آنچنان با رغبت و اشتیاق بر روی سطل زباله خم شده و از سر تا کمرشان را داخل آن فضای آلوده فرو برده‌ که گویی کاملاً از این کار راضی است اما کودک دیگری که همراهش است از چهره‌اش مشخص است که از روی استیصال و درماندگی روی به انجام این عمل آورده‌ است. هر کدامشان نیز ظاهری متفاوت از دیگری دارند. یکی آنچنان نامرتب و ژولیده که انگار سال‌ها است لباس‌هایش را عوض نکرده و دیگری چنان ظاهر آراسته و موجهی دارد که با خودت می‌گویی از مهمانی مهمی خارج شده است.

بیشتر بخوانید:

زندگی بیش از ۴ هزار کودک زباله گرد در تهران

دار و دسته کتفی‌ها و درآمد ۴ میلیاردی از زباله گردی

در خیابان شلوغ شهر کودکی 7 ساله به جای کودکی کردن و بازی کودکانه کیسه‌های زباله را به دوش می‌کشد و با زبانی نامفهوم از دیگران تقاضای عیدی دارد. 

زباله گردی کار هر روزم است

صورتش زخم و خراش زیادی دارد که حکایت از بیماری پوستی و زندگی در خانه‌ای آشفته است. امسال به کلاس دوم می‌رود و با کتکی که از پدر و خواهر بزرگتر خورده برای جمع آوری زباله در محدوده مشخص به خارج از خانه فرستاده شده است. دوست دارد کودکی کند اما زمانی که نانی برای خوردن نباشد اوست که باید مردی کند و نان آور خانه‌اش شود.

کمی جلوتر پسر و دختری شش و هشت ساله کیسه‌های زباله‌ای را درحالی به دوش می‌کشند که جثه نحیفشان یارای تحمل وزن سنگین آن را ندارد و پسرک خود را درون سطل طوری خم کرده که کم مانده داخل سطل بیفتد. گویا دستش به زباله‌ کف سطل نمی‌رسد و خود را به داخل سطل می‌اندازد تا آن را بر دارد. دخترک خود را به دیوار تکیه می‌کند و عرق از پیشانی می‌گیرد.  هر دو افغان هستند و به اجبار برادر بزرگترشان رو به این کار آورده‌اند.

در حاشیه‌ای  از خیابان پسربچه‌ها در حال رایزنی با مردی گاری به دست هستند. صحبت‌شان که تمام می‌شود، دو پسر بچه کیسه‌ها را به دوش می‌کشند و در حالی که ماسک به صورت دارند عازم سمت دیگر خیابان می‌شوند. یکی از آنها اشاره‌ای به سطل زباله کنار خیابان کرد و دو نفره به سمت سطل شروع به دویدن کردند.

یکی از آنها سرش را خم کرد و نگاهی به داخل سطل انداخت و به دوستش گفت: سر کیسه را باز کن. از داخل سطل چند بطری پلاستیکی و تعدادی کارتن را خارج کرد و به داخل کیسه ریخت. پسرک دیگر اشاره به انتهای سطل می‌کند و می‌گوید: خودت را کمی بیشتر خم کن آن زیر یک قوطی هست. آن را بردار. کند و کاوشان در سطل تمام می‌شود، کیسه‌ها را بر می‌دارند و به مسیر شان ادامه می‌دهند. تک به تک سطل‌های زباله را می‌گردند و هر چه به دردشان می‌خورد را بر می‌دارند. 

پدیده زباله‌گردی از مشاغل کاذب، عجیب و البته پررونق این روزها است که متأسفانه هر روز بر افرادی که در حال انجام آن هستند در استان ما افزوده می‌شود.

حرفه‌ای که نیاز به مدرک ندارد

زباله گردی، حرفه ‌ای که نه مدرک می‌خواهد و نه شرایط خاصی را می‌طلبد اما اقدامی پر خطر بوده که برای عده‌ای نان آوری می‌کند. این حرفه غیر بهداشتی، مشکلات و پیامدهایی را به دنبال دارد که اگر به آن توجه نشود، سلامت جامعه در خطری جدی قرار می‌گیرد.

