به گزارش مشرق، خداوند برای هدایت انسان‌ها حجت‌هایی را بر روی زمین قرار داده تا مسیر هدایت بواسطه آنان گم نشود و با سپردن انسان‌ها خودشان را به فرامین و دستورات و استفاده از سیره رفتاری آنان، طی کردن مسیر پر تلاطم دنیا به سوی سرای ابدی سهل و آسان شود.

استفاده از این فرامین در این روزها که دنیای مدرن با پیشنهادات اغوا کننده‌اش سرابی بی انتها را در پیش روی ما به وجود آورده است بسیار لازم و ضروری است. استفاده از سیره امامان معصوم (علیه‌السلام) در اصلاح سبک زندگی کنونی‌مان که عموماً متأثر از فرهنگ غربی است امری بسیار حیاتی است.

بیشتر بخوانید:

حدیث روز/ هفده جمله کوتاه درباره شیعه واقعی در کلام امام رضا(ع)

«زیست‌نامه مادر امام رضا(ع)» منتشر شد

باید توجه داشت که فرو رفتن در فرهنگ غربی و استفاده مداوم از محصولات دنیای مدرن به مرور برای انسان سبک زندگی خاصی را به وجود خواهد آورد که تمامی ویژگی‌هایش را از همان فرهنگ گرفته است! انسان وقتی در مدت زمان طولانی در معرض شیوه‌های خاصی از محتواها و محصولات برآمده از فرهنگ غربی قرار می‌گیرد مسلمان هم که باشد، باز در معرض آسیب‌های این فرهنگ قرار دارد و کم کم سبک زندگی و خلق و خویش تغییر پیدا خواهد کرد که روز به روز با گسترش ارتباطات بین فردی به کل افراد جامعه سرایت پیدا خواهد کرد؛ «به همین دلیل، امروزه اصلاح سبک زندگی در ادبیات علوم اجتماعی، پیوندی تنگاتنگ با مجموعه‌ای از مفاهیم مانند فرهنگ، جامعه، رفتار؛ عقیده، شخصیت، هویت، طبقه اجتماعی، سلیقه و نیاز دارد .»[۱]

برای اصلاح سبک زندگی در تمامی ابعاد و لایه‌هایش باید به سراغ فرهنگ متعالی اسلامی رفت که ما در اینجا می‌خواهیم با بهره‌گیری از کلام و سیره رفتاری امام رضا (ع) بکوشیم در برابر سبک زندگی برآمده از فرهنگ غرب، اصلاحاتی اساسی را صورت دهیم و خودمان را از گرفتاری‌های موجود در این سبک زندگی خلاص کنیم و به عبارتی از حالت انفعال خارج شویم و در این فضا حضوری فعال داشته باشیم.

امام رضا (ع) به عنوان امامی که پرچمدار روبرو شدن با فرهنگ‌ها و عقاید مختلف بودند و از مناظره با آنها استقبال می‌کردند تا در جهت اصلاح آنها گامی مؤثر برداشته باشند، یکی از بهترین الگوها در اصلاح سبک زندگی انسان‌ها محسوب می‌شود؛ این اصلاحات در جایی که تک تک افراد جامعه با فرهنگ‌های مهاجمی روبرو هستند که گاه به آنها اجازه فکر کردن هم نمی‌دهد امری مهم و غیر قابل انکار است.

اگر بخواهیم اصلاح الگوی سبک زندگی را در سیره امام رضا (ع) دنبال نمائیم به سه محور اصلی می‌رسیم:

۱. آزاد اندیشی و عقلانیت

​​​همانطور که به صورت گذرا در چند سطر قبل اشاره کردیم امام رضا (ع) برای مقابله با عقاید و فرهنگ‌های غلط مخالفان، با آنها مناظره می‌کردند و از روبرو شدن با آنها هراسی نداشتند و سعیشان بر این بود که با روشی آگاهانه و عاقلانه وارد این تقابل شوند. امام رضا (ع) در باب اهمیت تفکر و عقلانیت می‌فرمایند: «لَیْسَ اَلْعِبَادَةُ کَثْرَةَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصَّوْمِ إِنَّمَا اَلْعِبَادَةُ اَلتَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ عبادت به زیادی نماز و روزه نیست، عبادت واقعی تفکر در کار خداوند متعال [و اسرار جهان آفرینش] است .»[۲] عقلانیت و استفاده درست از قوه فکر آن قدر در نزد امام رضا (ع) اهمیت بالایی دارد که آن را به عنوان حقیقت عبادت و بندگی پروردگار معرفی می‌نماید. عقلانیتی که می‌توان با آن به حقایق هستی رسید حقایقی که امروزه از نگاه بسیاری از افراد مغفول مانده.

