به گزارش مشرق، کرونا حالا هر روز رنگ عوض می کند و با قدرت بیشتری عرض اندام کرده و حریف می طلبد؛ گویی آمده است تا زمان زیادی یکه تازی کرده و حال بسیاری بگیرد!
با توجه به بروز تغییرات و جهش ها در این ویروس مهلک در یکی از روزهاس سرد زمستان در شمالی ترین نقطه پایتخت و در بیمارستان مسیح دانشوری به عنوان تخصصی ترین بیمارستان بیماری‌های ریه و دستگاه تنفسی و قطب درمان بیماران کرونایی با دکتر پیام طبرسی، متخصص بیماری‌های عفونی، فلوشیب عفونت در نقص ایمنی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو تیم تحقیقاتی واکسن ایرانی کرونا به گپ وگفت نشستیم تا از آخرین وضعیت ویروس کرونا، علائم، جهش‌های ایجاد شده در آن، وضعیت بیماران، داروهای موثر در روند بهبود مبتلایان، واکسن تولید شده در کشورهای مختلف از جمله کشورمان و... آگاه شویم.
آنچه در ادامه از نظر گرامی‌تان می‌گذرد، مشروح این گپ وگفت است.
** آقای دکتر! به عنوان نخستین پرسش درباره آخرین وضعیت و تغییرات ویروس کرونا در ایران و جهان برایمان توضیح دهید.
کرونا از زمانی که آمد موج های متعددی داشت. همانطور که کارشناسان اپیدمیولوژیست در دنیا پیش بینی می‌کردند این بیماری موج‌های متعددی داشته باشد.
سه موج یکی در اول، دیگری در تابستان و موج سوم در مهر و آبانماه بود که در واقع موج سنگینی را گذراندیم.خوشبختانه اکنون موج بیماری پایین آمده و شدت بیماری کاهش داشته است.
ورودی به اورژانس و بستری کمتر شده اما در سطح دنیا می‌بینید دوباره در کشورهایی که مقداری کنترل بود، موج بالا رفته؛ در اروپا و در آلمان که زمانی آمار کشته‌ها زیر ۱۰ نفر در روز بود، الان به ۹۰۰ نفر در روز افزایش پیدا کرده است؛ این نشان می‌دهد به محض اینکه از این بیماری غافل شویم به شدت جوامع را تنبیه می‌کند.
امیدوارم اکنون که ما به یک کنترل نسبی رسیده‌ایم، سعی کنیم این محدودیتها و اقدامات بهداشتی را نگه داریم تا دوباره دچار موج سنگین مثل مهر و آبان نشویم.
*هرچقدر جلو تر می‌رویم عوارض کرونا بیشتر شناخته می‌شود
** الان بیماری در مجموع چه تعداد علائم دارد و آیا علائم جدید بروز کرده یا همان علائم روزهای اول هنوز ادامه دارد؟
غالب علائم همان علائم اولیه است؛ یعنی تب، سرفه، بدن درد، اسهال، تنگی نفس در هفته دوم است. آنچه اکنون مشخص است اینکه هرچقدر جلو تر می‌رویم عوارض بیماری بیشتر شناخته می‌شود.
عوارضی مانند لخته خون در ارگان‌های مختلف، عوارض مغزی، سکته‌های مغزی یا تشدید حالت آلزایمر، در بعضی افراد پارکینسون یا لرزش دست را بیشتر می‌کند، سکته‌های قلبی ایجاد کرده، ممکن است درگیری کلیه ایجاد کند؛ اینها همه عوارضی است که به مرور بیشتر شناخته می‌شود.
** با توجه به جهش جدید در ویروس دقیقا چند درصد انتقال ویروس افزایش پیدا کرده است؟
در خصوص جهش در ویروس کرونا که در انگلیس یا آفریقای جنوبی اتفاق افتاده الان واقعا دقیق مشخص نیست که چه اتفاقی می‌افتد. آنچه وزارت بهداشت انگلیس اعلام کرده این است که ۷۰ درصد میزان انتقال و سرایت ویروس افزایش پیدا کرده است.
البته اینکه این موضوع چه مقدار می‌تواند واقعیت داشته باشد یا از لحاظ مرگ و میر و شدت بیماری به چه میزان تاثیر گذارده، هنوز اطلاعاتی بیرون نیامده است، اما چیزی که مشخص است اینکه چون سکانسی که روی ویروس داشتند از اواخر تابستان این ویروس شناسایی شده بود.
بعد از سه ماه تازه اعلام رسمی شده است و این مورد اعتراض کشورهای اروپا است که چرا انگلیس این موضوع را دیر اعلام کرده است.
به هرحال موضوعی است که باید به دقت به آن نگاه کرده و آن را رصد کرد تا ببینیم آیا جهش ویروس می‌تواند تغییراتی در اپیدمیولوژی ویروس ایجاد کند یا خیر.