جولان زباله گردها در شهر روز به روز در حال افزایش است و این امر نشان از این دارد که اقدامات دستگاه‌های متولی در برخورد با این پیامد، کارایی چندانی ندارد.

امروزه اپیدمی گنج یابی کثیف نقاط مختلف بیرجند را گرفتار کرده و عده‌ای به ناچار، ادامه زندگی را در میان زباله‌ها جستجو می‌کنند.

به خطر افتادن سلامت با زباله گردی

اما حکایت تلخ زباله گردی تنها به رقابت برای جمع‌آوری طلای کثیف ختم نمی‌شود. در خطر انداختن سلامت فردی و عمومی از مهمترین پیامدهای حاصل از این پدیده بوده که نیازمند توجه جدی است.

تولید زباله و نبود برنامه‌ای منسجم برای بازگشت این ثروت به خزانه مملکت، بستری مناسب برای فعالیت زباله گردها فراهم کرده است.

افزایش زباله گردی در بیرجند به سرطانی بدخیم تبدیل شده است

اگر چه اقداماتی مانند طرح تفکیک زباله در مبدا برای حذف زباله گردها در حال اجرا است اما می‌توان با صراحت بیان کرد که اجرای این طرح موفق نبوده چراکه نتوانسته به هدف خود برسد.

افزایش روزانه زباله گردها از اجرای طرح‌های ناموفق شهرداری حکایت می‌کند و گویی این پدیده باید سال‌ها گریبانگیر جامعه باشد.

این پدیده که همچون سرطانی بدخیم در حال ریشه دواندن در بدنه شهرهای خراسان‌جنوبی به‌خصوص مرکز آن یعنی بیرجند است باعث نازیبایی چهره شهری شده است. آنقدر این سرطان گسترش پیدا کرده که شاید نتوانیم دیگر آن را پدیده بنامیم.

نمی‌توان روزی از درب منزل خارج شد و با صحنه تا کمر فرو رفتن فردی زباله گرد در داخل زباله‌دان مواجه نشد. مسئله‌ای که موجب ریخته شدن شیرابه زباله‌ها در سطل زباله و در نتیجه ایجاد بوی تعفن در محل می‌شود، حتی رد پای این شیرابه‌ها از روی اثر لاستیک کامیون‌های زباله بر در سطح شهر مشخص است.

سودهای زیاد برای مافیای زباله گردی

زباله‌گردی از نظر بهداشتی چه برای فردی که آن را انجام می‌دهد چه برای اهالی شهر مشکل‌ساز است؛ فرد زباله‌گرد به آن علت که خود را مستقیماً در تماس با پسماندها قرار می‌دهد در خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها و حتی مسمومیت‌ها است. از طرفی دیگر این فعالیت نامیمون نوپدید باعث جمع شدن و رشد حشرات موذی از جمله انواع پشه و مگس شده و تهدیدی برای آسایش و حتی بهداشت و سلامت مردم است.

این موضوع تنها محدود به موارد ذکرشده نمی‌شود. یکی دیگر از آسیب‌های زباله‌گردی، تحمیل خسارت به شهرداری است. مقوله‌ای که البته عدم تفکیک زباله‌ها توسط شهرداری نیز در آن دخیل است.

در توضیح این مطلب باید اینطور گفت که سودی که می‌توانسته از طریق تفکیک و بازیافت زباله‌ها نصیب بیت‌المال شود حالا به علت عدم سازماندهی مناسب، نصیب عده‌ای خاص و محدود می‌شود. در هر صورت امید است که با اجرای قانون تفکیک زباله از مبدأ پسماند هر چه سریع‌تر شاهد اصلاح این روند و بهبود چهره خراسان‌جنوبی که از تمیزترین و پاکیزه‌ترین استان‌های کشور است باشیم.

