به گزارش مشرق، روند تحولات افغانستان با سرعتی باور نکردنی همچنان در جریان است و حکومتی که آمریکا و دیگر کشورهای اشغالگر در طول دو دهه در این کشور بنیان گذاشته بوده اند به سرعت فرو ریخت و طالبان بر کابل حکمفرما شد.
روند خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان به گونه‌ای بود که حتی «دونالد ترامپ» که روند مصالحه آمریکا با این گروه در دوره وی شروع شد، این نوع خروج را مایه شرمساری ایالات متحده دانست و در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز تصمیم برای حمله به افغانستان برای ساقط کردن طالبان پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا را بدترین تصمیم در تاریخ کشور آمریکا توصیف کرد و گفت: ما خاورمیانه را ویران کردیم. هزاران میلیارد دلار پول هزینه کردیم، میلیون‌ها نفر جان باختند و حالا هیچ فرقی با قبل نمی‌کند - اوضاع خیلی بدتر است چون باید آن را از نو بسازید، چون تکه تکه شده است. او حمله به افغانستان را به «فرو رفتن در باتلاق» توصیف کرد.
در این میان «انس حقانی» عضو هیأت مذاکره کننده طالبان در دوحه قطر روز چهارشنبه در کابل با حامد کرزی رئیس‌جمهور پیشین افغانستان و عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی در دولت اشرف غنی دیدار کرد.
جزئیات گفتگوهای طالبان با حامد کرزی و عبدالله عبدالله منتشر نشده است. «انس حقانی» همچنین با فضل هادی مسلم یار رئیس مجلس سنا دیدار و گفتگو کرد و «فخری‌الدین قاری‌زاده» مشاور پیشین وزارت خارجه افغانستان نیز روز چهارشنبه در پیامی توییتری نوشت: اشرف غنی در بیمارستانی در ابوظبی بستری شده است.
در چنین شرایطی کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، چین و کشورهای اروپایی شرایطی را برای همکاری با دولت بعدی افغانستان مطرح می‌کنند و این در حالی است که حضور طالبان در حکومت امری بدیهی است.
برای مثال جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت اظهار نظر درباره اینکه آیا آمریکا طالبان را به عنوان قدرت حاکم مشروع در افغانستان به رسمیت خواهد شناخت یا خیر، زود است چرا که در کابل هنوز هرج و مرج است و طالبان هنوز یک حکومتی که مستقر شده باشد، ندارد.
دانیل سرور: شعار پنتاگون مبنی ارائه کمک‌های امنیتی به افغانستان تو خالی و پوچ بود
بلومبرگ نیز به نقل از یک مقام کاخ سفید گزارش داد که آمریکا با هدف جلوگیری از دسترسی دولت تحت رهبری طالبان به پول نقد، نزدیک به ۹.۵ میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را مسدود و ارسال پول نقد به این کشور را متوقف کرده است.
هر چند طالبان اعلام کرده که تفکرات گذشته خود را کنار گذاشته اما با این وجود هنوز تردیدهایی درباره این گروه وجود دارد.
از سوی دیگر، به گزارش رسانه‌های افغانستان، ذبیح الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان به عنوان وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان از طرف طالبان معرفی شد و اولین نشست خبری را روز سه شنبه در کابل با حضور نمایندگان رسانه‌ها و روزنامه نگاران برگزار کرد و گفت آنها خواهان روابط صلح آمیز با دیگر کشورها هستند و به حقوق زنان در چارچوب قوانین اسلامی احترام می‌گذارند.
مجاهد گفت: ««ما دنبال دشمن داخلی و خارجی نیستیم» او در این کنفرانس گفت: طالبان با فعالیت رسانه‌ها مشکلی ندارد اما این فعالیت‌ها به گفته او نباید مغایر موازین اسلامی باشد. او افزود زنان در افغانستان در چارچوب شریعت اسلام مجاز به فعالیت هستند.
