سرویس جهان مشرق - اعتراضات مردمی عراق از ۱ اکتبر سال جاری میلادی با هدف اعتراض به فساد مالی و شرایط وخیم اقتصادی و بیکاری و ضعف خدمات عمومی آغاز شد. اما روند این اعتراضات خیلی سریع به نحوی پیش رفت که از ماهیت اصلی خود جدا و به سمت خشونت‌های عجیب و مشکوک کشیده شد. بیش از دو ماه است که تظاهرات‌ها به این شکل در عراق دنبال می‌شود. روند اعتراضات مردمی عراق به گونه‌ای تحریف شده و اوضاع به هرج و مرج کشیده شد که دیروز میدان الوثبة بغداد، شاهد اعدام یک نوجوان ۱۶ ساله بود!

طبق اخبار منتشر شده ماجرا از این قرار است که دیروز یک نوجوان عراقی ۱۶ ساله به نام «هیثم علی اسماعیل» با چند تن از معترضان مسلح دراطراف خانه خود درگیر شد. علت این درگیری٬ اقدامات معترضان از جمله آتش زدن لاستیک و... در اطراف خانه این نوجوان بود. البته اخبار در خصوص واکنش هیثم در این درگیری متناقض است؛ برخی از رسانه‌ها بازتاب داده‌اند که او ۴ نفر از معترضان را کشته و برخی نیز اعلام کرده‌اند که هیثم تنها چند شلیک هوایی کرده بود. البته بیانیه رسمی فرماندهی نیروهای مسلح حاکی از آن است که وی کسی را نکشته و اقدام به شلیک تیر هوایی کرده است.

طبق گفته برخی منابع٬ هیثم پس از مصرف مواد مخدر و به دلیل تاثیر این مواد بر ذهن و روان خود اقدام به حمله به معترضان کرده بود.  در هر صورت این درگیری لفظی و فیزیکی انجام گرفته و در نهایت منجر به یک فاجعه شد.

معترضان خیلی زود به منزل هیثم هجوم برده و پس از ضرب و شتم بسیار او را کشتند. طبق اخبار منتشر شده در این خصوص٬ معترضان او را به میدان الوثبه بغداد برده و پس از قتل٬ از یک تیر چراغ راهنمایی و رانندگی آویزان کردند. صدها زن و مرد عراقی شاهد این صحنه وحشتناک بودند و بسیاری از آنها از آن فیلم‌برداری کرده اند.  گفتنی است که تظاهرات‌کنندگان پس از کشتن هیثم٬ خانه وی را نیز در مقابل چشمان ماموران امنیتی آتش زدند. تمامی این اقدامات در شرایطی انجام شد که نیروهای امنیتی در محل حضور داشتند، اما اقدامی برای جلوگیری از فاجعه انجام نداده اند.

عوامل پشت پرده فتنه انگیزی در عراق٬ سعی دارند ماجرای جنایت خود را اینگونه توجیه ‌کنند که وی وابسته به یکی از شاخه‌های مقاومت عراق بوده و علیه معترضان اقدام کرده بود! اما واقعیت این است که برخی تظاهرات‌کنندگان عراقی در مجاورت منزل این نوجوان اقدام به آتش زدن لاستیک و اقداماتی از این قبیل کرده بودند که این امر٬ علی اسماعیل را به واکنش واداشته و میان او و معترضان یک درگیری شکل گرفت.

اما موضوعی که نباید به راحتی از آن گذشت٬ سکوت نیروهای امنیتی عراق در برابر این اتفاق و اتفاقاتی مشابه آن است که باید خیلی سریع درباره ورود این نیروها به صحنه حوادث این چنینی تصمیم‌گیری شود.

نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم این است که قتل این نوجوان عراقی٬ اولین و آخرین جنایتی نبود که در روند اعتراضات عراق در این کشور اتفاق می‌افتد؛ به‌ ویژه اوضاع در مناطق جنوب عراق به شدت وخیم بوده و قتل‌های متعددی در آنجا صورت می‌گیرد. تنها تفاوت میان قتل هیثم با سایر قربانیان این روند تظاهرات‌های عراق٬ دراین است که صحنه قتل هیثم علی اسماعیل در مقابل دوربین ثبت شد! علاوه بر اینکه طی هفته‌های اخیر ده‌ها تن از رهبران و عناصر برجسته نیروهای مردمی حشد الشعبی نیز به صورت مشکوک ترور شده اند. از جمله این اتفاقات می توان به ترور 7 نفر از عناصر حشد الشعبی و زخمی شدن 10 تن دیگر در اقدام تروریستی ضد نیروهای تیپ ۳۱۳ حشد شعبی اشاره کرد.

در هرصورت این اتفاقات در جریان اعتراضات عراق رخ می‌دهد و کسی هم جلودار آن نیست؛ اما نکته سوال برانگیز ماجرا اینجاست که چرا روند اعتراضات مردمی عراق به اینجا کشیده شد؟

پاسخ این سوال به سمت کسانی برمی‌گردد که از این حوادث و نابسامانی اوضاع عراق از نظر اقتصادی و به‌ویژه از جهت امنیتی و اجتماعی سود می‌برند. متاسفانه اعتراضات مردمی عراقی خیلی زود تحت‌تاثیر مداخلات خارجی قرار گرفته و به شکل ناگهانی همسو با اهداف طرف‌های خارجی ذی‌نفع پیش رفت. صحنه‌گردانان خارجی این اعتراضات که آمریکا و عربستان و امارات در راس آن‌ها هستند، از همان ابتدای تظاهرات‌ها شروع به موج‌سواری روی مشکلات و دردهای مردم عراق کردند.