نمی‌توان انکار کرد که در فرهنگ غربی به جهت تأمین هر چه بیشتر مطامع سردمداران دنیای کفر، تا آنجایی که امکانش بوده ابزارها و محصولات غفلت‌آور در زندگی انسان‌ها بسط داده شده است تا آنها را وارد یک سرمستی جاهلانه کند و در نهایت زمینه را برای تسخیر هر چه بیشتر آنها فراهم نماید بنابراین عقلانیتی که امام رضا (علیه‌السلام) انسان‌ها را بدان دعوت می‌نماید بی‌شک بهترین راه برای اصلاح الگوی سبک زندگی آنها به شمار خواهد رفت.

۲. خودباوری و عزت نفس

​​​​​​سبک زندگی‌ای که انسان‌ها در سال‌های اخیر آن را برگزیده‌اند و یا بهتر بگوییم گرفتارش شده‌اند موجب شده که انسان وقتی به درون خود نگاه می‌اندازد هر روز بیشتر از قبل، خود را ضعیف تصور کند. انسانی که ممکن است در خوشی‌های دنیا غرق باشد و یا حتی نباشد اما زندگی‌اش در هر صورت پر از غم‌های عمیق باشد. افسردگی‌های گسترده، زمانی می‌توانند در جان انسان ریشه بدوانند که او خود را ضعیف بپندارد و خودباوری نداشته باشد. وقتی سیره امام رضا (ع) را مورد مطالعه قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که عزت نفس او و قوت درونی اوست که با تمام فشارهایی که بر ایشان (ع) آورده می‌شد باز آنچنان با صلابت و محکم مسیر خود را ادامه می‌دادند و خم به ابرو نمی‌آوردند. امام رضا (ع) این حقیقت که انسان موجودی ارزشمند است را به روش‌های مختلف به افراد گوناگون گوشزد می‌کردند. زکریا بن آدم می‌گوید از امام رضا (ع) پرسیدم که مردی از اهل ذمه که به فقر و تنگدستی مبتلا شده بود فرزندش را آورد و گفت: فرزندم مال تو، او را خوراک بده و او برده تو باشد. امام (ع) فرمود: «لاَ یُبْتَاعُ حُرٌّ فَإِنَّهُ لاَ یَصْلُحُ لَکَ وَ لاَ مِنْ أَهْلِ اَلذِّمَّةِ؛ انسان آزاد خرید و فروخته نمی‏‌شود این کار شایسته تو نیست، از ذمیان نیز روا نمی‏‌باشد .»[۳] توجه به حقیقت وجودی انسان همان چیزی است که می‌تواند سبک زندگی این روزهای ما را که پر است از تنش‌ها و ضعف‌های خودساخته اصلاح نماید.

۳. عبودیت و بندگی

دنیای امروزی حتی برای مسلمانان و انسان‌هایی که دین رسمی آسمانی دارند نیز رنگ و بوی جدایی از خدا را به خود گرفته است. سبک زندگی دنیای مدرن آن قدر ما را به اسباب و علل مادی وابسته کرده است که گاهی همه توجهمان برای رفع نیازهایمان معطوف به این اسباب مادی می‌شود. فلسفه پشت پرده دنیای غرب، اومانیستی و انسان محورانه است و به این دلیل این فرهنگ جایگاهی برای خدا در زندگی انسان قائل نیست و این موجب شده است که در آموزه‌ها، خط و مشی‌ها، فرآورده‌ها و محصولاتش، خدا به طور کامل حذف شود. امام رضا (ع) راز گرفتاری دنیا و آخرت انسان را در دوری از خدا می‌داند و در حدیث شریفش که معروف به حدیث "سلسلة الذهب" است ایمنی و آرامش زندگی انسان را در زندگی خدا محورانه معرفی می‌نماید و با بیان یک حدیث قدسی و تأکید بر آنکه از طریق پدران طاهرینش از رسول خدا (صل‌الله علیه و آله) به ایشان رسیده است می‌فرماید: «یَقُولُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَهُ أَمِنَ مِنْ عَذَابِی؛ خداوند جل جلاله می‌فرماید کلمه لا اله الا الله حصن و دژ من است و هر کس داخل آن شد از عذاب من در امان است .»[۳]

آری بازگشت به خدا یکی از توصیه‌های مهم حضرت رضا (علیه‌السلام) برای اصلاح سبک زندگی بی‌پشتوانه و بی برکت این روزها است.

۱. مقاله: علی بن موسی الرضا (ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی، نویسندگان: سیدحسن قریشی کربن، حمید فاضل قانع، آرمان فروهی، مجله فرهنگ رضوی، بهار ۱۳۹۴، دوره ۳، شماره ۹، از صفحه ۵۹ تا صفحه ۸۶..
۲. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج ۲، ص ۵۵، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷.
۳. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، ج ۳، ص ۵، انتشارات دار احیاأ التراث العربی، لبنان.