به گزارش مشرق به نقل از مهر، تئاتر در ایران مخاطب عام ندارد و جز کسانی که علاقه وافری به این هنر زیبا دارند، کمتر کسی پیدا می‌شود که وقتش را صرف دیدن یک نمایش کند.

سینما هم با آن گستردگی بسیار خود و در اختیار داشتن سالن‌ها و تبلیغات بیشتر، نسبت به تئاتر وضعیت مطلوبی ندارد و آمار فروش پایین فیلم‌ها، نشان از عدم رغبت مخاطبان به این هنر - صنعت دارد.

همانطور که در سینما بسیاری از کارشناسان مشکل اصلی را نبود فیلمنامه خوب می‌دانند، در تئاتر هم موضوع از همین قرار است، البته کمی متفاوت‌تر.

اگر نمایش‌های مختلفی که در سالن‌ها اجرا می‌روند را دیده باشید، به این نکته می‌رسید که اکثر قریب به اتفاق نمایشنامه‌های ما ایرانی نیستند. بدین معنی که کارگردان یک نمایش برای تولید اثرش نمایشنامه‌ای خارجی را دستمایه کار خود قرار می‌دهد و بی‌آنکه آن را تغییر دهد و ایرانیزه کند، نمایش را روی صحنه می‌برد. در این نمایش‌ها، مکان‌ها، شخصیت‌ها، اسم‌ها، موقعیت‌ها و همه و همه غیر ایرانی هستند.

حالا تصور کنید مخاطب عام تئاتر چطور می‌تواند با این نمایش‌ها ارتباط برقرار کند، نمایشی که اسم شخصیت آن را هم نمی‌تواند یاد بگیرد. نمایشی که در شهر و دیار خودش اتفاق نمی‌افتد. نمایشی که موضوع آن دغدغه او نیست و ...

قطعا مخاطب ایرانی نمی‌تواند با شخصی مثل آنتوان همراه شود اما به راحتی با شخصی مثل کیوان همدل و همراه می‌شود.

حالا بگذریم از اینکه بعضی از کارگردانان تئاتر که پز روشنفکری‌شان صدای همکاران خودشان را هم در آورده و کارشان به اینجا رسیده که وقتی هیچ کس موضوع نمایش آن‌ها را متوجه نمی‌شود، برای خود ادله عجیب و غریبی می‌آورند و در کنار این هم به جای هم‌کلام شدن با مخاطبی که با نفس‌شان سالن را گرم می‌کنند، به رقص و ادا و اطوارهای گوناگون روی آوردند؛ که به قول بزرگان تئاتری دلیلی برای توجیه آن وجود ندارد.

در حال حاضر تئاتر که با داشتن ابزاری چون مخاطب رودر‌رو می‌تواند یک هنر و سرگرمی بسیار جذاب باشد، فقط در اختیار یک سری افراد است که گویی در یک پیله مشغول سرگرم کردن خودشان هستند و توجهی به مخاطب ندارند.

اینکه یک نویسنده و یک کارگردان از یک نمایشنامه خوب خارجی بهره ببرد، هیچ مشکلی ندارد ولی مشکل از آنجا شروع می‌شود که این نمایشنامه ایرانیزه نمی‌شود و مخاطب ایرانی نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.

ما در بخش‌های مختلف کشور همیشه آزمون و خطاهای گوناگونی داشتیم، بد نیست مدیران تئاتری کشور و مسئولان معاونت هنری وزارت ارشاد هم یک بار این آزمون و خطا را انجام دهند و یک نمایشنامه خارجی را همان‌طور که هست اجرا کنند و یک بار هم اقتباسی از آن نمایشنامه را به صورت ایرانیزه روی صحنه ببرند. بدین صورت که همه کاراکترها، شخصیت‌ها، موقعیت‌ها، مکان‌ها و ... ایرانی باشد.

حال این دو را بررسی کنند؛ مخاطب قطعا بین دو نمایشی که یکی را کامل درک می‌کند و دیگری را کمی درک می‌کند و یا اصلا درک نمی‌کند، قطعا اولی را انتخاب می‌کند.

متأسفانه در گذشته مدیران و هنرمندان تئاتری کشور از اهمیت نگارش نمایشنامه با مشخصات ایرانی غافل بودند. البته توجه معاون هنری وزیر ارشاد و رییس جدید مرکز هنرهای نمایشی که خبر از تأسیس بنیاد نمایشنامه‌نویسی دادند، جای تقدیر و تشکر دارد و مشخص است که آن‌ها هم به اهمیت این موضوع پی برده‌اند.

اگر مرکز هنرهای نمایشی توجه جدی به این معضل بزرگ تئاتر داشته باشد، قطعا در آینده و در کنار موضوعات دیگری چون ساخت سالن مناسب، تبلیغات، حمایت‌‌های مالی مطلوب و ... - که این‌ها هم موضوعات بسیار مهمی هستند - شاهد افزایش مخاطب عام خواهیم بود.

بد نیست در اینجا نیم‌نگاهی هم به نمایش‌هایی که از آن‌ها با عنوان تئاتر آزاد یاد می‌شود، داشته باشیم. این نمایش‌ها نوعی تئاتر خصوصی و مستقل است که بر پایه فروش بلیت روی صحنه می‌روند.

چند وقتی است که این نمایش‌ها که در بسیاری از مواقع اسم نمایش و تئاتر را هم نمی‌توان روی آن گذاشت، در سالن‌های تئاتری و بعضا سالن‌ها سینما زیاد شده است. این نمایش‌های کمدی که به کمک الفاظی به دور از شان خانواده‌ها و در برخی موارد الفاظ رکیک سعی در خنداندن مخاطب دارد، این روزها مشتری زیادی پیدا کرده است و با اینکه قیمت بلیت این نمایش‌ها گران است ولی در بیشتر موارد تمامی صندلی‌ سالن‌ها پر است.

هدف نگارنده از طرح این موضوع تایید این نماش‌های عروسی‌وار نیست که البته در جای خود نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد، بلکه نکته حائز اهمیت در این باره ایرانی بودن این نمایش‌هاست که مخاطب را به خود جذب می‌کند.

مخاطبی که روی صندلی این نمایش‌‌ها می‌نشیند، با کسانی که روی صحنه و روبروی او می‌ایستند، ارتباط خوبی برقرار می‌کند و همه صحبت‌های آن‌ها را می‌فهمد.

با این اوصاف چیزی که واضح و مبرهن است، توجه بیش از پیش مدیران و هنرمندان تئاتری به لزوم استفاده از متن و نمایشنامه ایرانی و یا اقتباسی ایرانی از نمایشنامه‌های‌ خارجی است که با حل این موضوع و در کنار آن تبلیغات و ساخت سالن‌های مناسب، شاهد پر شدن سالن‌های نمایش خواهیم بود.