به گزارش مشرق، «میثم مهرپور» در یادداشت روزنامه «وطن امروز» نوشت:
از اوایل دهه ۹۰ غرب و در رأس آن آمریکا به بهانه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ۲ تحریم جدی و مهم را تحت عنوان تحریم نظام بانکی و تحریم خرید نفت بر اقتصاد ایران تحمیل کرد؛ تحریم‌هایی که البته هرگز حتی بعد از توافق برجام نیز به طور کامل لغو نشد. با این حال اقتصاد ایران در یک توفیق اجباری قرار گرفت و به‌واسطه تحریم‌های رخ‌داده، ضمن کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، طی سال‌های گذشته سعی کرد با افزایش صادرات غیرنفتی و تعامل بیشتر با همسایگان خود- به‌رغم تمام ایرادات و ضعف‌های موجود- فشار تحریم‌های حداکثری آمریکا را از طریق افزایش مراودات با اقتصاد کشورهای همسایه از جمله عراق، امارات، افغانستان و... و از طریق تبادل اقتصادی با پول ملی ۲ کشور تا حدود زیادی دور زده و از این طریق از فشار تحریم‌ها بکاهد.
در هفته‌های اخیر با شیوع ویروس کرونا در کشور و تبلیغات رسانه‌های بیگانه برای محور قرار دادن ایران به عنوان یکی از کشورهای اصلی شیوع این ویروس، تحریم دیگری علیه کشورمان تحت عنوان توقف [یا کند شدن] صادرات غیرنفتی ایران در حال شکل‌گیری است؛ موضوعی که اگر از سوی دولت و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه و از طریق دیپلماسی اقتصادی تدبیر نشود می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای اقتصاد ایران داشته است.
۱- نزدیک ۷۰ درصد مراودات اقتصادی ایران با ۱۵ کشور از جمله کشورهای همسایه و اقتصادهایی چون چین و هند است. از سوی دیگر چیزی قریب به یک‌پنجم صادرات غیرنفتی ایران (ماهانه یک میلیارد دلار) به کشور عراق انجام می‌شود. این آمار نشان‌دهنده این موضوع است که شرکای اقتصادی ایران و ترکیب این کشورها بسیار محدود بوده و با توجه به عدم تنوع شرکای تجاری ایران در صورت ایجاد اخلال در روند صادرات کالاهای غیرنفتی ایران به یک یا چند کشور حتی در کوتاه‌مدت، اقتصاد ایران با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد شد؛ ضمن اینکه ممکن است در صورت عدم تدبیر و عادی انگاشتن این موضوع، کشورهای دیگری جایگزین ایران در بازارهایی مانند عراق شوند.
۲- انفعال دستگاه دیپلماسی بویژه معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه در شرایط فعلی کاملا مشهود است. در حالی که یک ماه از تایید وجود ویروس کرونا در ایران و ایجاد برخی موانع در صادرات کالاهای ایرانی به برخی کشورهای همسایه می‌گذرد، محمدجواد ظریف با تاخیر فراوان و به تازگی با همتای عراقی خود دیدار داشته است. این موضوع نشان‌دهنده عمق بی‌توجهی دستگاه دیپلماسی کشور به موضوعات اقتصادی است. از سوی دیگر از آنجا که ممکن است شیوع ویروس کرونا در ماه‌های آینده نیز تداوم داشته باشد در صورت عدم تدبیر مناسب، تبعات این مسأله گسترش یافته و اقتصاد ایران با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهد شد.
* چه باید کرد؟
در گام اول باید دیپلماسی اقتصادی از طریق سفرای ایران در ۱۵ کشوری که عمده مراودات اقتصادی ما با آنهاست، فعال شده تا از این طریق مانع توقف یا کند شدن صادرات غیرنفتی ایران به این کشورها شوند.
در گام دوم دستگاه دیپلماسی و تبلیغاتی کشور به کمک صادرکنندگان ایرانی شتافته و از طریق فعالیت‌های تبلیغاتی و بازاریابی این اطمینان به مشتریان کالاهای ایرانی داده شود که محصولات ایرانی از سلامت کامل برخوردار است و هیچ تهدیدی از این نظر متوجه محصولات و کالاهای ایرانی نیست.
در گام سوم نیز قطعا باید ایجاد توازن و تنوع در بازارهای صادراتی ایران در دستور کار قرار گیرد. بررسی آمارها و بازار کشورهای منطقه نشان می‌دهد اگر چه بسیاری از کشورها از جمله قطر، ترکمنستان، سوریه و... متقاضی کالاها و محصولات ایرانی بوده و می‌توانند بازار مناسبی برای کالاهای ایرانی باشند اما به دلیل ضعف رایزنان اقتصادی ایران و انفعال در دیپلماسی اقتصادی، در حال حاضر سهم ایران از بازار ۶۰ میلیارد دلاری پاکستان حدود نیم درصد و از بازار قطر کمتر از یک درصد است.
این در حالی است که با بررسی اقلام وارداتی این کشورها می‌توان گفت با تقویت دیپلماسی اقتصادی و حضور رایزنان بازرگانی ایران در این کشورها، محصولات ایرانی می‌تواند سهم بسیار بیشتری در بازار بسیاری از کشورهای همسایه داشته باشد.