** آقای دکتر! اکنون بیش از ۱۰ ماه ویروس کووید ۱۹ وارد کشور شده؛ آیا دوره نهفتگی یا کمون بیماری و همچنین تظاهرات بالینی دچار تغییر شده واگر اتفاق افتاده چه چیزهایی بوده است؟
تنها چیزی که می‌توان گفت اینکه ما در موج دوم و سوم که ایجاد شد، تعداد بیماران بدحال و مرگ و میر بالاتر رفت. البته علت آن را نمی‌توانیم به طور قطع بگوییم به دلیل جهشی بوده که در ویروس ایجاد شده است یا نه؛ اما یک علت این است که ویروس در جامعه بیشتر چرخید.
در موج اول بیماری معمولا افراد مسن خیلی رعایت می کردند و به دلیل ترس بیشتر مردم، دورهمی خانوادگی کم شده بود اما به محض اینکه در اردیبهشت عادی انگاری شد و مردم هم خسته شدند، یکسری به مهمانی‌ها رفتند و افراد مسن تر بیشتر درگیر شدند.
میزان مرگ و میر بیماری در افراد مسن بیشتر است و فرق می‌کند با افراد جوان؛ البته اکنون ممکن است افراد جوان مبتلا شده و حتی مرگ در پی داشته باشد اما در افراد سالمند این درصد خیلی بالاتر است.همین موضوع باعث شد میزان مرگ و میر ما یکدفعه زیاد شود؛ این تغییر عمده‌ای بود که در بیماری ایجاد شد.
** چرا در کودکان بیماری کمتر بروز می‌کند یا عواض آن کمتر است؟
دلیل علمی به خاطر پاتوفیزلوژی بیماری است؛ یعنی کودکان رسپورتشان زیاد است و بر ویروس سریع غلبه می‌کنند؛ به خصوص در کودکان و اوائل دوره نوجوانی.
*هرچه سن افراد بالا تر می‌رود دفاع بدن در مقابل ویروس ضعیف تر می‌شود
هرچه سن افراد بالا تر می‌رود دفاع بدن در مقابل ویروس ضعیف تر می‌شود؛ به طوری که در بالای سن ۵۰ سال واقعا یک بیماری خطرناکی است؛ یعنی ممکن است در باره بیماری‌های دیگر ما سن بیش از ۶۵ سال را در نظر بگیریم اما در خصوص بیماری کووید ۱۹ در سن بالای ۵۰ سال بیماری خطرناکی است.
** اکنون یکی از عوارضی که مشهود است از بین رفتن حس بویایی و چشایی است؛ چرا اتفاق می‌افتاد، چه میزان ماندگاری دارد و رفع شدنی است؟
این به خاطر درگیری عصبی است که ویروس ایجاد می‌کند؛ یعنی اعصاب بویایی و چشایی را در گیر می‌کند.الان این مشخصه‌های ویروس در مقابل ویروس‌های دیگر است؛ یعنی درصد بالایی بسته به این که مطالعه در کجا انجام شده چنین مشکلی را دارند.
از ۲۰ و ۳۰ درصد تا ۷۰ و ۸۰ درصد گزارش شده که ممکن است بویایی و چشایی افراد از بین برود. البته خوشبختانه این یک عارضه برگشت پذیر است و عارضه مهمی نیست اما در شناسایی بیماری خیلی مهم است تا بتوانیم بیماری را تشخیص دهیم.
اکنون با توجه به شیوع زیاد بیماری شرکت‌های مختلفی در دنیا روی ساخت واکسن در حال فعالیت هستند وواکسن ایرانی نیز تست انسانی را انجام داده؛ به عنوان عضو تیم تحقیقیاتی واکسن درباره این واکسن توضیح دهید.
از همان ابتدایی که ویروس شایع شد، آنچه مطرح شد این بود که چاره کار تولید واکسن است؛ یعنی همه کشورهای دنیا میزان تحقیقاتی که روی تولید واکسن گذاشتند خیلی بیشتر از تولید دارو بود؛ یعنی به جاری تمرکز روی کار تحقیقاتی روی دارو، به واکسن اختصاص داده شده و فشار روی واکسن گذاشته شد و درست هم همین است.
بالاخره اگر روی دارو متمرکز شوید، شاید سه چهار سال طول کشد تا دارو اثر کند و تا آن موقع ویروس دیگر کشتارش را انجام داده است اما درباره واکسن کشورها فشار را روی تولید واکسن گذاشتند.
میکانیسیم تولید و تاییدیه واکسن ۶ سال طول می‌کشد اما اکنون در مدت زمان خیلی کوتاه ۶ و ۹ ماهه است. همه نهادها از جمله سازمان غذا و داروی امریکا و بهداشت جهانی یا انگلیس و دیگر کشورها واکسن‌هایی را تایید کرده‌اند که واقعا اثرات طولانی مدت آنها مشخص نیست؛ مثلا واکسن فایزر مطالعاتش تا ۶۰ روز بعد از آخرین دوز تزریقی بوده؛ یعنی فردی که تزریق کرده حداکثر تا ۶۰ روز بعد نتایجش مشخص است.
