سرویس جنگ نرم مشرق، مؤسسه واشنگتن در یادداشتی به قلم آنا بورشچوسکایا از اعضای ارشد این اندیشکده آمریکایی در حوزه سیاست خاور نزدیک و سیاست روسیه در قبال خاورمیانه نوشت: دولت جو بایدن بازگشت به برجام را یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی خود اعلام کرده است. اما اکنون که تمام نگاه‌ها به سمت تهران است، باید به کشوری دیگر نیز توجه کرد - روسیه. مسکو سال‌ها به برنامه هسته‌ای ایران کمک کرده بود. اتم‌استروی‌اکسپورت، سازمان دولتی روسیه به ایرانیان کمک کرد تا نیروگاه هسته‌ای بوشهر را تکمیل کنند و در سپتامبر ۲۰۱۳، دو سال قبل از دستیابی به برجام، رسماً کنترل تأسیسات را به آنها داد. در این زمینه نباید تعجب کرد که حمایت روسیه از برجام برای دولت اوباما بسیار مهم بود. نقش روسیه هم اکنون حیاتی خواهد بود.

مخاطبان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید مشرق نیست.

حمایت روسیه از ایران و کارشکنی برای آمریکا

این اندیشکده می‌نویسد: در حالی که هنوز مسائل زیادی نامشخص است - آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، فرایند آهسته و پیچیده‌ای را برای تضمین بازگشت ایران به چارچوب قوانین معاهده، پیش‌بینی می‌کند - دولت بایدن باید خود را آماده کارشکنی‌های روسیه به جای حمایت‌های آن کشور از تلاش‌هایش بکند.

مسکو از مدت‌ها قبل با تحریم‌های سختی که ایران را به میز مذاکره برجام رساند، مخالفت می‌کرد. به طور معمول، مقامات روسی سعی می‌کردند تحریم‌های ایران را کاهش دهند و تهدیدات برنامه هسته‌ای ایران را به حداقل برسانند. در سال ۲۰۱۰، مسکو نه تنها سازمان ملل را متقاعد کرد که در آن زمان تحریم‌های پیشنهادی را کم کند، بلکه امتیاز بی‌سابقه‌ای را نیز به دست آورد: لغو تحریم‌های ایالات متحده علیه مجتمع نظامی روسیه و توافق در مورد آزادسازی فروش تسلیحات ضد هوایی روسیه به تهران.

کنارگذاشتن اختلافات تاکتیکی و گسترش همکاری‌ها

در ادامه این گزارش آمده است: همکاری نهایی مسکو در مورد برجام به نفع واشنگتن نبود. بلکه به خاطر منافع خود روسیه بود. این توافق به مسکو اجازه داد روابط خود را با تهران گسترش دهد، امتیازاتی از واشنگتن بگیرد و موقعیت روسیه را به عنوان وزنه تعادل بین منطقه و غرب را تقویت کند. به طور گسترده‌تر، این توافق در زمانی صورت گرفت که روابط روسیه و ایران به حد بی‌سابقه‌ای رسیده بود. چون مسکو و تهران اهداف مشترک ژئواستراتژیک برای کاهش نفوذ غرب در خاورمیانه، از جمله همگرایی متقابل منافع در سوریه را داشتند، این همکاری صورت گرفت.

این همسویی به مسکو و تهران کمک کرد تا اختلافات تاکتیکی را کنار بگذارند و همکاری‌های خود را گسترش دهند. در همان ماه دستیابی به برجام، سرلشکر ایران قاسم سلیمانی در اولین قدم در برنامه‌ریزی مداخله نظامی روسیه در سوریه به مسکو آمد. در حالی که برجام اکنون یکی از موضوعات مهم برای دو طرف است، همگرایی منافع روسیه و ایران تا امروز ادامه دارد.

مسکو در نقش وکیل مدافع ایران عمل می‌کند

مسکو مانند گذشته، به بازی دوگانه‌اش با غرب ادامه می‌دهد. هم به عنوان یک شریک غرب و هم به عنوان وکیل ایران عمل می‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ماریا زاخارووا گفت که روسیه آماده همکاری با دولت بایدن است و افزود که امتناع کنونی ایران از پیروی از برجام منافاتی با تعهدات آن در مورد توافق نامه ان‌پی‌تی ندارد.

این اندیشکده آمریکایی در پایان تأکید کرد: از آنجا که دولت بایدن چشم به راه احیای توافق با ایران است، با این وجود گذشته درس‌های ارزشمندی به ما داده است. بایدن و تیم او روشن کردند که آنها می‌خواهند با روسیه در مورد موضوعات مختلفی برخوردی سختگیرانه داشته باشند، از دخالت در انتخابات ایالات متحده و هک «سولار ویند»، تا زندانی کردن الکسی ناوالنی، رهبر مخالفان پوتین و خط لوله «نورد استریم ۲». این رفتار باعث دلگرمی می‌شود.

با این حال اگر واشنگتن با مسکو به عنوان یک قدرت خصمانه در اروپا رفتار می‌کند، چرا با متحدان او رفتاری دوستانه داشته باشد؟ ایالات متحده باید ایده توافق با روسیه را کنار بگذارد و بر ایجاد یک استراتژی واحد که موقعیت مذاکراتی ایالات متحده را تقویت می‌کند، تمرکز کند. جلوگیری از نفوذ و دخالت کرملین فقط محدود به اروپا نیست. بایدن و تیمش روشن کردند که می‌خواهند روی رقابت قدرت‌های بزرگ در جهان تمرکز کنند. اگر آنها می‌خواهند این کار را انجام دهند، دیگر هیچ راهبرد مجزا و متناقضی با مسکو نباید وجود داشته باشد.