به گزارش مشرق به نقل از خلیج آنلاین، دوره اخیر شاهد فعالیت گسترده عربستان در قاره آفریقا در چارچوب ایجاد تنوع در نقشه اتحادهای منطقه‌ای و بین‌المللی خود و نفوذ در قاره سیاه بود.

تلاش‌های عربستان سعودی سالها پیش در سایه گسترش نفوذ کشورهای عربی و منطقه‌ای در قاره آفریقا با توجه به اهمیت این قاره در سطوح سیاسی، اقتصادی و تجاری آغاز شده است.

عربستان سعودی قصد دارد از طریق نفوذ در قاره آفریقا روابط خود را با کشورهای آفریقایی گسترش دهد و با توجه به اهمیت اقتصادی این قاره به دنبال سرمایه‌گذاری‌ها جدید در این قاره سیاه است تا کانال‌های ارتباطی با کشورهای جدید آغاز کند.

نفوذ عربستان در آفریقا

به نظر می‌رسد که عربستان سعودی اخیراً تمرکز خود را بر گسترش شبکه روابط خود در جنوب شرقی آفریقا گذاشته است ، جایی که این مناطق به ویژه آفریقا (سومالی ، جیبوتی ، اریتره و اتیوپی) و سایر کشورهای قاره به دلیل مجاورت با دریای عرب، اقیانوس هند از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار هستند. عمده ملاحظات عربستان سعودی در قبال این منطقه، ملاحظات راهبردی و امنیتی است. قرار گرفتن این حوزه یعنی شرق و شاخ آفریقا در حوزه پیرامونی عربستان سعودی و البته جای داشتن این کشورها در حوزه مناطق ژئواستراتژیک شامل دریای سرخ، تنگه باب‌المندب، خلیج عدن و نزدیکی به کانال سوئز، حساسیت عربستان سعودی را نسبت به این مناطق و تلاش برای نزدیکی به کشورهای منطقه مورد نظر دوچندان کرده است.

«احمد عبدالعزیز قطان» وزیر دولت عربستان در امور کشورهای آفریقایی از اولین سفر خود به کشور رواندا با هدف تقویت روابط میان دو کشور خبر داد.

قطان وهیئت همراه در فرودگاه بین المللی «کیگالی» توسط «فیلیپ کارنزی» مدیرکل امور آسیا و اقیانوسیه در وزارت امور خارجه و همکاری بین المللی رواندا و «جمال مدنی» سفیر متولی حرمین شریفین در جمهوری اوگاندا مورد استقبال قرار گرفتند.

عربستان سعودی و رواندا توافق نامه مشترکی را در زمینه‌های اقتصادی ، تجاری ، سرمایه گذاری ، آموزشی ، هنری ، فرهنگی ، رسانه‌ای و گردشگری ورزشی امضا کردند.

پیش از رواندا، احمد عبدالعزیز قطان از سفر آفریقایی خود به سودان جنوبی خبر داد و در این سفر با « سالوا کر» رئیس جمهور و «بیاتریس خمیسه» وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد و دو طرف در جریان این دیدار به بررسی روابط دوجانبه و راه‌های تقویت و توسعه آن در تمامی زمینه‌ها پرداختند.

ماه گذشته ، وزیر مشاور عربستان با یکی از سران کشورهای آفریقا در سفری رسمی به کشورهایشان دیدار کرد. در آنجا با «سیریل رامافوسا » رئیس جمهور آفریقای جنوبی و «اسماعیل عمر غیله» رئیس جمهور جیبوتی و همچنین « یووری موسونی» رئیس جمهور اوگاندا بحث ‌وگفت‌وگو کرد.

به نظر می‌رسد دیپلماسی سعودی در سرزمین‌های آفریقا نیز فعال است ، زیرا روزنامه «الشرق الاوسط» (سعودی) گزارش داد که سفارت عربستان در ساحل عاج به بخش خصوصی عربستان سعودی اطلاع داد که یک پروژه همکاری استراتژیک بین عربستان و کشور آفریقایی برای تولید برنج وجود دارد که براساس این توافق میلیون تن برنج یک سال پس از تاریخ سرمایه گذاری بین دو کشور می‌توان به دست آورد و این میزان ممکن است به سه میلیون تن در سال تا سال ۲۰۲۵ برسد.