معلوم نیست چه عوارضی داشته باشد. در حالی که در خصوص واکسن‌های دیگر اگر تا یک سال یا دوسال نمی‌گذشت، مجوز برای واکسیناسیون عمومی داده نمی‌شد اما اکنون شرایط فرق می‌کند.
به هرحال واکسن‌هایی که اکنون در دنیا تولید می‌شود میکانیسم‌های مختلفی دارند؛ مثلا برخی مثل فایزر و مدرنا تکنولوژی جدید MRNI استفاده می‌کنند که اینها در واقع یک پیام رسان در بدن هستند .
اینها پانتی ژن ویروس را روی مسنجر RNI سوار کردند و از طریق آن وارد بدن می‌کنند تا بدن از طریق آن پروتئین را شناسایی کرده و علیه آن تولید آتی بادی کرده و ایمنی سلولی ایجاد کند.
واکسن‌های دیگری مثل آکسفورد از سابیوتیت استفاده می‌کنند؛ بعضی مثل واکسن ایرانی که الان تست شده در واقع کل ویروس است که غیر فعال شده؛
یکسری واکسن هستند که اینها را روی یک حاملی سوار می‌کنند و این حامل یک ویروس است. واکسن چین و روسیه بر این مبناست. در واقع پروتئین‌های این ویروس را روی ویروس دیگری سوار کردند و در داخل بدن اجزای پروتئینی تکثیر پیدا می‌کنند و باعث می‌شود بدن آنتی بادی تولید کند.
عموما کل این واکسن‌هایی که مطرح شده میزان ایمنی بخشی بالایی داشته‌اند و بین ۷۰ تا ۹۰ درصد پاسخ ایمنی و آنتی بادی را به افراد تزریق شده داده‌اند. اما دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه هنوز معلوم نیست ایمنی که این واکسنها ایجاد کرده اند چقدر ماندگاری دارد؛ چون آخرین فردی که واکسن را گرفته ۶۰ روز بعد مورد بررسی قرار گرفته است.
حالا چرا الان اصرار بر این است واکسنی تولید شود و واکسیناسیون صورت گیرد؟ چون امید بر این است که اگر ما در یک بازه زمانی مشخص کل جمعیت را واکسیناسیون کنیم، این باعث می‌شود چرخه ویروس قطع شود.
*واکسیناسیون فردی مهم نیست
باید مردم توجه کنند اکنون واکسیناسیون فردی خیلی مهم نیست؛ یعنی بنده یا شما واکسن تزریق کنیم خیلی تاثیری ندارد؛ چون به احتمال زیاد بعد از دو سه ماه ایمنی بخشی واکسن تمام می‌شود؛ بلکه واکسیناسیون زمانی اهمیت پیدا می‌کند که واکسیناسیون جمعی انجام دهیم.
*اهمیت واکسن در واکسیناسیون جمعی است نه فردی
مثلا پیش بینی اپیدمیولوژیستهاست که اگر ۷۰ درصد جمعیت واکسن دریافت کنند چرخه ویروس قطع می‌شود. وقتی ویروس نچرخد ما دیگر بیماری را نخواهیم داشت؛بنابراین اهمیت واکسن در واکسیناسیون جمعی است نه افردی.
ممکن است یک واکسنی ۵۰ درصد موثر باشد اما ایمنی آن ۹۰ درصد باشد؛ این خیلی بهتر از واکسنی است که عوارض خیلی زیادی دارد اما اثر بخشی بیش از ۹۰ درصد دارد
اینکه ایران به سمت تولید واکسن کرونا در داخل کشور رفته بسیار ارزشمند است؛چراکه اگر بخواهیم جمعی را واکسیناسیون کنیم به این اندازه واکسن را در مدت زمان محدود به ما نمی‌رسانند؛ به دلیل اینکه همه کشورهای جهان در صف هستند.
همین الان در کوواکس سهمیه ایران ۱۶ میلوین و ۸۰۰ هزار دوز واکسن است. حالا با چه مکانیسمی ما می‌خواهیم برویم و مثلا پول بدهیم و واکسن فراهم کنیم.
تازه معلوم نیست بلافاصله واکسن را به ما برسانند؛ سه تا چهار ماه طول می‌کشد تا واکسن به دست ما برسد چون همه کشورها عضو هستند و شرکت‌های تولید کننده واکسن بر مبنای تعداد واکسن تولید شده بین کشورها تقسیم می‌کنند.
اگر بخواهیم روی واکسیناسیون ۷۰ درصد جمعیت فکر کنیم حتما احتیاج داریم واکسنی در داخل تولید کنیم که موثر و ایمن باشد؛ شاید ایمنی واکسن از موثر بودن واکسن مهمتر باشد.
