بیسکویت فرخنده، از جمله نام هایی است که اگر از شما بخواهند نام چند برند سابقه دار ایرانی را بگویید، فورا به خاطر شما متبادر می شود. در همان حال ممکن است برندهایی را نام ببرید که دیگر اثری از آنها باقی نمانده، برندهایی که برخی از آنها روزی از همکاران شغلی فرخنده بوده اند؛ اما امروز رو به خاموشی نهاده اند.

راز موفقیت برند فرخنده در شش دهه گذشته، شاید یک نکته مهم اما مغفول داشته باشد که توفیق تاریخی این برند، تا حدود زیادی به آن وابسته است.

صحبت درباره خانوادگی بودن کسب و کاری است که با تاریخ 60 ساله اش قدیمی ترین برند تولید کننده بیسکویت در فلات مرکزی ایران است و هم اکنون محل اشتغال بیش از 500 نفر به شمار می‌رود.

البته خانوادگی بودن کسب و کار فرخنده یکی از چندین عامل موفقیت در درستی عملکرد و تصمیم گیری‌های تاریخی در مقاطع حساس و مهم بوده است.

نگاهی به روند توسعه برند فرخنده نشان می‌دهد که رهیافت‌های توسعه در این برند، عمدتا پایدار بوده و شامل موارد متعددی است که بررسی هر کدام از آن‌ها نیازمند بحث مستقلی است.

در ادامه نگاهی اجمالی داریم به خط سیر توسعه بیسکویت فرخنده از چند زاویه اصلی و برگزیده.

نگرش تخصصی و به روز رسانی علمی و فنی

اگرچه مصرف بیسکویت و حضور آن در فرهنگ غذایی بشر، تاریخی طولانی دارد و بیسکویت‌های دست ساز همیشه اصلی ترین میان وعده‌های مردم را تشکیل می‌داده اند؛ اما با صنعتی شدن جهان و امکان تولید انبوه در صنایع غذایی، مسئله بیسکویت در دنیای کسب و کار به یک موضوع عمده تبدیل شد.

با اهمیت یافتن صنعت تولید بیسکویت، نگرش تخصصی به این حوزه و همگامی با علایق و گرایش‌های مصرف کننده به یک رکن اصلی تبدیل گشت. شرکت بیسکویت فرخنده نیز از این قاعده مستثنا نبود؛ این برند همگام با تحولات جهانی، مدام به سمت تخصصی‌تر شدن حرکت کرده و به مسائلی چون توسعه منابع انسانی، آموزش‌های پیشرفته، به روزرسانی تکنولوژی، تازه سازی روش‌های ساخت و... در تمام ارکان، توجه داشته و به عبارت دیگر، گرایش به تخصص، همیشه در دستور کار آن بوده است.

این تحولات در چند جنبه به وقوع پیوسته و منجر به شکل گیری سازوکارهای جدیدی شده است از جمله:

توسعه منابع انسانی

نگرش تخصصی باعث شد که کلی نگری در تخصص‌ها از بین رفته و با ایجاد مدیریت‌های بخشی، تمرکز فرایندها به طور روز افزونی مبتنی بر تخصص باشد. به این ترتیب نیاز به توسعه منابع انسانی به طور پیوسته در دهه‌های مختلف احساس شد و مشاغل تخصصی متعدد، یکی بعد از دیگری ایجاد شد. تا جایی که هم اکنون تعداد نیروی انسانی فعال در مجموعه به بیش از 500 نفر در ابتدای سال 1400 افزایش یافته است.

این مسئله، نتیجه مستقیم روند تخصصی شدن است. در واقع فعالیت‌ها و کارهایی که در گذشته توسط یک تیم کوچک انجام می شد، به مرور زمان، به قدری ریز و تخصصی  گردید که هر کدام از آنها به چندین مورد شغلی تبدیل شدند. این پروسه تخصصی شدن با هدف افزایش کیفیت در ارائه محصولات و خدمات انجام ‌شد و کماکان ادامه دارد.