بر اساس گزارش این روزنامه « آبیجان» پایتخت ساحل عاج تمایل به سرمایه گذاری عربستان در یکی از مهم‌ترین بخش‌های استراتژیک این کشور دارد به ویژه اینکه عربستان از ابتدای سال ۲۰۲۱ توافق‌نامه‌ای در زمینه‌های اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری، آموزشی و.. امضا کرده است.

دو نشست عربستان با آفریقا

عربستان سعودی در تلاش است تا روابط آفریقایی خود را متنوع سازد. این اقدام را از خلال گشودن کانال‌های ارتباطی بیشتر با این کشورهای آفریقایی با پروژه‌های سرمایه‌گذاری در راستای منافع خود انجام می‌دهد. از این رو در آوریل گذشته تصمیم گرفت دو اجلاس « سعودی-آفریقایی» و « عربی آفریقایی» در ریاض با هدف گسترش نفوذ عربستان و کشورهای عربی دیگر در این قاره سیاه برگزار و در خصوص پرونده‌های سیاسی و منطقه‌ای نیز بحث و گفت‌وگو کند. اما شیوع ویروس کرونا مانع از برگزاری این دو اجلاس شد.

گسترش فعالیت عربستان در قاره آفریقا

به نظر می رسد که فعالیت گسترده عربستان در قاره سیاه دلایل زیادی دارد، به ویژه اینکه عربستان سعودی با بسیاری از کشورهای آفریقایی، به ویژه کشورهای مهم، روابط تاریخی و باستانی دارد، در حالی که در حال حاضر در مقیاس بزرگتر به شدت فعالیت می‌کند.

محمود ابراهیم تحلیلگر سیاسی بر این باور است که آنچه عربستان سعودی انجام می دهد ادامه پروژه خود در آفریقا است، البته در مرحله فعلی به میزان بیشتری فعالیت دارد، به ویژه اینکه گسترش روابط خود با سایر کشورها را آغاز کرده است. قاره آفریقا نمایانگر بازاری گسترده با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت است و حدود ۳۰٪ از ذخایر معدنی جهان غنی را و بیش از ۲۱ کشور تولید کننده نفت در بر دارد. بنابراین ریاض به دنبال تقویت همکاری با کشورهای نفتی در قاره آفریقا است.

وی افزود: یک استراتژی جدید سعودی وجود دارد که با نفوذ خود روی شبکه‌های سیاسی و اقتصادی با کشورهای جدید آفریقایی مانند رواندا ، گابن ، غنا و توگو و سایر کشورها کار می‌کند، اما آنها نیاز به سرمایه گذاری سعودی دارند.

محمود ابراهیم تاکید کرد که فعالیت سعودی در رقابت با سرمایه گذاری‌های امارات و قطر و همچنین ایران و ترکیه است و عربستان به راحتی صحنه را ترک نخواهد کرد و تمام تلاش خود را برای نفوذ در این مناطق به کار خواهد گرفت.

در واقع در وهله اول قرار داشتن قاره سیاه و به‌خصوص کشورهای حوزه شاخ آفریقا در محیط پیرامونی شبه‌جزیره عربستان و کشور عربستان سعودی و در وهله دوم پیوندهای مذهبی این قاره با کشورهای حوزه غرب آسیا سبب شده تا کشورهای این منطقه نیم‌نگاهی نیز به کشورهای اسلامی قاره آفریقا داشته باشند. فراموش نباید کرد نزدیک به نیمی از جمعیت قاره آفریقا را مسلمانان این قاره تشکیل می‌دهند .

عربستان سعودی، بزرگترین کشور نفت خیز خاورمیانه، اکنون که با چالش‌های اقتصادی و سیاسی زیادی مواجه شده است، می‌کوشد تا با نفوذ مذهبی و سیاسی در نهادهای سیاسی کشورهای آفریقایی به دنبال راهی برای سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی و منطقه‌ای از مسیر نزدیک شدن به این کشورها باشد. تنش‌ها و رقابت بر سر نفوذ در منطقه آفریقایی ساحل، مرکز و غرب آفریقا طی سال‌های گذشته در میان طرف‌های منطقه‌ای، عربی و بین‌المللی وجود داشته است.

مسئله امنیت غذایی و منافع اقتصادی عربستان سعودی نیز از مواردی است که محرک این کشور برای حضور در کشورهای این قاره است. در واقع مسئله کمبود و یا فقدان خاک‌های حاصلخیز در کشور عربستان سعودی و ضعف در بخش‌های مرتبط با صنعت کشاورزی سبب شده تا این کشور به‌دنبال سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی برخی کشورهای این قاره و تولید و خرید محصولات غذایی باشد.