ممکن است یک واکسنی ۵۰ درصد موثر باشد اما ایمنی آن ۹۰ درصد باشد؛ این خیلی بهتر از واکسنی است که عوارض خیلی زیادی دارد اما اثر بخشی بیش از ۹۰ درصد دارد؛ چراکه می‌خواهند به افراد سالم تزریق کنند؛ حتما ایمنی ان خیلی اهمیت دارد.
تحقیقی که اکنون روی واکسن ایرانی می‌شود بیشترین تمرکز اولیه روی ایمنی است؛ یعنی واقعا این واکسن روی افراد عوارض خاصی ایجاد نکند.
آقای دکتر! الان می‌توانیم ادعا کنیم از نظر ویژگی‌های مثبت، واکسن خودمان در دنیا جزو واکسن‌های تراز بالاتری قرار دارد؟
اکنون واکسنها با هم مقایسه نشده‌اند و جدید هستند؛ اما حداقل می‌توانیم بگوییم که در مدل حیوانی واکسن ما اثر بخشی خیلی بالایی داشته است؛ در حد نمونه‌های خارجی بوده و آنها هم ۹۰ درصد بوده‌اند و واکسن ایرانی هم همین عدد بوده است.
*مهم ایمنی بودن واکسن است
اینکه در انسان چه اتفاق می‌افتد، به این شکل بوده که معمولا واکسنها آنچه در در مدل حیوانی داشتند از نظر اثر بخشی در مدل‌های انسانی زیاد تفاوت نداشتند.
حدس می‌زنیم این واکسن باید در انسان نیز حداقل اثر بخشی ۹۰ درصد را داشته باشد. مهم ایمنی بودن واکسن است؛ اینکه واکسنی که تزریق می‌کنیم عوارضی نداشته باشد.
چون نوع تکنولوژی در این مدل واکسن در واکسن‌های دیگر نیز استفاده شده و این تکنولوژی جدیدی نیست؛ در نتیجه چون واکسن‌های دیگر با این تکنولوژی عوارض زیادی نداشتند،حدس زده می‌شود این واکسن نیز نباید عوارض زیادی در انسان داشته باشد؛ اما به هرحال باید مطالعه صورت گرفته و بدون حب و بغض نگاه کنیم؛باید ببینیم که چه نتیجه‌ای بدست می‌آید.
حرف شما کاملا دقیق است؛چرا که مکانیسم‌های ژنتیک در پاسخ دهی سیستم ایمنی خیلی نقش دارند.
برای همین وقتی می‌بیننید که می‌خواهند دارو یا واکسنی را امتحان کنند آن را در اقلیم های مختلف آزمایش می‌کنند تا ببینند در جمعیت‌های مختلف پاسخ یکسانی خواهد بود یا خیر؟
به هرحال فعلا واکسن ما در داخل ایران تست می‌شود . آمریکایی‌ها در باره تولید واکسن فایزر خود نیز واکسن را در چند کشور مختلف مثل برزیل تست کردند تا ببینند در ژنتیک مختلف پاسخش چطور است.
البته باید بگویم چون تکنولوژی واکسن فایزر یک تکنولوژی جدیدی است و تا به حال این چنین واکسنی استفاده نشده عوارض دیررس آن هنوز مشخص نیست؛یعنی شما نمی‌توانید بگویید که ما مطمئن هستیم.
این واکسن مسنجر RNI که داریم در سه سال حادثه‌ای را ایجاد نکند؛ البته احتمال وقوع آن کم است اما به هر حال این احتمال وجود دارد؛ چون به هرحال چنین واکسن‌هایی در طولانی مدت هنوز تست نشده است.
** یعنی اصلا نیاز نیست تا سازمان جهانی بهداشت واکسنی را تایید کرده و بعد از آن اجازه استفاده بدهد؟
معمولا رسم بر این است که وقتی می‌خواهند چیزی را در جهان استفاده کنند سازمان جهانی بهداشت مجوزی به آن می‌دهد اما الان شرایط اورژانسی است و همه نمی‌توانند صبر کنند تا سازمان بهداشت جهانی مجوزی صادر کند.
کشورها ممکن است خود مستقل تصمیمی بگیرند و استفاده کنند. در روسیه دیدید که وقتی واکسن خودشان تولید شد در کشورشان شروع به تزریق کردند و نه مجوزی از بهداشت گرفتند.
چینی‌ها هم همین کار را کردند و حتی به برخی کشورها مثل امارات و ترکیه دادند؛ یعنی در این مواقع بسیاری از کشورها منتظر مجوز سازمان جهانی بهداشت نمی‌شوند.
به هرحال دو سو است؛ یعنی یک سو اثر کند و سوی دیگر اگر تزریق کنید عوارض داشته باشد؛ اینها مواردی است که ممکن است ایجاد شود.
** درباره آخرین وضعیت بیمارستان مسیح دانشوری با توجه به اینکه یکی از قطب‌های مهم در درمان بیماران کرونا در کشور است توضیح دهید.