سخنگوی گروه طالبان همچنین گفت: کشت و قاچاق تریاک در افغانستان ممنوع خواهد شد. او ضمن رد امکان بازگشت سازمان تروریستی القاعده به افغانستان گفت خاک افغانستان علیه هیچکس مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
در چنین شرایطی برای تحلیل بهتر شرایط موجود در افغانستان با پروفسور «دانیل سرور» مشاور سابق وزرات خارجه آمریکا و کاخ سفید به گفتگو نشستیم.
«دانیل سِرور» مشاور اسبق کاخ سفید و از معروف‌ترین کارشناسان حاضر در مبحث مدیریت جنگ و از کارشناسان ارشد مؤسسه «روابط دو سوی آتلانتیک» و از اساتید دانشگاه «جان هاپکینز» است که سابقه فعالیت گسترده در مورد جنگ‌های عراق، افغانستان و بالکان را دارد.
وضعیت فعلی افغانستان
سرور در تشریح اوضاع فعلی افغانستان گفت: نیروهای امنیتی افغان ترجیح داده اند که با طالبان نجنگند و تجهیزاتی را که در دو دهه گذشته میلیاردها دلار هزینه آنها شده را تسلیم طالبان کنند و بدین ترتیب ساختار امنیتی دولت سابق افغانستان کاملاً سقوط کرده و هزینه‌های میلیاردی که در این مدت صرف آنها شده بی ارزش گشته اند و شعار پنتاگون مبنی ارائه کمک‌های امنیتی به افغانستان تو خالی و پوچ بوده است.
بدون شک صاحب نظران سال‌ها در مورد اینکه افغانستان می‌تواند به یک دموکراسی پر رونق تبدیل شده و روندهای ویژه ای در بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داشته باشد صحبت خواهند کرد و این موضوع چقدر ناراحت کننده است.
آیا در دوره طالبان می‌توان انتظار پیشرفت افغانستان را داشت؟
نشانه‌های امید
«وانگ ئی» وزیر خارجه چین، روز پنجشنبه طی سخنانی گفت که طالبان در جریان اظهارات اخیر خود، پیام‌های مثبتی به جهان خارج ارسال کرده‌اند. وزیر خارجه چین که این سخنان را در جریان مکالمه تلفنی با همتای ترکیه‌ای خود، «مولود چاووش اوغلو» مطرح می‌کرد، ضمن تاکید بر اینکه آینده سیاسی افغانستان به عملکرد و سیاست‌های طالبان بستگی دارد؛ در واکنش به اظهارات سخنگوی طالبان مبنی بر تعهد این گروه برای حفاظت از سفارت‌ها و دفاتر دیپلماتیک کشورهای خارجی در افغانستان و علاقمندی آنها به برقراری ارتباط با جامعه بین‌المللی، گفت که پکن انتظار دارد این تعهدات در قالب سیاست‌ها و اقداماتی محکم به مرحله اجرا در آیند.
وزیر خارجه چین در این مکالمه تلفنی تاکید کرد: اوضاع در افغانستان یک شبه تغییر کرده است و آنچه از این به بعد رخ خواهد داد، بستگی به سیاست طالبان دارد.
اقدام اخیر طالبان در نحوه ورود به کابل این امید را می‌دهد که آنها در مقایسه با قبل تغییراتی داشته و کنترل شده تر رفتار می‌کنند
دانیل سرور که هم اکنون در دانشگاه جان هاپکینز مشغول تدریس است درباره مواردی که حکایت از نشانه‌هایی برای امیدواری درباره افغانستان است گفت: طالبان امروز می‌گوید که دختران و زنان می‌توانند به مدرسه و سرکار بروند در حالی که در دهه ۱۹۹۰ طالبان چنین اجازه‌ای را به زنان و دختران نمی‌داد. طالبان همچنین به اعضای دولت سابق و همچنین نیروهای امنیتی مصونیت داده است. اقدام اخیر طالبان در نحوه ورود به کابل این امید را می‌دهد که آنها در مقایسه با قبل تغییراتی داشته و کنترل شده تر رفتار می‌کنند.
