به گزارش مشرق، یکی از شبهات مهم که خصوصاً از سوی وهابیت در ایام محرم با ادبیات مختلف بیان می‌شود و متأسفانه گاهی توسط برخی از شیعیان نیز تکرار می‌شود، این است که می‌گویند شیعیان، امام حسین (ع) را فرا خواندند و خود آنها امام خویش را به شهادت رساندند.

کسانی که با امام حسین (ع) در روز عاشورا جنگیدند چه کسانی بودند؟

این سخن دروغ محض است و هیچ مستند تاریخی ندارد. بلکه کسانی‌ که در کربلا حضور داشته و در برابر امام حسین (ع) صف کشیدند و حضرت را به شهادت رساندند، یا از شام آمده بودند و یا از اطراف کوفه و یا از کوفیانی بودند که به امامت و ولایت حضرت اعتقادی نداشند. بسیاری از شیعیان در زندان بودند و برخی نیز از ترس جان خود، به یاری حضرت نرفتند و در خانه ماندند، اما در مقابل حضرت هرگز شمشیر نکشیدند، شاهد این مطلب هم قیام توابین است که حدود چهار هزار نفر از کوفیان توبه کنان و بر سر و سینه زنان، به جنگ با مروانیان و طاغوتیان رفتند و تلاش کردند گناه خود را جبران کنند.

نحوه شکل‌گیری شهر کوفه

برای تحلیل این مطلب به سراغ تاریخ و نحوه شکل‌گیری کوفه می‌رویم

در زمان حمله مسلمانان به ایران در زمان خلیفه دوم، فرماندهان سپاه به دنبال مکانی دارای آب و غذا برای سپاه و شتران می‌گشتند، لذا «سعدبن‏‌ابی‌وقاص» پس از مکاتبه با خلیفه دوم، به «حذیفة‏بن‌یمان» مأموریت داد که به دنبال محلی مناسب برای اسکان سپاه و شتران باشد، طبق این دستور، منطقه‌ای خوش آب و هوا در ساحل غربی فرات و نزدیکی شهر «حیره» انتخاب شد، سپاه اسلام آن‌جا مستقر شده و کم کم تبدیل به شهر شد و چند سال بعد به کوفه شهرت گرفت. لذا هسته اولیه کوفه را سپاه سعد بن ابی وقاص تشکیل می‌داد که به دستور خلیفه دوم برای جنگ با ایرانیان رهسپار این دیار شده بودند. «بلاذری» نیز در این‏‌باره می‌نویسد: «تعداد کل مهاجرین اولیه به کوفه، بیست‏‌هزار نفر بودند که از دوازده‌هزار نفر یمنی و هشت‌هزار نفر نزاری تشکیل شده بود».[۱]

طبری نیز در تاریخ خود می‌نویسد: «به هنگام هجوم سپاه اسلام به ایران و تسخیر مدائن، این شهر آب و هوای مطلوبی برای حضور دائمی نیروهای جنگ نداشت و چون فتح سایر قسمت‌های ایران منوط به دوام نیروی نظامی با ایجاد اردوگاهی برای حضور مستمر آن‌ها بود، خلیفه دوم دستور داد تا سرزمین مناسبی پیدا کنند، «سعدبن‌ابی‌وقاص» فرمانده سپاه ایران، این مکان را برای ایجاد اردوگاه مناسب دید و به احداث آن اقدام کرد و این مکان را محل تمرکز و تجمع سپاهیان اسلام قرار داد».[۲]

آیا غالب جمعیت کوفه شیعیان بودند؟

بر این اساس، شهر کوفه شیعیان زیادی نداشت و غالباً کسانی بودند که امامت و خلافت اهل بیت را قبول نداشتند. تأیید کننده این سخن، این است که نقل شده زمانی‌ که امیرالمومنین (ع) در زمان خلافت، به کوفه آمد و خواست نماز تراویح که از ابداعات خلیفه دوم بود را ممنوع کند، مردم اعتراض کرده و ندای «وا عمراه، وا عمراه» سر دادند و اجازه این کار را به حضرت ندادند، حضرت نیز فرمود: به هر نحوی که می‌خواهید نماز بخوانید».[۳]

بنابراین آنان که بارها پشت امیرالمؤمنین (ع) را خالی کرده و از فرمان او سر باز زدند و باعث شکست حضرت در جنگ صفین شدند، شیعیان دلباخته حضرت نبودند، بلکه کسانی بودند که اعتقادی به امامت و ولایت معنوی حضرت نداشتند و تنها از باب اینکه او خلیفه وقت شده است، با ایشان بیعت کردند.