اکنون وضعیت بیمارستان مسیح خوب است. زمانی در اورژانس بیمارستان روزی ۲۰۰تا ۲۵۰ بیمار می‌آمد اما الان به ۵۰ تا ۶۰ بیمار رسیده است.
یعنی یک پنجم کاهش داشته و به همین میزان هم میزان بستری کاهش داشته و الان یک بخش برای بستری بسته شده و بخشی که فعال هست نیز صدردصد کامل نیست.
به همان میزان نیز آی سیو کاهش داشته است اما باید بدانیم اینها شکننده است و به محض اینکه بخواهد تجمعات شکل گیرد و مردم بخواهند بی خیال شوند، ممکن است دوباره به شرایط مهر و آبان برگردیم.
کما اینکه در کشورهای اروپایی این نشان داده شد؛ مثلا به محض اینکه در المان مردم اعتراض کردند که محدودیت نمی‌خواهیم یکدفعه بیماری شعله ور شد.
در امریکا هم یکی از علل افزایش مبتلایان انتخابات آن بود.حتی ترامپ خودش اصلا معتقد به پروتکل بهداشتی نبود و هرجا می‌رفت بدون ماسک بود و طرفدارانش نیز بدون ماسک بودند و الان دچار دردسری شدند که نمی‌توانند کنترل کنند.
* اگر فردی یکبار گرفت نگوید من دیگر گرفته‌ام و ماسک استفاده نمی‌کنم
** آقای دکتر! افرادی که مبتلا می‌شوند احتمال چند درصد است مجدد مبتلا شوند؟
در ایران آمار دقیقی نداریم. در چین یک مطالعه ای شد و اینکه ۱۴ درصد بیماران مجدد به کرونا مبتلا شدند.در ایران هم بالاخره موارد کم نداریم که دو بار یا سه بار گرفتند و بیشتر در میان کادر درمان هستند اما مردم عادی هم هستند که دو یا سه بار مبتلا شدند. البته میزان آن کم است و عددی است که قابل تامل است.
مهم این است که اگر فردی یکبار گرفت نگوید من دیگر گرفته‌ام و ماسک استفاده نمی‌کنم؛چون الان بیماران ما می پرسند اگر خوب شدم می‌توانم مثلا به ویلایم در شمال بروم؟!
به هرحال فردی که یکبار مبتلا شده نسبت به فردی که نگرفته احتمال اینکه مجدد بگیرد کمتر است و ایمنی دارد
هنوز بعد از ۱۰ ماه این تفکر در مردم ما ایجاد نشده که باید یک مقدار نوع زندگی خود را تغییر دهیم و هنوز هم برخی فکر می‌کنند اگر بیماری شان خوب شد بروند یک جایی و آب و هوا عوض کنند؛ در صورتی که این هم برای خودشان و هم دیگران خطرناک است.
اکنون بدترین استان مازندران است؛ چون استانی مسافر خیزی است و رفت و آمد زیاد است و باعث شود بیماری در آن کنترل نشود.
** چقدر ابتلای اولیه ایمنی ایجاد می‌کند؟
البته ایمنی ایجاد می‌کند؛ به هرحال فردی که یکبار مبتلا شده نسبت به فردی که نگرفته احتمال اینکه مجدد بگیرد کمتر است و ایمنی دارد؛ اما ایمنی اولا محدودیت زمانی دارد و ۴ ماه بعد آنتی بادی افت می‌کند.
هرچند ایمنی سلولی ممکن است تا مدتها بعد هم باقی بماند. این ایمنی ایجاد شده نسبی است اما اگر شما دوباره مواجه شدیدی با ویروس داشته باشید، ممکن است مبتلا شوید.
** افرادی که مبتلا شدند اثرات بیماری در آنها تا چه زمانی وجود دارد و تا چه زمانی باید به این اثرات حساس باشند؛ مثلا در سیستم تنفسی یا در سیستم اعصاب آنها ویروس وجود دارد؟ به عبارتی اثرات پس از ابتلا در کل در بدن چقدر ماندگاری دارد؟
این ویروس جدیدی است و خیلی به طور شفاف نمی‌توان گفت و جواب به این سوال خیلی سخت است و نمی‌توان شفاف گفت بعد از دو یا سه هفته بیماری تمام می‌شود.
الان مشخص شده عوارض مثل تب، گلودرد یا ضعف، بی حالی و تنگی نفس ممکن است تا دو سه ماه کم و بیش همراه افراد باشد؛ اما یک درصد کمی از بیماران بعد از بهبودی از کرونا عوارض دیگری پیدا می‌کنند؛ مثلا ممکن است سکته قلبی، مغزی و آمبولی ریه ایجاد شود.
اینها است که بیماری را برای بعضی افراد ترسناک می‌کند و مردم می‌ترسند اما معمولا این عوارض در افرادی بروز می‌کند که بیماری را شدید گرفته‌اند.
