شهر مشهد از جمله شهرهایی است که به بركت علي‌بن موسي‌الرضا(ع) از جمله پر رفت و آمدترین مناطق کشور است و اقداماتی که در این شهر انجام می شود، به خوبی توسط مسافران و مسئولان دیگر شهرها رصد می شود. در سال‌هاي اخير نمادهاي بهاري از جمله طرح و ايده‌هاي قابل توجه در مشهد بوده اند و همين موضوع سبب شده است كه شهرهاي كوچك و بزرگي در سراسر ايران با پيروي از بهار مشهد تلاش کنند شهر خود را بیارایند.
كپي پرداري و تقليد ممنوع!
كپي‌پرداري و تقليد در كشورمان سال‌هاست در آثار هنري رايج شده است و متاسفانه با توجه به نبود قانون حق مالكيت معنوي (كپي‌رايت) ، روز به روز شاهد تقليد و سرقت هنري در شهرهاي كشورمان هستيم. از تقليد و سرقت طرح‌هاي ادبي مانند داستان و فيلمنامه و نمايشنامه گرفته تا طرح‌هاي هنري مانند نمادهاي نوروزي و بهاري.
طرح طاقچه و ترمه- نوروز 90 در مشهد (سمت چپ) - شهریور 90 در تهران (سمت راست)
متاسفانه این اتفاق در کژی ایده های برخی هنرمندان مشهدی توسط شهرداری تهران رخ داده است. هرچند در هر منطقه ای از کشورمان می توان شاهد الهام گيري و تاثير‌پذيري از نمادهاي دیگر شهرها بود اما آنچه امسال آزاردهنده و رنج‌آور به نظر می رسد، تقليد و كپي برداري كامل از نمادهاي پرطرفدار بهار در سال‌هاي89 و 90 مشهد در پایتخت پرطمطراق و پرهزینه و پرهنرمند و مدیر هنری ایران بود.
انبوه آثار تقليد شده از نمادهاي سال گذشته مشهد، ما را وا‌داشت تا بپرسيم كه چرا تهران به عنوان پايتخت سياسي كشور بايد دست به تقليد و كپي‌برداري كامل آثار هنرمندان مشهدي بزند و هیچ خلاقیتی در بودجه های چند صد میلیاردی شهرداری تهران دیده نشود؟
مدیران تهراني امسال بخش زيادي از آثار گالري شهري 89 و 90 مشهد را بدون كم و كاست تقليد كرده و آثاري چون «طاقچه و ترمه»، «ياد مادربزرگ»، «فرفره‌هاي رنگي»، «گاهي به آسمان نگاه كن»، «مكعب‌هاي نوري»و «آينه و پروانه» و ... را در ميدان‌ها و خيابان‌هاي خود برابر ديدگان مردم قرار داده اند.
طرح یاد مادربزرگ- سال 90 در مشهد (سمت راست) سال 91 در تهران (سمت چپ)
ياد مادر بزرگ، اثر مهدي شبيري كه در سال 90 در ميدان استقلال جانمايي شده بود و از آن استقبال هم شد، امسال در ميدان ونك تهران قرار گرفت. او بعد از ديدن تصوير كار كپي‌شده‌اش در صفحه آخر روزنامه همشهري می گوید: متاسفانه بدون هيچ اطلاع و مجوزي از اثر من كپي برداري و آن را به بدترين و ناشيانه‌ترين شكل در تهران اجرا كرده‌اند.
وي افزود: از آثارمان در تهران خيلي زشت كپي‌برداري شد. من نمي‌دانم در اين شهر بزرگ با 15ميليون جمعيت، هنرمندي وجود ندارد كه خلاقيت ديگري از خودش نشان دهد؟
همچنين امير خالقي از ديگر هنرمندان مشهدي است كه طرح «طاقچه و ترمه»اش، اولين اثري است كه از مشهد در تهران اجرا شده است. او در اين زمينه مي‌گويد: شخصي از تهران با من تماس گرفت و خود را عضو شركتي اعلام كرد كه با سازمان فرهنگي هنری شهرداري تهران قرارداد دارد و از من خواست كه طرح «طاقچه و ترمه» را كه در كتاب استقبال از بهار 90 ديده بود، در هفته دفاع مقدس در تهران اجرا كنم و از من قيمت خواست و من هم به آنها گفتم كه امتياز اين طرح متعلق به مديريت امور هنري شهرداري مشهد است.
" قرار شد به من خبر بدهد كه متاسفانه هيچ تماسي با من نگرفت. تا اينكه متوجه شدم طرح به شكل گسترده‌اي و البته به بدترين شكل در تمام پل‌هاي تهران اجرا و تنها به جاي ترمه، از چفيه استفاده شده است و به جاي عكس رزمنده نيز تصاوير شهداي تهران را گذاشته‌اند."
فرفره های رنگی- سال 89 در مشهد (سمت چپ) - سال 91 در تهران (سمت راست)
وي مي‌افزايد: از اين موضوع ناراحتم و متاسفانه به دليل اينكه ما در ايران حق كپي‌رايت نداريم، كاري هم نمي‌توانيم بكنيم.
