به گزارش مشرق،  «درلباس سربازی» به کارگردانی مهدی نقویان، روایتی ویژه از حضور رهبر انقلاب در جبهه‌ها از نخستین روزهای آغاز جنگ تحمیلی تا ترور ایشان در تیرماه سال‌۶۰ است. در این مستند، برخی تصاویر، فیلم‌ها، اسناد و همچنین خاطرات شفاهی خودگفته‌، آیت‌الله خامنه‌ای از دوران دفاع مقدس برای نخستین‌بار منتشر شده است.«مسوولیت‌های نظامی آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های اول انقلاب»، «ممانعت ایشان از فروش هواپیماهای نظامی توسط دولت موقت»، «ماجرای حضور ایشان در جبهه‌ها و تشکیل ستاد جنگ‌های نامنظم با همراهی شهید چمران»، «ماجرای آزادسازی سوسنگرد» و... از موضوعاتی هستند که «در لباس سربازی» به آن‌ها می‌پردازد. مستند «در لباس سربازی» به همت مؤسسه‌ پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی (دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)، به‌مناسبت چهلمین سالگرد آغاز دفاع مقدس و با همکاری شبکه‌ یک سیما و مؤسسه فرهنگی- هنری شهید آوینی تهیه شده است. مهدی نقویان یکی از مستندسازان شناخته‌شده کشورمان است که پیش از این مجموعه‌هایی مثل «دربرابر طوفان» را ساخته است. به بهانه تولید و پخش «درلباس سربازی» با او گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که درادامه می‌خوانید.

بیشتر بخوانید:

سارا قصیر: ما با اندیشه رهبر انقلاب درباره هنر بزرگ شدیم

«درلباس سربازی» از کجا شکل گرفت؟

تصمیم گرفتیم باتوجه به چهل‌سالگی وسالگرد دفاع مقدس مستندی درباره رهبری بسازیم. من کتابی را قبل از چاپ دیدم. آن کتاب تحقیقات خوبی در زمینه حضور آقا در زمان جنگ انجام داده بود. اسم این کتاب «درلباس سربازی» بود. به نظرم حیف بود این مطالب صرفا به صورت مکتوب باقی بماند و به همین خاطر تصمیم گرفتم برای تصویری کردن‌اش اقدام کنم. نویسنده این کتاب آقای محسن کاظمی بود.

سراغ تمام بخش‌های کتاب رفتید یا صرفا تعدادی از آن‌ها؟

من سعی کردم خط اصلی مستند را از کتاب بگیرم اما به برخی از جزییات کتاب اشاره نکردیم. بیشتر سراغ بخش‌هایی رفتیم که حس کردیم شکل قصه‌گو دارند. درعین حال تلاش کردیم مسائل اصلی ناقص نمایند.
 
پس صرفا قصد اشاره به مقطع یک سال را داشتید؟

بله! از زمان شروع جنگ تا حدود نه ماهی که آقا در جنگ حضور دارند. این حضور در جبهه به صورت مداوم است تا زمانی که ترور می‌شوند. البته قبل از این مقدمه‌ای درباره آشنایی ایشان با نظامیان و ارتش داریم. در اینجا باتوجه به اینکه آشنایی رهبری با نظامیان به قبل از انقلاب بازمی‌گردد، به سبقه رهبری در زندان‌های شاه و هم‌نشینی با برخی از انقلابیون که بعدها در جمهوری اسلامی نظامی شدند می‌پردازیم.

خودتان قبل از ساخت این مستند درباره حضور رهبری در جبهه اطلاعات کاملی داشتید؟

راستش را بخواهید باید اعتراف کنم شخصا ذهنیت درستی از حضور رهبری در جبهه نداشتم و فکر می‌کردم ایشان هم مانند بسیاری از مسوولان وقت صرفا به‌طور موقت و ساعتی به جبهه سرکشی داشته‌اند. یعنی گمان می‌کردم این بازدیدها تشریفاتی بوده است. البته اصلا چیز عجیبی هم نیست. مسوولان رده بالا به‌دلیل مسوولیت‌هایی که داشتند وقت محدودی داشتند و به همین خاطر به جبهه سر می‌زدند و دوباره به شهر بازمی‌گشتند؛ شاید به نوعی مدیریت پروازی بود. اما نکته جالب این بود که حضور ایشان در اهواز - که مرکز اصلی حضور رهبری در جبهه بود- متفاوت از این حرف‌ها بود و به نوعی به همین خاطر از سقوط اهواز جلوگیری شد.

یعنی مثل قضیه خرمشهر امکان سقوط اهواز هم بود؟

دقیقا! دو دیدگاه متفاوت را شاهدیم. مدیریت و نگاه بنی‌صدر از عوامل سقوط خرمشهر بود اما درمقابل عملکرد انقلابیونی مانند آقا از سقوط اهواز جلوگیری کرد. اگر اهواز سقوط می‌کرد درواقع خوزستان ازدست رفته بود. خودم در دل تحقیقات متوجه شدم که حضور رهبری چقدر در این اتفاق تعیین‌کننده بوده است. ریل‌گذاری سال اول جنگ وپس از آن رخ داد. تقابل دو تفکر انقلابی و لیبرالی هم یکی از تبعات همین شیوه مدیریتی است که در مستند «درلباس سربازی» به آن اشاره می‌شود.