مثلا بیمارانی که در آی سیو هستند و بعد مرخص می‌شوند تا مدتها با عوارض بیماری دست و پنچه نرم می‌کنند اما افرادی که به صورت خفیف مبتلا می‌شوند نباید زیاد نگران باشند؛ چون الان دیده‌ایم تا کوچکترین درد سینه دارند برای اکو و آنژیوگرافی می‌روند و این ترسی است که وجود دارد.
** آقای دکتر! الان برخی می‌گویند چون نشانه بیماری داریم بهتر است سی تی اسکن بدهیم؛ در مقابل برخی می‌گویند اول تست بدهیم؛ شما کدام مورد را توصیه می‌کنید؟
اکنون ما بیماری را علامتی تشخیص می‌دهیم؛مثلا ممکن است فرد بیشتر بدن درد،تب و علائم تنفسی دارد و ما می‌گوییم این نشانه کروناست و نیاز به تست ندارد و فرد باید در خانه استراحت کند؛ اینکه فرد برای تشخیص باید سی تی اسکن کند توصیه نمی‌شود.
چون اشعه زیادی داشته و هزینه بالایی دارد؛ نه علمی و نه مرقوم به صرفه است که وقتی علامتی ندارید سی تی اسکن دهید؛ البته برای برخی سی تی اسکن ارزشمند است؛ کسانی که تنگی نفس پیدا کرده یا علائمی مشکوک دارند؛ یا تست منفی است اما فرد شک دارد؛ در این زمان سی تی اسکن می‌تواند در تشخیص کمک کننده باشد.
** میزان اکسیژن خون باید چه مقدار باشد تا مطمئن باشیم مشکلی نداریم؟
میزان اکسیژن در افراد مختلف فرق می‌کند. بسیاری از افراد از ابتدا نمی‌دانند اکسیژن خونشان چقدر بوده و ممکن است از اول عدد ۹۶ درصد طبیعی بوده و بعد از این اگر به ۹۳ برسد، نگران کننده است اما فردی ممکن است در حالت طبیعی اکسیژن خونش ۹۳ یا ۹۴ بوده؛ در نتیجه این نگران کننده نیست.
یعنی خیلی مهم است عدد اولیه فرد چقدر بوده و چقدر افت کرده است؛ چون از لحاظ پزشکی گفته می‌شود اگر بیماری علائم داشت و سطح اکسیژن خونش به عدد زیر ۹۴ درصد افتاد، باید به این فرد بیشتر توجه کنید؛ چون ممکن است این بیمار عوارض ریه‌اش بیشتر شود و عوارض شدیدتری ایجاد کند.
** ویروس در هوای آزاد می‌تواند انتقال پیدا کند؟
در هوای آزاد بعید است ویروس منتقل شود؛ چون جریان هوا ویروس را از بین می‌برد؛ البته درست است که اگر شما وارد محیط بسته شوید و در آنجا بیماری بدون ماسک سرفه کند، به دلیل بسته بودن و اینکه هوا عوض نمی‌شود خطر وجود دارد اما در محیط های باز این طور نیست.
** عمر ویروس چقدر است؟
در آسانسور و فضای بسته ویروس دو تا ۳ ساعت یا حتی بیشتر هم عمر می‌کند اما اینکه ویروسی که در این مکانها پیدا می‌شود قابلیت سرایت داشته باشد هنوز مشخص نشده است؛ بنابراین در خصوص هوای آزاد و جایی که تهویه دارد نگرانی نداریم.
** اثر ویتامین دی چقدر در جلوگیری از ابتلا ثابت شده است؟
ابتدا خیلی در خصوص این بحث میشد اما اکنون رنکینگ این پایین تر آمده است. اینکه واقعا ویتامین دی اثر عمده‌ای در جلوگیری از ابتلا داشته باشد، این طور نیست اما در افرادی که سطح ویتامین دی آنها پایین است ایمنی بدنشان مقابل بیماریها کمتر است .
*نباید فکر کنیم دو سه ماه دیگر کرونا تمام می‌شود. ما حداقل تا یکسال دیگر با این ویروس سرو کله خواهیم زد
** آقای دکتر! یعنی شما به مردم توصیه می‌کنید از مکمل‌ها و ویتامین‌ها استفاده کنند؟
افرادی که کمبود دارند استفاده کنند اما اگر کسی کمبودی ندارد نیاز نیست. الان مشاهده می‌کنیم برخی بیماران چندین نوع ویتامین و مکمل استفاده می‌کنند در حالی که لازم نیست و ثابت هم نشده که اینها موثر هستند؛ البته اگر فردی کمبود ویتامین دی دارد و ثابت شده، باید مصرف کند.
آقای دکتر! با توجه به اقلیم و سیستم بدنی که مردم نقاط مختلف دارند این اثر بخشی واکسن دیده نمی‌شود؛ یعنی اگر فردی در اروپا یا آمریکا واکسن شرکتی را تزریق کند آن اثر بخشی به همان میزان در ایران است؟
مردم باید در جریان باشند که واکسن چیزی نیست که در بازار آزاد ناصر خسرو دنبالش باشند و بگردند.