دلایلی برای نگرانی
مشاور سابق کاخ سفید در این گفتگو درباره دلایلی که موجب نگرانی درباره آینده افغانستان شده‌اند، گفت: تا چند هفته قبل افغانستان تقریباً از یک جامعه باز و رسانه‌های آزاد برخوردار بود و درآمد سرانه نیز در این کشور رشد نسبتاً مناسبی داشت و در خصوص روند سیاسی نیز هر چند برگزاری انتخابات در این کشور با شبهات و اعتراضاتی همراه بود اما با این وجود دولت متعهد به برگزاری انتخابات بود و در این میان منابع کم این کشور به دلیل فساد موجود در میان برخی مقامات و ناامنی‌ها و درگیری‌هایی بود که در بخش‌های مختلف افغانستان وجود داشت.
گزارشی‌هایی از برخی ایالات افغانستان درباره کشتار و ترور مردم وجود دارد و طالبان هنوز تنبیهات سخت خود را از قبیل قطع دست و پا کنار نگذاشته است. البته در این میان تصویر طالبان در رسانه‌های غربی همچنان یک تصویر مخدوش و خشن است اما توجه جهانی به این موضوع عمر زیادی نخواهد داشت و طالبان نیز خود این موضوع را می‌داند.
سرور در ادامه گفت: برخی می‌گویند طالبان هنوز یک گروه تمامیت خواه است که مخالفت را تاب نمی‌آورد و به حقوق بشر اعتنایی نمی‌کند. اگر طالبان همچنان بر تفکرات قبلی خود باشد نمی‌توان انتظار وجود پارلمان در افغانستان را داشت و به جای آن نوعی شورای عالی با حضور رهبران مذهبی در این کشور وجود خواهد داشت. در این صورت پاسخگویی و شفافیت در کمترین میزان موجود خواهد بود و جامعه مدنی نیز شکوفایی چندانی نخواهد داشت. در این میان حتی ممکن است قاچاق مواد مخدر رونق بیشتری بگیرد و وضعیت بغرنج اقلیت‌ها نیز همچنان ادامه داشته باشد.
برای طالبان بسیار بهتر خواهد بود اگر از طریق مذاکره قدرت را در دست بگیرد چون در این صورت می‌تواند برای خود مشروعیت نیز کسب کند
استاد دانشگاه جان هاپکینز درباره وضعیت کسانی که با آمریکا و دیگر کشورهای اشغالگر در افغانستان همکاری کرده‌اند، گفت: در این میان دلایل خوبی برای نگرانی درباره وضعیت ده‌ها هزار نفر از مردم افغانستان که در طول سال‌های گذشته به نوعی با آمریکایی‌ها به عنوان مترجم، کارمند سفارت و یا سایر مشاغل همکاری داشته‌اند وجود دارد.
برخی از این افراد از افغانستان خارج شده و یا در حال انجام این کار هستند اما تعدادی از این افراد به دلایل متعددی نمی‌توانند افغانستان را ترک کنند از همین رو نگرانی‌هایی درباره آنها وجود دارد.
سرور در ادامه گفت: ممکن است درباره دلایلی که موجب نگرانی درباره افغانستان است من اشتباه کرده باشم، کسی از آینده خبر ندارد و باید منتظر ماند با این وجود من درباره آینده این کشور نگرانی‌هایی دارم.
توصیه‌هایی به طالبان
این مقام سابق آمریکایی در ادامه این گفتگو در پاسخ به این سوال که طالبان چگونه می‌تواند برای خود مشروعیت کسب کند، گفت: اگر طالبان بخواهد با زور بر کابل حکمرانی کند مرتکب کار احمقانه‌ای شده چون به این ترتیب وجهه بین‌المللی خود را تخریب می‌کند و از دریافت کمک‌های بین‌المللی بی بهره می‌شود. برای آنها (طالبان) بسیار بهتر خواهد بود اگر از طریق مذاکره قدرت را در دست بگیرند چون در این صورت می‌توانند برای خود مشروعیت نیز کسب کنند در صورتی که کسب قدرت از طریق توسل به اسلحه چنین شرایطی را برای آنها رقم نمی‌زند.
