محققان و متخصصان اپیدمیولوژی از همان ابتدای همه گیری کرونا بر این باور بودند که تنها راه مقابله با کرونا در ایران و جهان واکسیناسیون علیه کووید ۱۹ است، هر چند ساخت واکسنی که هر روز رنگ عوض می‌کند و جهش‌های گوناگونی داشته، بسیار سخت و دشوار است.

بیشتر بخوانید:

«اسپوتنیک-وی»، ایمن‌ترین واکسن جهان است

پیش از همه گیری کرونا در دنیا ساخت و تزریق یک واکسن و قرار گرفتن آن در واکسیناسیون عمومی بین ۵ تا ۱۰ سال زمان نیاز بود تا همه مراحل ساخت و تولید واکسن شامل تحقیقات، مطالعات آزمایشگاهی، تست روی حیوانات و در نهایت چهار فاز مطالعه انسانی با دقت و وسواس دنبال و تمام عوارض احتمالی آن در جمعیت بالا مشخص شود.

باید توجه داشت که این مدت زمان برای بررسی اثربخشی و عوارض احتمالی در جمعیت و گروه‌های مختلف است و وسواس‌ها و سخت گیری‌ها همه به این دلیل است که واکسن به افراد سالم تلقیح می‌شود تا موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری شود.

ببینید:

فیلم/ چرا ایران واکسن روسی را سفارش داد؟

تاکنون ویروس منحوس کرونا بیش از ۱۰۷ میلیون نفر را مبتلا کرده است و ۲ میلیون و ۳۳۶ هزار نفر قربانی این ویروس مرگبار شده اند؛ سازمان بهداشت جهانی با توجه به اینکه کرونا شیوع گسترده‌ای در دنیا پیدا کرد و شمار قربانیان به سرعت رو به افزایش بود، اجازه مجوز مصرف اضطراری واکسن‌ها را صادر کرد؛ بر این اساس واکسن‌ها با طی فاز سه بالینی می‌توانند وارد فاز عمومی واکسیناسیون شوند و در عمل فاز چهارم مطالعه بالینی واکسن‌ها حذف شد.

در ادامه مسیر چندین واکسن از کشور آمریکا، روسیه و انگلیس، سوئد و... به مرحله فاز سوم انسانی و واکسیناسیون عمومی رسیدند، البته برخی از این واکسن‌ها مانند فایزر شبهه دار هستند و عوارض بسیاری در دریافت کنندگان گزارش شده اند، واکسن «اسپوتنیک وی» روسیه هم نخستین واکسن کرونای جهان بود که ثبت شد.

پرواز محموله نجات بخش از مسکو به ایران

واکسن «اسپوتنیک وی» نخستین واکسنی بود که در ایران مجوز مصرف اضطراری گرفت و چهار روز پیش نخستین محموله نجات بخش واکسن کرونا وارد ایران شد. واردات این محموله به ایران با انتقادات شدید و جنجال برانگیزی مواجه شد به طوریکه برخی متخصصان اعلام کردند حاضر نیستند، واکسن روسی را بزنند.

نمکی وزیر بهداشت در واکنش به این انتقادات اظهار کرد: روزهای اول خیلی‌ها بر ما تاختند، اما صبوری کردیم زیرا قرارمان این است‌که وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم که در طریقت ما کاهلی است رنجیدن.

نمکی گفت: صبوری کردیم و دیدند که امروز آمریکایی‌ها می‌خواهند این واکسن را دریافت کنند. وقتی مشخص شد که آسترازنکا در گروه‌های بالای ۵۵ سال ایمنی کافی نمی‌دهد، به سراغ اسپوتنیک رفتتند و دوز یادآور را آسترازنکا تزریق کنند؛ اروپایی‌ها هم داوطلب ثبت و خرید این واکسن هستند.

در نهایت نتایج فاز سوم مطالعات بالینی این واکسن در نشریه معتبر لنست منتشر شد و آب پاکی را روی دست همه ریخت.

واکسن اسپوتنیک وی نخستین واکسن ضدکرونای روسی، در مسکو ساخته شده و با درجه کارایی بیش از ۹۱ درصد تا کنون در بیش از ۱۶ کشور از جمله ایران ثبت شده است و تعدادی از این کشورها برای خرید یا تولید مشترک این واکسن با مسکو قرارداد امضا کرده اند.

چند هفته پیش «کریل دیمیتریف» رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در اجلاس جهانی اقتصاد اعلام کرد که به زودی واکسن اسپوتنیک وی در ۲۵ کشور به ثبت خواهد رسید. همچنین دولت مسکو تدابیری برای صادرات این واکسن به کشورهای دیگر یا تولید در آن کشورها اندیشیده است و بیش از ۵۰ کشور جهان برای خرید بیش از ۱.۲ میلیارد دوز از این واکسن ابراز تمایل کرده‌اند.