برند بیسکویت فرخنده در 60 سالی که از فعالیت آن می‌گذرد همواره در این مسیر حرکت کرده و به ‌شکل تخصصی، فقط بیسکویت تولید می‌کند. دقیقا از همان سال ۱۳۴۰ که مرحوم حاج عبدالله واعظ شوشتری با تجربه فعالیت در مغازه پدری و راه اندازی نخستین فروشگاه عرضه لوازم قنادی، اولین کارگاه طبخ بیسکویت ‌مرکز ایران را در اصفهان راه‌اندازی کرد، تا همین امروز که در شهرک صنعتی جی اصفهان با  چندین خط تولیدی در حال فعالیت است.

در تمام این سال ها، نگاه تخصصی باعث شد که برخلاف شرکت‌های دیگر، بیسکویت فرخنده علیرغم داشتن ظرفیت‌های لازم برای ورود به حوزه‌های دیگر مواد غذایی، تا این لحظه از این موضوع صرف نظر کرده و ترجیح دهد همچنان تولید کننده حرفه ای و تخصصی بیسکویت بماند تا تولید کننده بیسکویت و چیزهای دیگر!

این الزام به تخصص را مصرف کنندگان وفادار این برند در چند آیتم ماندگار شاهد بوده اند. مواردی چون «طعم ماندگار» که همیشه و همه جا یادآور فرخنده است، «حفظ کیفیت» و «الزام به فاکتورهای سلامتی» در تمام فرایند تولید.

تعهد به نقش مصرف کننده

یکی دیگر از فاکتورهای مهم که باعث شد بیسکویت فرخنده در شش دهه گذشته، نه تنها در اصفهان بلکه در تمام ایران به عنوان قطب اصلی تولید تخصصی بیسکویت شناخته شود، تعهد به نقش مصرف کننده است.

نگاهی به داستان تاریخی بیسکویت نشان می‌دهد که تولید کنندگان موفق و حرفه ای جهان که عملکرد خوبی در بازار داشته اند، همواره استراتژی‌های اصلی تولید خود را بر مبنای خواست عمومی مصرف کننده پایه گذاری کرده اند. این استراتژی را در بررسی تاریخی عملکرد بیسکویت فرخنده هم می‌توان به وضوح مشاهده کرد.

به عنوان مثال، در حال حاضر یکی از دغدغه‌های اصلی مصرف کننده با توجه به افزایش دانش عمومی در حوزه سلامت که ناشی از گسترش شبکه‌های اجتماعی و انفجار اطلاعات است، سلامت خوراکی‌هاست.

توجه به این حساسیت باعث شده یکی از تازه ترین محصولات بیسکویت فرخنده که با عنوان «4 شهد و 3 غله» تولید و روانه بازار شده، بیش از هرچیز دیگری «سلامت محور» باشد.

البته این سیاست در برند بیسکوییت فرخنده محدود به این محدوده زمانی نمی شود و از دیرباز توجه به سلامت محصولات یک عنصر اصلی در سیاست گذاری تولید بوده است.

برای مثال از سال 1390 به این سو در انتخاب مواد اولیه حساسیت ویژه ای در دستور کار قرار گرفت و استفاده از روغن بدون ترانس و در ادامه آن از سال 96 به این سو با خرید مواد اولیه غیر تراریخته از جمله آرد، روغن و لسیتین گام مهمی در کاهش دغدغه مصرف کنندگان بیسکویت‌های این برند برداشته شد.

در حقیقت هنگامی که بحث‌های پزشکی و علمی در زمینه روغن‌های تراریخته در محافل علمی فراگیر شد، بیسکویت فرخنده بلافاصله با تجدید نظر در سیاست گذاری و انعطاف پذیری خاصی، حذف کلی این روغن‌ها را در دستور کار خود قرار داده و محصولات خود را مبتنی بر تازه ترین یافته‌های علمی و بهداشتی به روز رسانی کرد.

