سرویس جهان مشرق _ کوه های قره چوخ، سلسله کوه هایی است در منطقه «قراج» از توابع شهرستان «مخمور» که در استان «اربیل» عراق گسترده شده و  سه استان نینوا، اربیل و کرکوک را به هم ارتباط می دهد و در آن راه های ارتباطی وجود دارد که تا جنوب شهر موصل و مشخصا منطقه «القیاره» کشیده شده است.

خلأ امنیتی ناشی از خروج نیروهای کُرد پیشمرگه از مناطق مورد مناقشه بین دولت مرکزی عراق و منطقه ی کردستان و عدم جایگزینی مناسب قوای نظامی از سوی دولت مرکزی در این منطقه حالا موجب شده تا کوه های قره چوخ به پایتخت جدید داعش و پناهگاه امن عناصر آن تبدیل شود و عناصر این گروه تروریستی تکفیری در آن مستقر شوند؛ اقدامی که می تواند، تهدیدی جدی برای سه استان کرکوک، نینوا و صلاح الدین ایجاد کند.

کوهستان قره چوخ از دیرباز و سالهای ابتدایی اشغال خاک عراق توسط ارتش امریکا، محلی برای تجمع و پرورش گروه‌های تروریستی و تکفیری بود و از سال ۲۰۱۷ و کاهش حضور نظامی نیروهای پیشمرگه و ارتش عراق در این منطقه، به جولانگاه عناصر داعش تبدیل شده است که با عقب نشینی از شهرهای بزرگ حالا مرکز عملیات خود را به این کوهستان منتقل کرده‌اند.

قره چوخ، مبدا اصلی عملیات داعش برای اشغال اربیل بود

در ماه آگوست ۲۰۱۴ میلادی حدودا ۲ ماه پس از خیزش رسمی داعش و اشغال شهرهای موصل و تکریت، نیروهای این گروه تروریستی تصمیم به گسترش عملیات خود به استان اربیل عراق از محور شرق موصل کردند. این عملیات همزمان با حادثه مشهور کشتار مردم ایزدی در شمال غرب استان نینوا و فرار و عقب نشینی گسترده نیروهای پیشمرگه اقلیم بود.

در روز ۷ آگوست ۲۰۱۴ تروریست‌های داعش با سرازیر شدن از کوهستان قره چوخ و حمرین به سمت دو شهر مخمور و گویر در جنوب غرب اربیل حمله ور شده و نیروهای پیشمرگه اقلیم بدون مقاومت خاصی مجبور به عقب نشینی شدند و این دو شهر به دست نیروهای داعش افتاد.

در حالی که تروریست‌های داعش که در فاصله کمتر از ۴۰ کیلومتر تا مرکز استان اربیل حضور داشتند و خود را برای تهاجم نهایی به پایتخت اداری اقلیم کردستان عراق آماده میکردند، نه ارتش عراق که در شوک اولیه و فروپاشی ناشی از سقوط شهرهای شمالی بود نیرو و آمادگی کافی برای دفاع از اربیل را داشتند و نه پیشمرگه‌های اقلیم به تنهایی توانایی دفع حملات گسترده داعش را در خود می‌دیدند. ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری امریکا نیز در آن زمان هنوز تصمیمی برای مداخله علیه این گروه نگرفته و تنها نظاره گر پیشروی آنها بود.

اما با درخواست رهبران کرد اقلیم از ایران برای کمکرسانی، شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی به همراهی شهید ابومهدی المهندس و چند صد نیروی بسیج مردمی عراق به این منطقه وارد شدند و تنها ۲ روز بعد هر دو شهر مخمور و گویر از کنترل داعش خارج شده و خطر حمله به اربیل برای همیشه رفع شد.

اهمیت کوهستان قره چوخ برای استمرار فعالیت داعش در عراق

«هاوکار الجاف»، کارشناس مسائل امنیتی از کردستان عراق می گوید که قره چوخ، منطقه ی راهبردی و بسیار مهمی است که داعش از آن برای ارتباط با عناصرش در مناطق دیگر استفاده می کند.

الجاف خاطرنشان می کند که داعش می تواند با سیطره بر این منطقه، با عناصرش در حمرین، الدبس، حویجه در کرکوک و عناصر دیگرش درمنطقه بیابانی جزیره نینوا ارتباط برقرار کند.

وی می افزاید: منطقه قره چوخ، از لحاظ بافت و ساختار جغرافیایی منطقه ی پیچیده و صعب العبوری است و سیطره بر این منطقه به داعش این امکان را می دهد که بر سه استان کرکوک و نینوا و صلاح الدین سیطره یابد و این خطری بزرگ برای شهر اربیل است.

از سوی دیگر، رشاد کلالی، یک مقام مسئول در منطقه خودمختار کردستان عراق می گوید که داعش منطقه قره چوخ را پایتخت خود در عراق تلقی می کند و منابع قدرت و توانش در این منطقه ساختار پیچیده ی جغرافیایی منطقه و راه هایی است که از آنجا عبور کرده و قره چوخ را به مناطق دیگر عراق متصل می کند.

کلالی درباره منطقه حضور داعش توضیح می دهد: عناصر داعش هم اکنون در مربعی حضور دارند که از مقابل منطقه «القراج» شروع شده تا کارخانه سیمان ادامه می یابد و تعداد عناصر آن در این منطقه ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر برآورد می شوند و عملیات های نظامی که تاکنون برای ریشه کن سازی داعش در این منطقه انجام شده، به دلیل نبود هماهنگی بین اربیل و بغداد همگی با شکست مواجه شده اند.

وی تأکید کرد: وضعیت کوهستانی منطقه نیازمند عملیات مشترک بین دستگاه مبارزه با تروریسم و پیشمرگه و پشتیبانی هوایی و زمینی است، در حالی که پیش از همه این اقدامات باید مطالعه ای دقیق از جغرافیای منطقه و انجام پروازهای شناسایی و تشکیل نیرویی مشترک بین بغداد و اربیل صورت گیرد، چون این اقدامات تنها راه حل آزادسازی کوه های قره جوع از وجود داعش است.