیز همان کارها را انجام می‌دهیم.