به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، با ورود موشک به عرصه رزم دریایی، شیوه نبرد در آب های جهان برای همیشه تغییر کرد و در جایی که اکثر اوقات توپ های سبک و سنگین و در نهایت اژدرها تعیین کننده طرف پیروز در نبردهای سطحی بودند، دهه های اخیر شاهد ورود یک سلاح جدید بود که با برد و دقت بیشتر کمک کرد تا شناورهای حتی کوچک تبدیل به تهدیدی بزرگ برای واحدهای غول پیکر در حال تردد در دیا شوند. به صورت کلی، موشک های ضد کشتی از نوع کروز بوده و توسط شناورهای سطحی رزمی و درون محفظه های عمدتا استوانه ای یا مکعبی شکل حمل و در صورت نیاز پرتاب می شوند.

بیشتر بخوانید:

ابتکار مهم سپاه برای صیانت از منافع ایران در آبهای بین‌المللی/ امکان اجرای حملات فوجی پهپادی در اقیانوس فراهم شد +عکس

تغییر مأموریت شناورهای غیرنظامی؛ نسخه مرسوم در نیروهای مسلح بزرگ دنیا/ استفاده نیروهای ویژه ارتش آمریکا از کشتی تجاری در رزمایش‌ها و عملیات‌ها +عکس

گام بلند نیروی دریایی ارتش برای نصب «موشک بالستیک» روی ناوها و زیردریایی‌ها/ تک تیراندازهای دوربرد ایرانی به آبهای آزاد می‌روند +عکس

البته در سالهای اخیر، برخی نیروهای دریایی مهم دنیا اوقات تفکر استفاده نظامی از پلتفرم های تجاری را دنبال کرده اند و یک کشتی نفتکش یا کانتینر بر بزرگ که به دلیل اندازه بالا می تواند میزبان نیروهای و تجهیزات زیادی باشد، تبدیل به مدل هایی با کارایی رزمی یا پشتیبانی رزمی شده اند که این ایده، چند سالی است که در جهان رونق گرفته و البته در کشور ما نیز نیروی دریایی سپاه با شناور شهید رودکی، چراغ اول را مدتی پیش در این زمینه روشن کرد.

در نداجا نیز ناو بندر مکران، شناور جدید نیروی دریایی ارتش است که با وزن ۱۲ هزار تن در حقیقت شناوری همانند شهید رودکی ولی در اندازه بزرگتر است که این شناور توان پذیرش بالگردهای سنگین مثل سری RH-۵۳ و پهپاد را داشته و بحث های پشتیبانی مثل حمل و بازیابی قایق های تندروی عملیات ویژه حمله نیروهای مخصوص و خدمات بیمارستانی از جمله توانایی های آن است. اما در مقایسه با ناو شهید رودکی، در نگاه اول خبری از موشک و تسلیحات سنگین خاصی روی ناو مکران نبود چراکه در شناور شهید رودکی پرتابگرهای موشک کروز و سامانه سوم خرداد به خوبی مشخص بودند.

دو کانتینر حامل موشک بر روی ناو مکران

کانتینرهای حامل موشک بر روی ناو مکران از زاویه بالا

اما با بررسی دقیق تر تصاویر منتشر شده از ناو مکران، متوجه دو کانتیر بزرگ بر روی عرشه کشتی می شویم که با فاصله و در مقابل یک دیگر بر روی صفحه فلزی قرار گرفته اند. با توجه به اینکه به نظر می‌رسد کانتینرهای مذکور از نوع استاندارد ۴۰ فوت هستند، ابعاد آنها طول ۱۲، عرض ۲.۳۴ و ارتفاع ۲.۲۸ متر خواهد بود. در نتیجه احتمال پذیرش ۴ موشک از نوع ابومهدی در هر یک از آنها قابل طرح است و حتی گزینه هایی مثل موشک های بالستیک از خانواده فاتح نیز قابل نصب در درون آنها هستند. این نوع سیستم حمل و پرتاب موشک تا به امروز در نیروی دریایی ارتش و یا سپاه سابقه نداشته و برای اولین بار در کشور اجرا می شود. باید به نوعی اعلام کرد که شاید جمهوری اسلامی ایران اصولا اولین کاربر عملیاتی این نوع حامل موشکی در جهان باشد. اما اگر بخواهیم نگاهی به طرح های مشابه در جهان داشته باشیم صرفا چند نام خاص به میان می آید.

