به گزارش مشرق به نقل از فارس، نشست ادبیات و گفتمان انقلاب به همراه شب شعر «شرح سرخ» شب گذشته در سالن همایش های دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد. در این جلسه رضا امیرخانی، محسن عرب خالقی، حسن بیاتانی، محمد سهرابی، مهدی صمیمی، محمود سالاری (رئیس بنیاد ادبیات داستانی)، فاضل نظری، زهیر توکلی، حسین خدایار، میلاد عرفان پور حضور داشتند.

پس از سخنان عبدالاحد، مجری برنامه، در مورد دغدغه های فرهنگی این جمع، رضا امیرخانی به عنوان نخستین سخنران در پشت تریبون حاضر شد.

امیرخانی: باید به پدیده انقلاب از دیدگاه تمدنی نگاه کنیم

رضا امیرخانی با اشاره به ادبیات داستانی و انقلاب اسلامی گفت: کار اصلی من ادبیات داستانی است ما در در مورد انقلاب ما می توانیم دو نوع نگاه داشته باشیم. نگاه اول نگاه تاریخی است و نگاه دوم نگاه تمدنی.

نویسنده کتاب «بی وتن» در مورد نگاه تاریخی به انقلاب عنوان کرد: رویکرد اول این است که به آمار و ارقام روی آوریم و به وضعیت ادبیات در پیش و پس از انقلاب بپردازیم. بسیاری از ما با این نگاه آشنا هستیم و این دیدگاهی است که دولت و وزارت ارشاد در مورد انقلاب و ادبیات داستانی دارند و در این زمینه به ذکر آمار انتشار کتاب در قبل و بعد از انقلاب می‌پردازند. در صورت پرداختن به ماهیت انقلاب از این دیدگاه مشکلاتی پیش می‌آید زیرا اگر با این عینک به انقلاب نگاه کنیم خواهیم دید که چیز چندان دندان‌گیری در پس از انقلاب نداشته‌ایم. مدیران فرهنگی ما در عرصه فرهنگ فقط از تعداد انتشار کتاب صحبت می‌کنند و به مسائلی چون تیراژ و گردش مالی کتاب اشاره ای ندارند. حال اگر از دیدگاه تمدنی به مقوله انقلاب نظر کنیم، اوضاع متفاوت خواهد شد و خط جدیدی در افق نگاه ما بوجود خواهد آمد.

او در ادامه با اشاره به تاریخچه ادبیات داستانی در ایران گفت: ما در حوزه شعر پیشینه تاریخی خوبی داشتیم و ما می توانیم خط این جریان را از گذشته تا امروز مورد بررسی قرار دهیم. اما در حوزه ادبیات داستانی و سینما به دلیل تازه بودن این پدیده‌ها، ما در اول راه قرار داریم.

وی در مورد ویژگی‌های ادبیات داستانی در پیش از انقلاب گفت: پیش از انقلاب ادبیات ما به دو شاخه تقسیم می‌شد: اول: ادبیات داستانی تحت تاثیر غرب که این ادبیات ملهم از ادبیات راست جهانی بود و از در فضای غیر آرمانی قرار داشت. دوم: ادبیات آرمانی ما که مستقیما تحت ادبیات روسیه قرار داشت.

ادبیات آرمانگرای پیش از انقلاب، متاثر از ادبیات چپ است

نویسنده کتاب « نفخات نفت» در ادامه گفت: ادبیات آرمانگرای پیش از انقلاب، متاثر از ادبیات چپ است. ما در ادبیات پیش از انقلاب هیچ اثری نداریم که آرمانگرا باشد و چپ نباشد. برای مثال رمان «کلیدر» دولت آبادی و «اینجه ممد» یاشار کمال شباهت‌های بسیاری به هم دارند زیرا ایران و ترکیه در آن برهه شرایط یکسانی داشتند و تحت تاثیر سوسیالیسم چپ بودند. ادبیات چپ سلطه زیادی داشت و این تاثیر حتی در متون مذهبی و دینی ما نیز دیده می‌شود. نمونه بارز آن خوانده شدن روضه های خاص در فضای پیش از انقلاب بود. این روند بسیار گسترده بود و حتی بسیاری از روحانیون ما وقت خود را در پاسخ به شبهاتی که چپ‌ها مطرح می‌کردند می‌گذراندند.