محموله‌های بعدی واکسن چه زمانی وارد کشور می‌شوند؟

واردات واکسن از منابع معتبر و ایمن در دستور کار است. این منابع نیز به گفته وزیر بهداشت عمدتا از منبع اروپایی آسترازنکا، دو کمپانی در هند، یک کمپانی در چین و یکی در روسیه خواهد بود. بر همین اساس هم اولین محموله واکسن کرونا با عنوان "اسپوتنیک‌وی" صبح روز پنجشنبه ۱۶ بهمن از روسیه به مقصد ایران پرواز کرد و در ساعت ۱۵:۴۵ بعد از ظهر در ایران به زمین نشست تا آغاز واکسیناسیون علیه کرونا در ایران کلید بخورد.

محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو درباره خرید ایران از روسیه گفت: به طور کلی قرارداد ما با طرف روس برای دریافت واکسن اسپوتنیک وی دو میلیون عدد واکسن است که به تدریج وارد کشور خواهد شد. محموله اول واکسن روسی کرونا نیز که وارد شده که برای مصرف در جمعیتی ۱۰ هزار نفره است.

او تاکید کرد: محموله‌های بعدی هم طی یکی دو ماه آینده از بقیه سبد منابع وارداتی دریافت خواهد شد تا به تولید داخلی خودمان در حجم و تعداد مورد نیاز برسیم.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه گفت: شرایط برای ارسال محموله‌های بعدی واکسن کووید ۱۹ به کشور فراهم شده است.

کاظم جلالی ادامه داد: محموله‌های بعدی واکسن ۳۰ بهمن و ۱۰ اسفند و در فروردین ارسال می‌شود و تلاش بر این است میزان دوز خرید واکسن به میزان بیشتری افزایش یابد.

شانه‌ساز گفت: با اهتمام صورت گرفته از سوی تهران و مسکو طی دو ماه آینده به تولید مشترک واکسن اسپوتنیک در ایران برسیم.

آغاز واکسیناسیون کرونا در ایران از بیمارستان امام خمینی تهران

واکسیناسیون کرونا در ایران امروز آغاز شد، خبری که دو روز پیش وزیر بهداشت آن را در مراسم شروع کارآزمایی بالینی فاز انسانی واکسن کوو پارس رازی داده بود.

وزیر بهداشت بیان کرد: افراد اولویت‌دار در گروه اول شامل افرادی هستند که در آای سی یو کار می‌کنند. بعد از آن هم سراغ سایر کادر سلامت، گروه‌های آسیب‌پذیر در سرای سالمندان، سالمندان بالای ۶۵ سال و ... مرحله به مرحله می‌رویم.

به گفته او از امروز واکسیناسیون گروه‌های هدف که در این دوره شاغلان در آی سی یوها هستند، آغاز می‌شود.

آغاز واکسیناسیون با هزار دوز در روز

کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو اظهار کرد: واکسن روسی در مرحله اول حدود ۱۰ هزار دوز وارد شد و بخشی از آن هم برای نمونه برداری و تایید نهایی و انطباق با اسناد فنی، به آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو خواهد رفت.

به گفته جهانپور، واکسیناسیون با روزانه ۱۰۰۰ نفر آغاز خواهد شد و سپس با توجه به ارزیابی مجدد سیستم، روزانه ۵ هزار، ۱۰ هزار و به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. البته واکسن در مرحله اول به کسانی تزریق می‌شود که تست مثبت PCR نداشته باشند اما به طور کلی در پروسه واکسیناسیون منعی برای تزریق به افرادی که قبلا مبتلا شده‌اند، نداریم.

واکسن اسپوتنیک وی روسی را بیشتر بشناسید

واکسن روسی اسپوتنیک وی از موسسه گامالیا تکنولوژی مشابهی با واکسن آکسفورد-آسترازنکا دارد و از ویروس‌های سرماخوردگی (آدنوویروس‌وکتور AD ۲۶ و AD ۵) به‌عنوان حامل کد ژنتیکی پروتئین شاخکی (اسپایک) برای ورود به سلول استفاده می‌کند. به دلیل همین تشابه تکنولوژی با واکسن آکسفورد انتظار می‌رود این واکسن هم امنیت کافی برای گرفتن اجازه استفاده اضطراری در کشورهای مختلف را بیابد.

این واکسن عوارض جانبی به خصوصی ندارد اما باید در نظر داشت که جزئیات فاز ۳ آزمایش‌های بالینی این واکسن هنوز به صورت عمومی منتشر نشده و کماکان در انتظار تایید سازمان بهداشت جهانی قرار دارد. با این وجود نهادهای غذا و دارو در کشورهای مختلف می‌توانند با کسب اطلاعات کافی از نتایج آزمایش‌های بالینی و بررسی‌های پزشکی و آماری این واکسن، آن را به صورت اضطراری استفاده کنند.

تاکنون حدود یک میلیون نفر از مردم روسیه حداقل یک دوز از واکسن اسپوتنیک وی را دریافت کرده اند؛ مقامات این کشور قصد دارند در سه ماه نخست سال جاری میلادی ۲۰ میلیون نفر را در برابر کووید ۱۹ واکسینه کنند.