چون ممکن است برخی سودجو باشند که اعلام کنند مثلا واکسن فایزر داریم ؛ در حالی که حمل و نقل و زنجیره سرد آن طوری است که نمی توان با کیف آورد و حتما باید از مبادی رسمی واکسن وارد شود و اگر کسی خواست کلاهبرداری کند مردم در دام این افراد نیفتند.
برای همین موضوع است که برخی کشورها مثل فرانسه خیلی با احتیاط واکسیناسیون را شروع می‌کنند؛ البته برخی مثل انگلیس خیلی راحت برخورد کرد و از همان ابتدا کادر درمانی این کشور واکسیناسیون را آغاز کرد.
باید منتظر بمانیم چه می‌شود. ویروس جدید بوده و استراتژی‌ها جدید و متفاوت است .
یعنی اکنون سازمان جهانی بهداشت واکسن‌های تولید شده کرونا در سطح جهان را تایید کرده است؟
سازمان جهانی بهداشت هنوز هیچ واکسنی را تاکنون تایید نکرده است.چون آنها معمولا با یک تاخیر تایید می‌کنند. واکسن آمریکایی را سازمان غذا و داروی آمریکا و اتحادیه اروپا تایید کرده است . واکسنی که انگلیس ساخته را خودشان تایید کرده و مجوز استفاده در این کشور را داده اند.
آقای دکتر!در خصوص داروهای بهبود کننده حال بیماران کرونایی مانند رمدسیویر و فاویپیرایور و اینکه در دوره‌ای این داروها گران شد و میزان اثر بخشی در روند درمان توضیح دهید.
ما اکنون در دنیایی که عدم اطمینان به دارو هست بسر می‌بریم؛ به خاطرر مطالعاتی که انجام شده است. اولین بار گفتند هیدروکسی کلروکینداروی کروناست؛ ترامپ هم آمد و گفت این دارو خیلی عالی است.
اما بعد دیدند اثری ندارد و تک تک داروها مثل رمدیسیور یا فاویپیراویر یا... این مسیر را طی کردند؛ کلکترا و داروی ضد ایدز و آزیترو مایسین و ...این مسیر را طی کرده‌اند.
بنابراین بزرگترین مطالعه ،مطالعه مربوط به سازمان جهانی بهداشت بود که ایران هم در آن شرکت داشت و خیلی هم باعث سرو صدا شد و بنده نمی‌دانم سرو صدا برای چی بود؟!
به نظرم یکی از افتخارات ایران این بود که در این مطالعه شرکت کرد؛ چون بین‌المللی بود و خیلی روشن نشان داد این داروها هیچ تاثیری در کاهش مولتاریتی ندارند.
یعنی داروهایی که زمانی حتی خود ما نیز دنبال استفاده آن بودیم مشخص کرد خیلی تاثیری در کاهش مرگ و میر ندارد؛ کما اینکه خود امریکا وقتی این داروها را در گایدلاین درمان گذاشتند؛ آنها هم کمک کم کم دارند عقب نشینی می کنند.
الان استفاده از داروی رمدیسیویردر آی سیو را در گایدلاین آمریکا برداشته اند و احتمالا در چند روز دیگر از بقیه نیز رنکینگ خود را ضعیف تر کند.
به هرحال الان چون دارویی وجود ندارد ما فعلا از دگزامتازون، اینترفرون و رمدیسویر استفاه می‌کنیم. البته ثابت شده دگزا متازون میزان مرگ و میر را کاش می‌دهد اما واقعا غیر از این داروها داروی ثابت شده‌ای وجود ندارد.
بلکه بیشتر اکسیژن و مراقبت در بیماران می‌تواند در کاهش مرگ و میر تاثیر داشته باشد. برای همین است که کشورها بیشتر به سمت پیشگیری رفته‌اند.
مثلا در آلمان زمانی می‌گفتند اینجا کشوری است که به خوبی بیماری را کنترل کرده و مرگ و میر آن زیر ۱۰ نفر است؛ چون دارو استفاده می‌کنند اما دیدید در دو سه هفته گذشته بیش از ۹۰۰ مرگ و میر روزانه داشتند.
این نشان می‌دهد دارویی نیست که بخواهد معجزه کند. مثلا انگلیس، امریکا و اروپا دارو استفاده می‌کردند و اگر قرار بود کاهش مرگ و میر داشته باشند و داروی خاصی باشد بالاخره با توجه به اینکه آنها اوج تکنولوژی هستند این را ایجاد می‌کردند.
به هر حال کار خوبی که در کشور شد این بود که شرکت‌های دارویی این داروها را تولید کردند. ما در شرایطی هستیم که بیماری دارویی ندارد و حتی از لحاظ ذهنی اینکه شما به بیمار دارویی تجویز می‌کنید ممکن است با همین اقدام به بیمار اطمینان خاطری بدهید و از نظر روحی روانی بیمار را اقناع کنید که برای او اقدامی انجام می‌گیرد.
