به گزارش مشرق، زیرآب‌زنی، این رفتار ناپسند بیشتر در مراکز جمعی مانند دستگاه‌های اداری، محل کار و محل تحصیل گاهی منجر به از دست رفتن اعتبار شغلی و تحصیلی یک فرد یا افرادی می‌شود و متأسفانه در برخی افراد به صورت یک عادت روزانه در آمده است. هر اندازه انسان دچار رذایل اخلاقی شود و از اصل و ذات خود دور گردد به رفتارهای ناپسندی همچون زیرآب‌زنی روی می‌آورد. انسان‌ها هر چقدر به خدا نزدیک‌تر باشند و از دستورات خدا بیشتر پیروی کنند روحشان زلال می‌شود و از کردار ناپسند به دلیل آسودگی وجدان خود خلاصی می‌یابند.

در دین اسلام دستوراتی در جهت در پیش گرفتن اخلاق پسندیده و نیکو داده شده است. در قرآن کریم سوره نساء آیه ۸۵ آمده است: «هر کس شفاعت پسندیده کند، برای وی از آن نصیبی خواهد بود و هر کس شفاعت ناپسندی کند، برای او از آن [نیز]سهمی خواهد بود و خدا همواره به هر چیزی تواناست.»

آیا می‌دانید استفاده از اصطلاح زیر آب‌زنی از کجا شروع شد؟ تقریباً در یک قرن پیش که هنوز لوله‌کشی و تصفیه آب در خانه‌ها وجود نداشت در قسمت انتهایی مخزن آب ساختمان‌ها مکانی به نام زیرآب وجود داشت که برای خالی کردن آب مانده، آن را باز کرده و خالی می‌کردند. این زیرآب به یک چاه راه داشت و روش تخلیه آن اینگونه بود که فردی داخل حوض می‌رفت و زیرآب را باز می‌کرد تا لجنی که در کف حوض بود از زیرآب به چاه رفته و حوض پاکیزه گردد و اگر کسی با شخصی خصومت و کینه‌ای داشت برای تلافی زیرآب خانه وی را باز می‌کرد تا آب تمیز داخل حوض خالی گردد و زمانی که مالک خانه از ماجرا با خبر می‌شد خیلی عصبانی می‌شد، چون همه آب پاکیزه خود را از دست می‌داد و با ناراحتی به دیگران می‌گفت «زیرآبم را زده‌اند.»

پدیده‌های اجتماعی عوامل متعدد و متنوعی دارند و زیرآب‌زنی هم ریشه‌های مختلفی دارد. از جمله عوامل زیرآب‌زنی می‌توان تربیت ناکافی و نامطلوب، حسادت، رقابت، کینه و دشمنی، ضعف در تخصص و کمبود اعتماد اجتماعی را برشمرد. متأسفانه در محل کار ضعف مدیران و تلاش برای کسب اخبار و نگرانی از توطئه، تبعیض، ناتوانی در ایفای صحیح و مطلوب وظایف محوله، دادن پاداش‌های انفرادی، استقبال مدیران از زیرآب‌زنی و مشکلات روانی افراد از دیگر دلایل روی آوردن برخی کارکنان به این اخلاق ناپسند است. گاهی از فرد خطایی سرنزده است، اما همکار او برای کسب موقعیت و امتیاز به نادرست مسائلی را به او نسبت می‌دهد. گاهی افراد فرصت‌طلب یا کسانی که از شخصی کینه به دل دارند معمولاً مخلوطی از حقیقت و دروغ را ارائه می‌کنند یا بخشی از گزارشی که می‌دهند درست است ولی بخشی دیگر را به قصد و برای تخریب بیشتر فرد مقابل به آن اضافه می‌کنند.

محیط کار، محیطی است که در آن افزون بر مشغول به کار شدن، با همکاران و مدیر شرکت تعامل زیادی ایجاد می‌شود. همه همکاران در محیط کار رفتار خوبی ندارند و در این محیط نیز مانند جامعه افرادی هستند که تمایل زیادی به زیرآب‌زنی همکاران خود دارند تا مانع پیشرفت و تعالی دیگران شوند. پس این افراد از روی قصد و غرض به دنبال تخریب شخصیت و بی‌ارزش کردن فعالیت‌های همکارشان هستند. فرد زیرآب‌زن که در این کار حرفه‌ای است گاهی سعی می‌کند برای رسیدن به اهداف خود کارها و رفتارهای همکارش را به دلخواه خود تفسیر و نظرات شخصی خود را به دیگران القا نماید و شواهد و مدارک ساختگی ارائه دهد یا بزرگنمایی کند.