یکی از ویژگی‌های آن مقطع زمانی، حضور رهبری در کنار تیم جنگ‌های نامنظم شهید چمران است. به این مورد هم ورود کردید؟

اتفاقا آیت‌الله خامنه‌ای در مصاحبه‌های‌شان در همان موقع گفته بودند:
«که در ابتدا این تصور را داشتیم که شاید کار زیادی از ما برنیاید ولی لااقل می‌توانیم مردم را آن‌جا سازماندهی کنیم. وقتی مردم ما را ببینند که از تهران به آنجا آمده‌ایم روحیه می‌گیرند.» یعنی آقا با چنین انگیزه‌ای به خوزستان رفته بودند. معمولا شکل‌گیری و فعالیت ستاد جنگ‌های نامنظم صرفا از کانال شهید چمران دیده می‌شود. البته که ایشان فرمانده این ستاد بودند و راهبری کارها با خودشان بود. با اینکه دکتر در آن زمان وزیر دفاع بود و این اتفاق بی‌نظیری است. فکر کنید وزیر دفاع یک کشور اروپایی خودش به خط مقدم یک درگیری سنگین نظامی برود. اصلا چنین چیزی ممکن نیست. حالا درنظر بگیرید که شروع کار ستاد جنگ‌های نامنظم به‌نوعی با همراهی رهبری در کنار شهید چمران بوده است. فرمانده عملیاتی دکتر چمران بود و مسوول بخش ستادی با نظر رهبری بود که گمانم آقای سلیمی بود.

با این اوصاف احتمالا بشود فقط درباره ستاد جنگ‌های نامنظم یک مستند مجزا ساخت. درست است؟

به نظرم پتانسیل تولید یک کار داستانی مفصل را دارد. شما «طرح آب» که ستاد جنگ‌های نامنظم انجام داد را ببینید، متوجه عمق کارهای این ستاد خواهید شد. در «طرح آب» دو سد تخریب شد. آب سدها به سمت دشت‌های خوزستان هدایت شد و تانک‌های عراقی زیرآب رفتند. شب این طرح عملیات معروف شکار تانک صورت گرفت. چنین عملیاتی یک مهندسی دقیق و شهامت بالایی می‌طلبد. اینکه به اشتباه آب باعث زمین‌گیر شدن نیروهای خودی نشود کار ساده‌ای نیست.

چرا کسی سراغ ساخت این سوژه‌ها نمی‌رود؟

درباره همین طرح آب که گفتم، برخی از دوستان می‌گویند این‌ها را بلندبلند نگو که سوژه نسوزد! من می‌گویم در انقلاب آنقدر سوژه و اتفاق وجود دارد که همه جای کار دارند. متاسفانه به ندرت سراغ این اتفاقات می‌رویم.

برای «درلباس سربازی» چقدر به آرشیو و محتوای تصویری جدید دسترسی داشتید؟

همکاری خوبی از طرف دفتر رهبری صورت‌گرفت. راش‌هایی بود که برای اولین‌بار استفاده شده است. حتی در استفاده از راش‌های قدیمی هم دقت به خرج دادیم تا کاربردی باشند. تصاویر حضور آقا در فروردین60 در جبهه از جمله تصاویری است که برای اولین‌بار استفاده شده است. البته در سال59 کمتر تصویر ثبت شده ولی تا جایی که دسترسی داشتیم استفاده
 کردیم.
 

احتمال دارد در قالب همین مجموعه مستند سراغ تصویری کردن دیگر مقاطع زندگی رهبری بروید؟

به نظرم باید روزی بشود تا ما برای آقا کاری بسازیم؛شخصاعلاقه‌مند هستم. دوران ریاست جمهوری و بحران‌های در زمان رهبری آقا می‌تواند سوژه کار باشد. ما وقتی «دربرابر طوفان» را ساختیم همه می‌گفتند برای ساخت مستند به آرشیو دسترسی نداریم. ولی به نظرم این سختی کار ماست. هرچقدر سوژه ناب‌تر باشد طبیعتا کار سخت‌تر خواهد بود. در زمینه ساخت این دسته از مستندها اگر گله‌ای داشته باشم در درجه اول به خودم و هم‌صنفی‌های خودم است. باید این سختی‌ها را به جان بخریم و کار کنیم. این مشکلات نباید دلیل دوری از کار شود. درست است که اگر دشواری‌ها کمتر شود یک مستندساز توان کار بیشتری خواهد داشت اما به هرحال کار مستندسازی حرفه سختی است.

مدیریت و نگاه بنی‌صدر
 از عوامل سقوط خرمشهر بود اما درمقابل عملکرد انقلابیونی مانند آقا از سقوط اهواز جلوگیری کرد. اگر اهواز سقوط می‌کرد درواقع خوزستان ازدست رفته بود. خودم در دل تحقیقات متوجه شدم که حضور رهبری چقدر در این اتفاق تعیین‌کننده بوده است

منبع: صبح نو