واکسیناسیون سراسری ویروس کرونا در روسیه با تزریق واکسن تولیدی این کشور از ماه دسامبر برای گروه‌های خاص آغاز شد و از یک ماه پیش تزریق آن برای عموم مردم انجام گرفت. تاکنون بیش از ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار دوز از این واکسن در روسیه تولید و ۲ میلیون ۷۰۰ هزار دوز از آن در مراکز درمانی توزیع شده است.

این واکسن در دو نوبت و به فاصله ۲۱ روز، تزریق می‌شود و برخلاف دیگر واکسن‌های دو نوبتی کووید ۱۹، نوبت اول و دوم با هم متفاوت هستند، با این ایده علاوه بر افزایش اثربخشی، دوام تاثیر آن را هم افزایش می‌دهد. یکی از تفاوت‌های دیگر این واکسن با واکسن‌هایی مثل فایزر و مدرنا استفاده از فناوری جدیدتر mRNA است که به واسطه استفاده از این فناوری، این واکسن نیازی به نگهداری در سرمای زیاد ندارد و می‌توان آن را در یخچال معمولی نگه داشت.

تزریق واکسن اجباری است یا اختیاری؟

علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: برای انجام واکسیناسیون کووید ۱۹ هیچ اجباری وجود ندارد و ما از کسی تعهدی نمی‌گیریم و هرکسی که بخواهد می‌تواند داوطلبانه واکسینه شود و اجباری در کار نیست.

رئیسی درباره برخی موارد مطرح شده در فضای مجازی مبنی بر اجباری بودن واکسیناسیون یا اخذ تعهد برای تزریق واکسن کرونا افزود: واکسیناسیون کووید ۱۹ کاملا رایگان بوده و از طریق شبکه بهداشت و درمان انجام خواهد شد. گروه هدف برای انجام واکسیناسیون در شبکه بهداشت مشخص بوده و بر اساس سند ملی واکسیناسیون عمل خواهد شد.

او بیان کرد: تا پایان سال ۹۹، گروه آسیب پذیر فاز یک که حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر هستند برای کرونا واکسینه می‌شوند.

چه کسانی نمی‌توانند واکسن را تزریق کنند؟

بنابر اعلام دفتر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، واکسن اسپوتنیک وی روسیه در مواردی ممنوعیت مصرف دارد. برای مثال در دوره بارداری و شیردهی نباید از این واکسن استفاده کرد. همچنین افرادی که سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید و وجود هر گونه بیماری حاد با یا بدون تب دارند که البته این افراد حدود دو هفته بعد از بهبودی می‌توانند برای تزریق این واکسن مراجعه کنند.

از طرفی واکسن برای افراد زیر ۱۸ سال مجوز مصرف ندارد. علاوه بر این، افرادی که به دنبال تزریق نوبت اول این واکسن دچار هر نوع عارضه شدید مانند آنافیلاکسی یا واکنش حساسیتی منتشر شدید، تشنج، تب بالای ۴۰ درجه و ... شده‌اند، منع مصرف نوبت دوم واکسن را دارند.

تعداد نوبت دریافت این واکسن دو نوبت است که به فاصله ۲۱ روز از یکدیگر تجویز می‌شود. باید توجه کرد که توصیه می‌شود که این فاصله حداقل ۲۱ روزه رعایت شود اما اگر فردی با تاخیر مراجعه کرد، منعی برای تجویز نوبت دوم وجود ندارد.

عوارض احتمالی و معمول تزریق واکسن

بنابر اعلام دفتر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، بر اساس مطالعات بالینی انجام شده عوارض واکسن نوبت اول یا دوم عموما خفیف و متوسط بوده و در طی حدود سه روز برطرف می‌شوند. شایع‌ترین عارضه ایجاد شده حالت شبه آنفلوانزای خفیف با علائمی مانند تب، لرز، دردهای عضلانی و مفصلی، گلودرد، احتقان و آبریزش بینی، ضعف، احساس ناخوشی و سردرد است. همچنین عوارض موضعی مانند درد و تورم و قرمزی محل تزریق نیز ممکن است بروز پیدا کند.

عوارض فوق عموما خودبه‌خود بهبود می‌یابند اما می‌توان از مُسکن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی برای کنترل تب و یا از آنتی‌هیستامین‌ها برای عوارض موضعی استفاده کرد.

بنابر اعلام اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، افرادی که در بررسی اولیه قبل از ورود به پایگاه واکسیناسیون تب بالای ۳۷ درجه دارند، تا رفع بیماری احتمالی زمینه‌ای اجازه واکسیناسیون ندارند. البته افرادی که سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشته‌اند، می‌توانند واکسینه شوند. واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادی که در گروه‌های اولویت‌دار قرار دارند اختیاری است و الزامی برای این کار وجود ندارد.