از دلایل اصلی زیرآب‌زنی در محل کار ایجاد وضعیت رقابتی میان کارمندان است. در برخی ادارات و سازمان‌ها فقط افرادی را که در رأس امور نشسته‌اند تشویق می‌کنند و پاداش به صورت فردی به نورچشمی‌ها اعطا می‌شود، اما افرادی که در مسیر تحقق کارها و خدمات کمک کرده‌اند هیچ پاداش و تشویقی دریافت نمی‌کنند.

ایجاد حس حسادت بین کارمندان و کارگران به علل بسیار به خصوص تبعیض قائل شدن از سوی سازمان یا رئیس، برای مثال برخورداری از برخی امتیازهای مالی یا تحصیلی یا محیط کاری، سبب این اتفاق می‌شود. وجود خشم‌های پنهان در بعضی کارکنان نسبت به فرد قربانی که معمولاً از آن بی‌اطلاع است، موجب دشمنی و سرپیچی بین این دو نفر می‌شود و در آخر هر دو نفر آسیب می‌بینند، در صورتی که منشأ آسیب، تبعیض ناحق یا تکریم بحق مسئول بالادست است که تعابیر درست و غلطی از آن شده است.

وجود یکسری تفاوت‌ها در اخلاق و شخصیت در بین کارکنان می‌تواند موجب شکل‌گیری کدورت و عناد شود. برای مثال فردی سختگیر، منضبط و منطقی با فردی بی‌خیال و احساسی و غیرمنضبط، یکی نظم می‌دهد و آن یکی به هم می‌ریزد، یکی مسئولیت‌پذیر است دیگری از زیر کار در رو و غیر مسئول، بی‌تردید جمع این تضادها ممکن نیست و بالاخره سبب دشمنی خواهد شد. اگر مدیر بالادست در چیدمان همکاران مهارت داشته باشد، با وجود شرح وظایف مشخص و وضوح خطوط کاری بین کارکنان، امکان حل و فصل موضوع میسر می‌شود. معمولاً یک مدیر باتجربه با هدف افزایش بهره‌وری مجموعه خود تلاش خواهد کرد این نقیصه را حل کند نه اینکه مستبدانه با آن موضوع برخورد نماید.

ما در هر کاری که هستیم باید تمامی مسئولیت کارمان را بر عهده داشته باشیم و تمام تلاش خود را در جهت افزایش کیفیت و تعالی در زمان مقرر انجام دهیم. اگر غیر از این باشد اولاً از لحاظ شرعی و ثانیاً از نظر حرفه‌ای اصلاً قابل قبول نیست و ما را تبدیل به شخصی از زیر کار در رو خواهد کرد. عاقبت و نتیجه درست انجام ندادن مسئولیت‌های ما می‌تواند زیرآب زدن ما توسط همکارانمان باشد.

اگر اشتباهی از ما سر زد و همکار ما زیر آب ما را پیش مدیر زد باید صادقانه با مدیر در میان بگذاریم و از پنهانکاری و گفتن دروغ پرهیز کنیم، چراکه مدیر ما دروغ یا حقیقت را بالاخره متوجه خواهد شد. در اینگونه شرایط باید از مدیر بخواهیم ما را با کسی که زیر آبمان را زده رو در رو کند تا حقیقت ماجرا مشخص شود، زیرا در اکثر موارد افرادی که باهم رو در رو می‌شوند، نمی‌توانند مدرکی برای اثبات دروغشان ارائه دهند به همین دلیل همه چیز برعکس و به نفع ما می‌شود.

ناهنجاری‌هایی مانند زیرآب‌زنی، ورود به حریم خصوصی دیگران و تزویر می‌تواند ریشه در ناهنجاری‌های رخنه کرده در فرهنگ یک جامعه آن هم در طول قرن‌های متمادی و محصول حضور فرهنگ‌های بیگانه در یک جامعه باشد. شناسایی عوامل تاریخی و فرهنگی، رسوخ یک ناهنجاری و نیز تربیت نیروهای زبده برای بازگرداندن نیروهای جامعه به فضائل اخلاقی گذشته و حال و ارزش بخشیدن و ممتاز کردن انسان‌هایی که هنوز کرامت‌های اخلاقی را تنها راه رشد، کمال و تعالی خود و سایرین می‌دانند، می‌تواند در جلوگیری از رشد و گسترش فرهنگ «زیرآب‌زنی» در جامعه کمک کند.