از سوی دیگر در نتیجه عدم اجرای تکلیف زباله در مبدا، درآمد قابل توجه این موضوع به جیب زباله گردان و مافیای خرید و فروش پسماند رفته در حالی که این سرمایه متعلق به شهروندان و شهرداری است.

3میلیارد تومان گردش مالی زباله گردی در بیرجند

بنا به آمار منتشر شده در شهرستان بیرجند حدود 700 زباله گرد شناسایی شده‌اند و حداقل سه میلیارد تومان ماهانه گردش مالی زباله گردی در بیرجند است که در نتیجه عدم مدیریت شهرداری به جای توسعه شهر در جیب زباله گردها می‌رود.

سال 83 قانونی به تصویب رسید که مقرر می‌کرد تا پایان سال 1390 باید تمامی پسماندهای مراکز استان‌ها و شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر به صورت تفکیک شده جمع‌آوری شود که مقدمه آن داشتن سازمانی با عنوان مدیریت پسماند و کارخانه‌های بازیافت است.

دکتر جراح متخصص مافیای زباله در بیرجند

حال با گذشت سالها نه تنها این قانون در بیرجند انجام نشده بلکه تنها کارخانه پسماند شهر نیز تعطیل شده است و اینکه بعد از با تصویب طرح مدیریت پسماند از سال 90 و گذشت هشت سال از این موضوع کارشناس مسئول پایش اداره کل حفظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: گردش مالی زباله گردی 3 میلیارد تومان در ماه است.

مرتضی نخعی‌نژاد اظهار داشت: مافیای زباله در بیرجند دکتر متخصص جراحی است که صاحب بزرگترین مرکز غیرمجاز خرید و فروش ضایعات است و قربانیان زباله گردی، شهروندان  و زباله‌گردها هستند.

وی گفت: برای جلوگیری از این موضوع و ساماندهی این فعالیت‌ها در شهر شرکتی در استان شروع به جمع آوری زباله کرده که حدود 7 خودرو سرپوشیده دارد و از درب منزل زباله رو تحویل می‌گیرد.

مسئول پایش اداره کل حفظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: مردم با شماره گیری 31031 می‌توانند برای تحویل زباله خود به این شرکت اقدام کنند.

جمع‌آوری 3 هزار کیلو زباله در بیرجند 

مدیر امور پسماند شهرداری بیرجند نیز گفت: روزانه 3 هزار و 850 کیلو زباله عادی در استان جمع‌آوری می‌شود.

احمد لطایفی با بیان اینکه بیمارستان‌ها موظف هستند که زباله‌های عفونی را بی خطرسازی کنند به وسیله دستگاه‌های اتو کلاو و پس از بی خطر سازی زباله‌ها را به سایت پسماند انقال داده و دفن  کنند افزود: شهرداری بیرجند در بخش مدیریت پسماند اقدام به عقد قرارداد با چند بیمارستان در سطح شهر کرده و زباله‌های عادی این مراکز جمع‌آوری می‌شود و مدیریت اجرایی آن‌ها توسط بخش مدیریت و پسماند انجام می‌شود.

وی اظهار داشت: بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دو نوع زباله دارند بخشی از آن‌ها را پسماندهای خطرناک و عفونی هست و بخش دیگر پسماندهای عادی است که ناشی از فعالیت‌های عادی پرسنل یا بیماران است.

لطایفی با بیان اینکه بخش عادی این پسماندها به وسیله ماشین‌های جمع آوری مکانیزه انتقال پیدا می‌کند و به ترانشه‌ای مخصوص و دفن بهداشتی آن‌ها انجام می‌شود افزود: جمع آوری این نوع پسماندها بر عهده شرکت‌هایی است که در این زمینه فعالیت دارند و بعد از جمع‌آوری و بی خطر سازی به سایت پسماند انتقال داده می‌شود و دفن بهداشتی آن‌ها انجام می‌شود پزشکانی که اقدام به عقد قرارداد برای جمع‌آوری پسماندها با شرکت‌ها نکردند اقدام کنند تا زباله هایشان با زباله‌های عادی مختلط نشود.