زندانی کردن ۱۲ هزار شیعه توسط ابن‌زیاد هنگام حضور امام در کربلا

البته شیعیان بسیار خوبی هم در کوفه زندگی می‌کردند که با جان و دل امامت و ولایت حضرت را قبول داشتند و واقعا خود را برای یاری ایشان آماده کرده بودند. اما شیعیان کوفه، به سادگی و به یکباره حسین را تنها نگذاشتند. بسیاری از شیعیان در زندان ابن زیاد بودند، بزرگانی چون مختار، سلیمان بن صرد، مسیب بن نجبه، رفاعه بن شداد و ابراهیم بن مالک اشتر، حتی برخی منابع از دوازده هزار زندانی در زندان عبیدالله یاد می‌کنند.

اجبار حضور باقی کوفیان در لشکر کفر به قیمت جان

آنگاه که امام وارد کربلا شد، ابن زیاد همه مردم کوفه را مجبور به حضور در لشگرگاه کوفه (نخیله) کرد و گفت: «از این پس هر فردی را بیابیم که از حضور در سپاه، سر باز زده باشد، خون او مباح است». ابن زیاد به سوید بن عبدالرحمن دستور داد تا با تعدادی سوار در شهر بگردند و ببینند آیا کسی از سپاه تخلف کرده است یا خیر، وی در جست‌وجوی خود، شخصی از اهل شام را یافت که در طلب میراث خود به کوفه آمده بود، او را نزد عبیدالله برد، عبیدالله فرمان کشتن وی را صادر کرد و پس از آن هیچ بالغی در کوفه، یافت نشد، مگر آنکه به لشگرگاه کوفه، یعنی نخیله رفت.

فرار شیعیان از سپاه دشمن هنگام حرکت به سمت کربلا

حتی وقتی که مردم کوفه، مجبور به حضور در نخیله شدند، باز هم به سادگی به جنگ امام حسین (ع) نرفتند. بلاذری می‌گوید: «از لشگرهای هزار نفره‌ای که ابن زیاد به کربلا می‌فرستاد، بیش از سیصد یا چهارصد نفر به کربلا نمی‌رسیدند و مابقی در میانه راه می‌گریختند». ابن قتیبه می‌گوید: «وقتی ابن زیاد، کسی را با جمعیت زیاد به جنگ با حسین می‌فرستاد، هنگامی که به کربلا می‌رسیدند، جز جمعیت اندکی باقی نمانده بود. آنان جنگ با حسین را ناخوشایند می‌دانستند و لذا باز می‌گشتند و جا می‌ماندند.» به احتمال زیاد بسیار تعداد کمی از شیعیان در لشگر عمر سعد حاضر بوده‌اند.[۴]

همچنین از جمله شواهد تاریخی بر ناصبی بودنِ سپاه «ابن مرجانه» تعابیر زشتی است که در مقابل امام حسین (ع) به کار می‌بردند. قاتلان آن حضرت در آن روز، به حضرت خطاب می‌کردند: ما از روی بغض و کینه‌ای که با پدرت علی بن ابی‌طالب داریم با تو به جنگ و نبرد برخاسته‌ایم. یا این‌که بعضی دیگر از لشکریان کفر خطاب به امام می‌گفتند: «ای دروغ‌گوی فرزند دروغ‌گو».

بنا بر این شواهدی که نقل شد، غالب ساکنان کوفه را کسانی تشکیل می‌دادند که اصلاً به ائمه اطهار (علیهم‌السلام) اعتقادی نداشته و هرگز امامت آنان را قبول نداشتند. لذا کسانی که در کربلا شرکت داشتند و اباعبدالله الحسین (ع) را به شهادت رساندند، هرگز شیعه به معنای کسی که معتقد باشد او امام و واجب الطاعه است نبودند، یا اگر هم بوده است، بسیار اندک بوده‌اند و در پشت سپاه و از جنگ با حضرت فرار کرده‌اند.

در نتیجه: این دروغ بزرگ تاریخ است که گفته شود امام حسین (ع) توسط شیعیان موجود در کوفه به شهادت رسید.

پی‌نوشت
[۱]. دانشنامه اسلامی، مدخل «کوفه».
[۲]. محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، روائع التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۳۸۷ ق، ج۳، ص ۱۴۵.
[۳]. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۳، ص ۷۰.
[۴]. برگرفته از مقاله «بررسی نقش و سهم شیعیان کوفی در فاجعه کربلا» از محمد رضا جوادی یگانه