به گزارش مشرق، ایران در ماه سپتامبر به طور رسمی به سازمان همکاری شانگهای پیوست و این نقطه عطفی در روابط رو به رشد تهران با چین و روسیه دو قدرت اصلی پیمان اوراسیا بود.

نشریه آنلاین تحلیلی «اینساید عربیا» در مطلبی با این مقدمه، به بررسی آنچه از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای نصیب ایران خواهد شد، پرداخته و نوشته اگرچه محدودیت‌هایی وجود دارد، اما این عضویت دستاوردهای سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی خاصی برای ایران به همراه خواهد داشت که شاید مهمترین آن تقویت موقعیت تهران در مقابل غرب به ویژه در خصوص گفت‌وگوهای متوقف شده احیای برجام در وین باشد. 

کشورهای پیشتاز سازمان همکاری شانگهای پنج شامل چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان بودند که در سال ۱۹۹۶ به عنوان یک سازمان امنیتی، سیاسی و اقتصادی متقابل تشکیل شد. شانگهای پنج هنگامی که ازبکستان در سال ۲۰۰۱ به جمع کشورهای عضو آن‌ پیوست، به سازمان همکاری شانگهای تبدیل شد.

بیشتر بخوانید:

سایه شوم کرونا بر اقتصاد داخلی آمریکا

طبق این گزارش، هدف این سازمان چندجانبه نظارت بر تحولات منطقه وسیع‌تر و در عین حال مبارزه با «سه شر» به ویژه تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی بود. امروزه اعضای بزرگترین سازمان منطقه‌ای جهان یک سوم کل زمین و ۴۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. در سال ۲۰۰۵، ایران عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای شد. تلاش‌های ایران برای تبدیل شدن به یک عضو کامل که در سال ۲۰۰۸ آغاز شد، به دلیل تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران شکست خورد.

به گزارش این پایگاه خبری آمریکایی، در سال‌های ۱۷-۲۰۱۶، زمانی که همه امضاکنندگان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) منطبق با توافقنامه بودند، چین و روسیه حمایت خود را از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای اعلام کردند. حتی پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ایران در مه ۲۰۱۸ و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه تهران، پکن و مسکو مواضع خود را به نفع ورود ایران به پیمان اوراسیا حفظ کردند. 

تمایل به ایجاد روابط عمیق‌تر با تهران

آنچه مشخص است تمایل نه تنها از سوی چین بلکه از سوی روسیه برای ایجاد مشارکت عمیق‌تر با تهران وجود دارد و این عضویت با چراغ سبز این دو کشور امکان‌پذیر شده است. 

به گفته «بختیار خاکیموف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در سازمان همکاری‌های شانگهای با توجه به اظهارات و تعهدات دولت قبلی ایران و سخنرانی ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور جدید ایران مبنی بر اینکه ایران آماده است تا همه قابلیت‌های بالقوه خود را به روی سازمان همکاری شانگهای باز کند، دلایل بسیار جدی برای این باور وجود دارد که ایران بسیار مفید خواهد بود. 

وی افزود: کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای تصمیم متناظر را بر اساس تجزیه و تحلیل کامل مجموع عوامل اتخاذ کردند. از این نظر، ما با شرکای خود هم نظر هستیم. 

خاکیموف خاطرنشان کرد که مسکو از چشم‌اندازهای مشارکت ایران در فعالیت‌هایی مانند مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر و همچنین تلاش برای ایجاد ثبات و امنیت در منطقه و در مقیاس وسیع‌تر، خرسند است. 

طبق این گزارش، پیوستن به سازمان همکاری شانگهای به ارتقای جایگاه ایران در تجارت منطقه‌ای کمک می‌کند. با افزایش ارتباط و اتکای متقابل ایران با همسایگان و دیگر کشورهای آسیایی، ایرانیان همانطور که رهبر و رئیس‌جمهور این کشور خواستار آن هستند، پیشرفت خواهند کرد. 

تاثیر این عضویت بر برجام

به نوشته اینساید عربیا، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای نمی‌تواند بلافاصله بر پتانسیل واشنگتن برای ایجاد فشار اقتصادی بر ایران تأثیر بگذارد، اما با نگاهی به آینده، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، توانایی واشنگتن در انزوای دیپلماتیک و ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی را تضعیف می‌کند. ایران که به شدت تحت تحریم ایالات متحده قرار گرفته از نظر اقتصاد ژئوپولیتیکی به سمت شرق حرکت کرده و آینده خود را در نظم تحت هدایت چین و روسیه در آسیا می‌بیند.

این عضویت بدین معناست که تهران وارد جمع قدرت‌های بزرگ غیر غربی شده که به تهران اشکال جدیدی از اهرم فشار در برابر غرب می‌دهد. این امر پیامدهای مهمی را برای مذاکرات متوقف شده احیای برجام به همراه خواهد داشت، زیرا تهران احتمالاً در حال حاضر کمتر احتمال دارد در میز مذاکره متقاعد به پذیرش خواسته‌ها و دادن امتیاز شود. 

پس از آن که در بیست و یکمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان عضویت دائم ایران مورد پذیرش کشورهای عضو قرار گرفت، جمعه ۲۶ شهریورماه سند عضویت دائم ایران در این سازمان به تایید سران رسید؛ عضویتی که به گفته دستیار وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران اعلام شکست پروژه منزوی‌سازی ایران توسط آمریکا و کشورهای غربی بود.

پیش از آن هیأت روسیه در جلسه تیرماه شورای وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای اعلام کرده بود که این کشور خواستار تایید پیشنهاد ایران برای عضویت در این سازمان است. از سوی دیگر، «نظام الدین زاهدی»  سفیر تاجیکستان در تهران نهم خرداد ماه سال جاری در نشست خبری در محل سفارتخانه این کشور در تهران گفته بود که عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، جزو برنامه‌های اصلی این سازمان است.