اما قبل از پرداخت به بازیگران این مسئله به مزایای این طراحی خواهیم پرداخت.

زمانی که از یک حامل موشکی در شکل و ظاهر یک کانتینر صحبت می کنیم باید بگوییم که اصولا سرعت حمل و نقل و تبدیل کردن سریع یک شناور تجاری به یک کشتی با توان نظامی، فاکتور مهم و حیاتی در این زمینه است. تمام آنچه برای پرتاب این موشک لازم است، اعم از خود موشک ها، سیستم های راداری و کنترل و فرماندهی به لطف پیشرفت در صنایع الکترونیکی جهان و کوچک شدن آنها قابلیت جمع شدن در چند کانتینر را دارند. مسئله دیگر این که وقتی از یک کانتینر صحبت می کنیم اصولا هدف فقط یک کشتی نیست ، این حامل می تواند در پشت تعدادی کامیون کشنده بزرگ یا حتی قطار قرار گرفته و به سرعت به نقاط مختلف حمل و مورد استفاده قرار بگیرد. نهایتا به آنتن های ارتباطی یا کابل های فیبرنوری برای اتصال آنها به یکدیگر نیاز است و سپس شما یک آتشبار موشکی در اختیار داشته و هر موشکی که در آن باشد را می توانید به سمت هدف شلیک کنید.

روسیه و شروع رقابت با پیشنهاد کانتینری

یکی از اولین کشورهایی که به صورت جدی بحث کانتینرهای حامل موشک با قابلیت نصب بر روی کشتی های تجاری را مطرح کرد ارتش روسیه بود. این کشور دو موشک کروز معروف خود را برای بازار صادرات به شکل محمول در کانتینر عرضه کرده که یکی از آنها مدل صادراتی موشک کروز ضد کلاب و دیگری نیز موشک کروز ضد کشتی سری KH-۳۵ است. حامل موشک ها و اتاقک مربوط به سیستم کنترل و فرماندهی این موشک ها نیز در همین کانتینرها تعریف و ساخته شده و روسها اولین بار در سال ۲۰۱۲ این سامانه ها را در نمایشگاه هوایی معروف ماکس به نمایش گذاشتند.

موشک کلاب کانتینر پرتاب ساخت روسیه

موشک روسی KH-35 در درون کانتینر

چینی ها و یک ارتقاء برای موشک های کانتینری

در سال ۲۰۱۶ ، چینی ها یک ارتقاء برای این نوع طراحی در نظر گرفتن و علاوه بر توان پرتاب موشک های کروز بحث شلیک راکت های توپخانه ای را نیز برای پرتاب از درون کانتینر تعریف کردند. آنچه چینی ها به نمایش گذاشتند ترکیبی از پرتابگرهای موشک کروز کوتاه برد سری WS-۴۳ و راکت اندازهای توپخانه ای در کنار هم بود. این طراحی با توجه به ماهیت سلاح های تعریف شده برای آنها بیشتر مناسب نیروهای زمینی است. موشک کروز WS-۴۳ یک سلاح کوتاه برد و تاکتیکی با برد ۶۰ کیلومتر و سر جنگی به وزن ۲۰ کیلوگرم است که می تواند به مدت ۳۰ دقیقه نیز در یک منطقه مشخص به پرواز ادامه داده و منتظر هدف خاص خود باشد.

نمونه پیشنهاد شده توسط چین برای کانتینرهای مجهز به موشک و راکت

ارتش صهیونیستی و نمایش با بالستیک کوتاه برد

چند سالی است که رژیم صهیونیستی در حوزه توپخانه صحرایی در شکل راکت ها و موشک های بالستیک کوتاه برد سرمایه گذاری کرده و یکی از این محصولات موشک بالستیک تاکتیکی LORA نام دارد که اتفاقا به جمهوری آذربایجان نیز صادر شده و در جنگ اخیر قره باغ نیز در یک مورد استفاده شد و البته از رسیدن به هدف ساده خود که غیر عملیاتی کردن یک پل ارتباطی مهم بود نیز با وجود اصابت به آن باز ماند. اسراییلی ها مدتی است که آزمایش هایی را به صورت تبلیغاتی و برای جذب مشتری از روی دریا با این موشک انجام می دهنده و مدل های کانتیر پرتاب و کامیون سوار آن را نیز از روی کشتی و در دریا مورد آزمایش قرار می دهند که البته این مورد در فاز دریایی مشتری و طرفدار نداشته است.