در نهایت اگر بخواهیم دیگر رهیافت‌های اصلی برند بیسکویت فرخنده را در خصوص توجه به نقش مصرف کننده فهرست وار مطرح کنیم در عملکرد این برند این خطوط اصلی قابل ردیابی است:

●       توجه به سن و سال مصرف کننده و سلیقه نسل جوان و تغییرات ذائقه در پیچ وخم تغییر نسل‌ها.

●     توجه به تغییرات رخ داده در فرهنگ زیستی مردم که لزوم استفاده از میان وعده‌ها، سهولت دسترسی، سهولت بسته بندی، قدرت ماندگاری بالای محصول در داخل بسته از الزامات زندگی ماشینی امروز است.

●       تنوع در بسته بندی، توجه به مبانی زیبایی شناسی بصری و به روزرسانی المان‌ها و نگره‌های اصلی برند با توجه به تغییر فرهنگ مردم و دگرگونی در اصول زیبایی شناختی جامعه.

●      توجه به نگرانی‌های جدید جامعه که از سکون و بی تحرکی رنج می‌برد و نگرانی‌های مبتنی بر سلامت مصرف کننده از نظر تعداد کالری دریافتی، متریال‌های اولیه در تولید محصول و توجه به افزایش ریسک فاکتورهای سلامت در جامعه مانند قند خون، چربی خون و امثال آن.

●   توجه به تنوع محصولات از نظر طعم‌های کمتر تجربه شده و لزوم ترکیب مواد اولیه و گرایش به سمت متریال‌های مبتنی بر محصولات گیاهی و ارگانیک.

توفیق جهانی نتیجه عملکردهای بومی

شرکت بیسکویت فرخنده که به عنوان یک تولید کننده محلی کار خود را در بخش مرکزی ایران آغاز کرد، هم اکنون در قاموس یک برند جهانی امکان صادرات محصول تولیدی خود را به 5 قاره دنیا دارد.

تردیدی نیست که این موفقیت نتیجه مستقیم عملکرد این مجموعه در عرصه هایی بوده که در این گزارش به شکل اجمالی به بخشی از آن اشاره شد. در غیر این صورت موفقیت در بازار کشورهای صاحب صنعتی مانند انگلیس، اتریش، آلمان، هلند، کانادا و استرالیا به این سادگی و بدون در نظر گرفتن حساسیت‌های بالای جوامع پیشرفته در خصوص محصولات وارداتی (مخصوصا در حوزه مواد غذایی) ممکن نیست. البته باید به این لیست، تعدادی از کشورهای آفریقایی و کشورهای همسایه همچون عراق، امارات، بحرین، افغانستان، عمان، قطر و کویت را هم اضافه کرد.

سخن پایانی این که الگویی که برند فرخنده در عملکرد خود و موفقیت‌های داخلی و جهانی ترسیم کرده، می‌تواند نمونه ای برای عملکرد سایر برندهای داخلی باشد. بخصوص در برهه ای از زمان که سخن از حمایت از تولید داخلی و رونق تولید در کشور است و اقتصاد داخلی نیازمند پوست اندازی در حوزه تولید برای گذر از وضعیت موجود است. مسئله ای که بدون ارتقای کیفیت محصولات و تعهد بالای تولیدکنندگان به نقش مشتری و بازار میسر نیست.

حرکت بر روی خط توسعه بازار، تلاش برای حفظ و ارتقای اعتماد مشتریان، خلق تجربه‌های ماندگار و تلاش برای ایجاد تجربه‌های تازه، رعایت استانداردهای داخلی و بین‌المللی مرتبط با حوزه‌های مدیریت، تولید، ایمنی و محیط زیست، فقط برخی از خط مشی‌هایی است که فرخنده را به این مرحله از موفقیت رسانده و می‌تواند برای سایر تولید کنندگان داخلی نیز نمونه عملیاتی خوبی باشد.