اما امكان دارد ميان آثار كپي‌شده در تهران – اعم از آن‌هايي كه نام برده يا نبرده ايم- آثاري باشند كه درباره آنها قانوني‌تر و مشروع تر برخورد شده باشد و در اين رابطه دوگونه برخورد قابل پيش‌بيني است؛ يكي اينكه هنرمند يا مجري كپي‌كننده به طور مستقيم و بدون اطلاع نهاد پيشنهاددهنده، از هنرمند واقعي آن اجازه گرفته باشد و طرح آن را كپي و در تهران اجرا كرده و دستمزدش را هم گرفته باشد. در اين‌صورت باز هم اين اقدام، ضد هنري محسوب ميشود و با ذات و روح هنر منافات دارد و به‌نوعي نفس كار هنري را زير سؤال مي‌برد و حتي مسئولان شهري تهران هم مي‌توانند در اين زمينه اقدام كنند.
ديگر اينكه امكان دارد هنرمندي كه طراحي اثري را در بهار مشهد برعهده داشته، در فراخواني از سوي تهران آن را – دوجانبه- به آنها نيز ارائه كرده باشد كه اين هم براي تهران بزرگ جاي نگراني دارد.
گاهی به آسمان نگاه کن- سال 90 در مشهد (سمت راست) سال 91 در تهران (سمت چپ)
به هرحال تقليد از نمادي كه براي نخستین‌بار و بر اساس فراخوان طرح استقبال از بهار مشهد طراحي شده و هزينه‌هاي آن را سفارش دهنده براساس قرارداد پرداخته است، كار درستي به شمار نمي‌آيد و اميد است بند رعايت امانتداري، در قراردادهاي شهرداري‌ها قيد شود. آنچه امسال در نوروز پايتخت ديديم ما را در پاسخ به اين سؤال ناتوان گذاشت كه واقعا چرا تهران با اين همه هنرمند برجسته بايد آثار كپي شده را در خود ببيند؟
یک سوال مهم
چرا شهر دود و آهن در زيباسازي و فضاسازي از هنرمندان خود استفاده نمي‌كند؟ چرا متوليان هنر شهري و زيباسازي پايتخت كه هميشه به هنرمندان شهرهاي ديگري چون مشهد، نگاه بالا به پايين داشته‌اند، هم‌اكنون از طرح‌هاي آنان استفاده مي‌كنند؟
ليلي قاسمي از هنرمندان مشهدي، سال گذشته براي فعاليت هنري و خلق اثر به يكي از ادارات شهري كه متولي زيباسازي تهران است، مراجعه مي‌كند و بعد از ارائه برخي آثار شهري‌اش مانند نماد «خانه تكاني» –همان فرشي كه در بهار سال گذشته بر روي پل ميدان آزادي مشهد قرار داشت - به عنوان سابقه كار با سخنان جالبی مواجه ميشود.
او مي‌گويد: اول به من خنديدند و بعد گفتند كه مشهد حتما 1818 ندارد، ولي من گفتم مشهد 137 دارد وخيلي هم فعال است. آنها گفتند اگر اين طرح در تهران كار شود، مردم تماس خواهند گرفت و خواهند گفت كه اين طرح ترويج فرهنگ قالي‌شويي است! من هم گفتم يا مردم مشهد فرهنگشان بالاست كه اين طرح را درك كرده‌اند يا اينكه مسئولان شهري تهران شناختي از مردمشان ندارد.
پلکان بهاری- سال 89 در مشهد (سمت راست) سال 91 در تهران (سمت چپ)
وي مي‌افزايد: من در آن‌جا متوجه شدم كه آنها نه برخورد مناسبي با هنرمندان و نه برخورد حرفه‌اي و هنري دارند، بلكه برداشت از طرحها و دادن طرح به هر كسي براي آنها خيلي راحت است.
مديريت امور هنري شهرداري مشهد در اين رابطه به روزنامه شهرآرا گفته است: خوشحاليم و افتخار مي‌كنيم كه شهرمان به جايگاهي رسيده كه حتي در پايتخت هم از آن الگوبرداري مي‌كنند و اين موضوع نشان‌دهنده جريان‌ساز بودن هنر شهري مشهد است كه آوازه‌اش به سراسر ايران رسيده است.
هادي مظفري افزود: از سوي ديگر جاي تاسف است كه چرا اين فرصت‌ها در شهرهاي ديگر به‌وجود نمي‌آيد؟ چرا زمان كافي براي هنرمندان نمي‌گذارند؟ چرا به حقوق معنوي هنرمند اهميت نمي‌دهند؟
كپي‌برداري از نمادهاي بهاري مشهدکه امسال شوكي به برخي هنرمندان و مديران شهري وارد كرد، به دليل نبود مركزي براي ثبت آثار هنري، به معضل فراگيري در حوزه فرهنگي و هنري كشور ما تبديل شده است و تا زماني كه قانون كپي‌رايت در كشور ما وجود نداشته باشد، ثبت اثر هنري -به لحاظ حقوقي- اتفاق نخواهد افتاد.
مدير امور هنري شهرداري مشهد در اين باره مي‌گويد: متاسفانه همواره از طرحها و ايده‌هاي ادبي و هنري به‌خاطر نبود مركزي براي ثبت آثار هنري، سرقت‌هاي ناجوانمردانه و بي‌رحمانه انجام ميشود.
هر چه هست، حضور پررنگ مدیران خراسانی در شهرداری تهران و رفت و آمد مداوم آنها به مشهد مقدس، این موضوع را به ذهن متبادر می سازد که ساده ترین راه برای مدیران این بخش برای نونوار کردن پایتخت، کپی طرح های دیگر شهرهاست و اگر قرار به استفاده از ایده ها و ذوق هنرمندان تهرانی نیست، حداقل شهرهای مورد مراجعه خود را بیشتر کنند تا آثار قرار گرفته در تهران، کپی آثار هنرمندان همه کشور باشد.