شلیک موشک LORA در جریان یک آزمایش از روی کشتی

آیا آمریکا به دنبال ناوگان تجاری موشک انداز است ؟

شاید تا به این جا این سوال پیش آمده باشد که اگر اصولا این طرح گزینه مناسبی است چرا تا به امروز مشتریان کمی داشته است. باید در پاسخ گفت که نیاز کشور ما به حضور در آب های دور دست و در عین حال داشتن توان موشکی و آفند و پدافند باعث شده تا در طرح هایی مثل شهید رودکی یا طرح مکران به سراغ مسلح کردن شناورها برویم. بعد از رونمایی از طرح شهید رودکی برخی در فضای مجازی سوالات و ابهاماتی در خصوص آن طرح مطرح کرده اند که سرویس دفاع و امنیت مشرق در جواب به آن شرحی از شناورهای تجاری تبدیل شده با ماموریت های پشتیبانی رزمی را به رشته تحریر درآورد. اما به نظر می رسد ارتش آمریکا نیز به زودی به جمع دارندگان کشتی های تجاری مجهز به موشک هایی درون کانتینر اضافه می شود تا مشخص شود این بار، ارتش کشورمان زودتر از آمریکا وارد این حوزه خاص و مدرن شده است.

انسیتوی دریایی ایالات متحده ( USNI) که در سال ۱۸۷۳ میلادی توسط تعدادی از افسران نیروی دریایی آمریکا برای بحث و تبادل نظر در حوزه آینده نیروی دریایی آمریکا پس از جنگ های داخلی تشکیل شده بود و تا به امروز نیز به عنوان یک موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی به حیات خود ادامه داده ، اخیرا گزارش جالبی را در خصوص نیاز نیروی دریایی آمریکا به افزایش حجم موشک های خود با بهره گیری از شناورهای تجاری طرح کرده است. در این گزارش به نیروی دریایی آمریکا توصیه شده است که با خریداری کشتی های تجاری و توسعه موشک ها و سامانه های رزمی در شکل کانتینر بر با هزینه بسیار پایین تر به نسبت شناورهای رزمی و گروه های رزمی ناوهواپیمابر به ظرفیت حمل و پرتاب موشک نیروی دریایی آمریکا در مقابله با چین اضافه کند. این گزارش را می توانید در اینجا مطالعه کنید.

البته این اولین بار نیست که ایده موشک های پرتاب شونده از کانتینرها در آمریکا طرح می شود. اولین بار در سال ۲۰۱۶ میلادی طرحی ارائه شد تا شناورهای سری LCS که با کمبود شدید قدرت آتش مواجه بودند با کانتینرهای حامل موشک مجهز شوند. ایده مسلح کردن کشتی های بزرگ جنگی نیز ظاهرا در آمریکا در حال جدی شدن است و نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده برای سال آینده میلادی حداقل یک فروند از شناورهای تهاجم آبی خاکی کلاس سن آنتونیو را به موشک های کروز ضد کشتی / حمله به اهداف زمینی سری NSM مجهز خواهد کرد.

طرح گرافیکی از پیشنهاد برای ارتقاء موشکی شناورهای LCS با کانتیرهای موشکی

در حقیقت باید توجه داشت که توسعه سلول های پرتاب عمودی و حالا موشک های کانتینر سوار، در کنار تبدیل شناورهای تجاری به گونه های پشتیبانی رزمی و موشک انداز، باعث شده تا کم کم کلاسی جدید در نیروهای دریایی جهان تعریف و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در این حوزه جزو کشورهای پیشرو با اولین شناور عملیاتی مجهز به موشک های کانتینر پرتاب باشد و با ادامه مقتدرانه این روند، نیروهای مسلح کشورمان تا حدود یک دهه دیگر، یکی از قدرت های مهم دریایی در آبهای بین المللی خواهند بود که امنیت و اطمینان از تردد آزادانه شناورهای تجاری از مبدا یا به مقصد جمهوری اسلامی را تضمین می کنند.