نویسنده کتاب «من او» درباره ویژگی‌های ادبیات چپ در ایران گفت: ادبیات چپ بیشتر در محیط روستا نوشته می‌شد و از حال هوای ارباب و رعیت می‌گفت و اگر وارد فضای شهری می‌شد بیشتر در پی این بود که به شرح داستان مستاجر و صاحبخانه اشاره داشته کند. این روند پس از انقلاب نیز ادامه پیدا کرد و کسانی چون احمد محمود به این شیوه نوشتند و حتی بخشی از ادبیات دولتی سوره مهر نیز در این فضاها سپری شد.

محمود حکیمی خط‌شکنی بود برای شکستن قالب‌های مرسوم

نویسنده کتاب«ناصر ارمنی» در مورد خط شکنی برخی نویسنده‌ها از این جریان مسلط عنوان کرد: اما در این میان کسانی بودند که از این فضاها خارج شدند و برای مثال محمود حکیمی یک آدم خط شکن محسوب می‌شود. او الگوهای ادبیات چپ را ادامه نداد و این درحالی بود که نویسندگان دهه 60 و حتی دهه 80 هنوز در این فضا بسر می‌بردند. برای مثال کتاب رضا قاسمی با کتاب «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» اگر چه  فضای روشنفکری پاریس سپری می‌شود اما همچنان در سیطره جدال طبقاتی به سر می‌برد.

نویسنده کتاب «ارمیا» همچنین گفت: این فضا شکسته شد و برای مثال محمد رضا بایرامی در کتاب «کوه مرا صدا می‌زند» توانست از این فضا خارج شود. در این کتاب هیچ عنصر ظاهری از گفتمان انقلابی دیده نمی‌شود اما خروج از فضای کتاب‌های چپ خود یک انقلاب است. این نویسندگان تلاش کردند از الگوی ادبیات چپ خارج شوند.

ادبیان انقلاب با خروج از فضای چپ آینده خوبی خواهد داشت

او در ادامه افزود: اگر ما بتوانیم از این ادبیات خارج شویم مطمئنا کتاب‌هایی تولید خواهد شد که با آنها دستاورد تمدنی خواهیم داشت. ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی در فیل‌ هایشان به سمت این فضا حرکت کرده اند. این تغییر اگر در ادبیات داستانی رخ دهد و ادامه پیدا کند، مطمئنا دستاورد تمدنی خواهد داشت و من نسبت به آن بسیار خوش بین هستم.

او در خصوص فضای ادبیات داستانی در این سال‌ها گفت: ما در بهترین دوره ادبیات داستانی و شعر زندگی می‌کنیم. تا سال 68-1367 کتابی در راسته انقلاب پیدا نمی‌شد که با «بسم الله الرحمن الرحیم» یا  «به نام خدا» آغاز شود. ما باید از این نعمت استفاده کنیم. کسانی که امروز در این عرصه همکاری می‌کنند کسانی هستند که تلاش دارند، سیمای انسان مسلمان در جامعه امروزی را تصویر کنند. این عرصه مدیون انقلاب امام خمینی و تلاش فردی این افراد است که راه گشایی‌هایی انجام داده‌اند و به هیچ وجه به دولت و وزارت ارشاد مربوط نمی‌شود.

برگزاری مراسم شعر خوانی

پس از سخنان امیرخانی مراسم  شب شعر «شرح سرخ» برگزار شد و حسین خدایار، میلاد عرفان‌پور، محمد صمیمی، زهیر توکلی، محسن عرب خالقی و فاضل نظری به خواندن اشعار خود که مربوط به دهه فاطمیه بود، پرداختند.

همچنین محمود سالاری، رئیس بنیاد ادبیات داستانی نیز  در این مراسم از دغدغه های فرهنگی در حوزه های سینما، تئاتر و موسیقی سخن گفت.

در انتهای این مراسم نیز از اعضاء فعال نویسندگان «یک برکه» تقدیر شد و دفتر هنر و ادبیات انقلابی در دانشگاه امام صادق افتتاح شد.