بنابراین مثلا اگر رمدیسیور را شرکت‌های ایرانی تولید نمی‌کردند و با توجه به اینکه خارجی‌ها نیز تحریم کرده‌اند، خب ما چه وضعیتی داشتیم؟
آیا رمدیسیور تولیدی ما کیفیت خارجی را دارد؟
ما همین دارو از نوع خارجی را در طرح بهداشت جهانی استفاده کردیم و هم نوع ایرانی را استفاده می‌کنیم؛ اما معادل همان اثری که در نمونه خارجی وجود دارد و می‌بینیم، در نمونه داخلی هم هست.
منظورم این است که اگر شرکت های داخلی تولید نمی‌کردند الان ما آرامش ذهنی که حداقل برای دارو برای مردم وجود دارد را نداشتیم.
زمانی هر ویال رمدیسیویر را ۵۰ میلیون تومان می‌فروختند؛ مثلا بیماری که ۶ یا ۱۲ ویال استفاده می‌کرد تا ۶۰۰ میلیون تومان هم مردم پول داده بودند. تازه خیلی از اینها هم قلابی بود.
در خصوص داروی اکتمرا قبل از اینکه ایرانی آن ساخته شود نوع سوئیسی آن را در بازار تا ۷۰ میلیون تومان می‌فروختند؛تازه معلوم نبود اصل است یا نه.
حالا نوع ایرانی آن تولید شده و ۲ میلیون تومان است. البته نمی‌خواهم بگویم ۲ میلیون تومان ارزان است اما می‌خواهم بگویم اگر اینها در ایران ساخته نمی‌شد چه جوی برای دارو در کشور ایجاد میشد.
در خصوص فاویپرایور نیز زمانی این دارو نبود، اما اکنون در داروخانه‌ها وجود دارد و ممکن است حتی کسی هم استفاده نکند. زمانی همه دنبال این دارو بودند و مثلا قیمتش ۱۰ میلیون تومان بود.
اما فکر می‌کنم اکنون با سیستمی که وزارت بهداشت ایجاد کرده در دارو مشکی نداریم و داروهایی که در گایدلاین‌های دنیا استفاده می‌شود را داریم.
آقای دکتر! چه توصیه‌ای به افرادی که به صورت خفیف به این بیماری دچار شده‌اند و در منزل قرنطینه را می‌گذراند دارید؟
این یک بیماری است و در شرایط خفیف اصلا دارو نمی‌خواهد و فقط استراحت می‌خواهد و نهایت یک استامینوفن.
مایعات و آبمیوه و چیزی که خودشان در منزل تهیه می‌کنند به صورت ۹۰ درصد باعث بهبودی می‌شود و هیچ دارویی ندارد. کسی که بیماریش خفیف است باید دو هفته را حتما در منزل بماند؛ چون وقتی بیرون می‌آید برای خود فرد ضرر دارد و اگر استراحت نکند، ممکن است بیماری تشدید شود؛ همچنین نکته دوم اینکه ممکن است به دیگران بیماری را انتقال دهد.
آخرین توصیه شما چیست؟
مهمترین توصیه بنده تاب آوری است و نباید خسته شویم. الان مقداری خستگی در جامعه زیاد است و بحث واکسن و اینکه کی می‌آید و کدام نوع را تزریق کنیم به التهابات اضافه کرده است.
این موضوع از نظر روحی و روانی جامعه را اذیت می‌کند. باید تاب آوری ما زیاد باشد و نباید فکر کنیم دو سه ماه دیگر کرونا تمام می‌شود. ما حداقل تا یکسال دیگر با این ویروس سرو کله خواهیم زد.
این تجربه یک دو ماه اخیر تجربه خوبی بود؛ همین که محدودیت ۹ تا ۴ صبح موثر واقع شد. البته طرح بیماریابی شهید سلیمانی در بیماریابی و قرنطینه مردم خیلی تاثیر داشت.
الان مردم بیشتر رعایت می‌کنند و نسبت به دو ماه پیش استفاده از ماسک همه گیر تر شده است.
در آبان ماه در خیابان ۷۰ تا ۸۰ درصد ماسک نداشتند اما الان این طور نیست و یک فرهنگ شده و نشان داد ما با این اقدامات می‌توانیم بیماری را کنترل کنیم.
در عین حال، باید ترس کمتر شود و اینکه اگر رعایت کنیم ویروس آنقدر نمی‌تواند گردش کند؛ از سوی دیگر هم نباید بی خیال شویم و بگوییم چون کمتر شده مثلا مسافرت برویم؛یعنی باید یک مقدار تاب آوری را بیشتر کنیم .
۱۲:۳۴ - ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
۱۲:۴۱ - ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
۲۲:۱۷ - ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