در تاریخ معاصر٬ عراق همواره برای آمریکا بنا به دلایل متعدد یک نقطه استراتژیک محسوب می‌شده و مداخلات مستقیم و غیر مستقیم این کشور از گذشته‌های دور در عراق کاملا محسوس بوده است. البته نباید از این نکته غافل شویم که کشیده شدن اوضاع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی عراق به اینجا، یکی از پیامدهای تجاوز ایالات متحده به این کشور در ۲۰۰۳ بوده است. به هر حال واشنگتن طبق عادت گذشته خود باز هم وارد خط بحران عراق شده و در کنار آن٬ هم‌پیمانان منطقه‌ایش یعنی امارات و عربستان نیز شروع به مانور دادن در این صحنه کردند.

آمریکا و عربستان و امارات با ورود به خط اعتراضات مردم عراق٬  در ابتدا تلاش کردند تا نقش مرجعیت را در این کشور به حاشیه برده و به نوعی نشان دهند که مرجعیت عراق توانایی کنترل بحران را ندارد. اما از آنجایی که مرجعیت این کشور همواره یک نقش ریشه‌دار و تاثیرگذار در کنترل بحران‌های عراق داشته؛ هم ساختار دولتی و هم برخی احزاب و جریان‌های سیاسی که سعی داشتند از بستر این اعتراضات در راستای اهداف خود فرصت طلبی کنند، مرجعیت را به عنوان یک مرکز ثقل در تحولات اخیر پذیرفتند. بنابراین٬ اولین هدف مداخلات خارجی در حوادث عراق محقق نشد.

در ادامه واشنگتن به همراه هم‌پیمانان منطقه‌ای خود تلاش کرد تا از صحنه تظاهرات‌ عراق برای ضربه زدن به روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران استفاده کند، اقداماتی همچون آتش زدن کنسولگری ایران در کربلا و نجف در این راستا انجام شد. البته خیلی زود مشخص شد که این اقدامات از جانب تعداد معدودی از عوامل طرف‌های خارجی بوده و مردم عراق نقشی در این زمینه ندارند.

اما بارزترین هدف این مداخلات٬ تخریب چهره حشد شعبی و قرار دادن آن در مقابل مردم بود؛ همانطور که از خلال اتفاقات خشونت‌آمیزی که اخیرا در جریان این اعتراضات رخ می‌دهد، شاهد تلاش‌ها برای رسیدن به این هدف هستیم! طرف‌های خارجی ذی‌نفع از بحران عراق٬ به دنبال تحریک مردم ضد نیروهای حشد شعبی و نشان دادن این امر که حشد شعبی٬ معترضان را مورد هدف قرار داده و یا از آنها محافظت نمی‌کند هستند. یکی از نمودهای این فتنه انگیزی را می توان در پوشش رسانه‌ای قتل مشکوک این نوجوان عراقی مشاهده کرد که برخی رسانه‌های وابسته نیز در تکمیل این اقدامات سعی دارند عاملان این اقدام را از عوامل وابسته به حشد الشعبی معرفی کنند.

رسانه‌های وابسته به این کشورها نیز از همان ابتدای اعتراضات شروع به مانور دادن ضد نیروهای حشد الشعبی کرده و همه تلاش‌هایشان در این راستا بود که نشان دهند این نیروها عامل ایجاد رفتارهای خشونت‌آمیز در روند تظاهرات‌ها هستند.

این ادعاها در حالی است که حشد الشعبی از زمان آغاز اعتراضات همواره اقدامات تاثیرگذاری برای جلوگیری از کشیده شدن روند تظاهرات‌ها به سمت خشونت و نیز محافظت از مردم انجام می‌داد. این اقدامات را می‌توان در تلاش‌های آنها برای برقراری امنیت و به‌ویژه در مبارزه با اقدامات اخیر گروهک‌های تروریستی داعش در مناطق مختلف عراق مشاهده کرد.

در سایه انتقاداتی که بر دولت پیشبرد امور عراق به دلیل عملکرد ضعیف آن در کنترل بحران این کشور وارد است، نباید از نقش و تلاش‌های مرجعیت عراق و حشد شعبی برای پایان دادن به این بحران و جلوگیری از اتفاقاتی مشابه فاجعه دیروز غافل شویم، با این وجود همه چیز بستگی به هوشیاری مردم دارد که تحت تاثیر مداخلات خارجی قرار نگیرند.

در هرصورت مداخلات خارجی در بحران‌های منطقه و به‌ویژه کشوری با موقعیت استراتژیک عراق٬ یک موضوع غیرقابل انکار است، اما تحقق اهداف پشت پرده این مداخلات، بستگی به طرز برخورد مردم و مدیریت مسئولان سیاسی و امنیتی کشور باز می‌گردد. این چیزی بود که در بیانیه‌های مرجعیت شیعه نیز به آن پرداخته شده و بر لزوم هوشیاری مردم و مسئولان نسبت به توطئه های بدخواهان عراق تاکید شده است.