به گزارش مشرق، در جریان بازدید اخیر سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور از صنایع دریایی بوشهر، تصاویری از رده جدید شناورهای رزمی نیروی دریایی سپاه منتشر شد. این رده (کلاس) به نام شهید سلیمانی نامگذاری شده است و با طراحی و ساخت بومی در صنایع دریایی شهید محلاتی در بوشهر و همزمان در قشم و بندرعباس هم در حال ساخت است.

تصویر شناور شهید سلیمانی که در بازدید اخیر رئیس جمهور مشاهده شد

نیروی دریایی سپاه که در دل دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تشکیل شد، در ابتدا تنها از قایق های تندرو با نصب سلاح های سبک بهره می برد. این نیرو در آن دوران نقش مهمی در عملیات مقابله به مثل با رژیم بعث عراق در جنگ نفتکشها ایفا کرد که در نهایت به درگیری مستقیم نیروی دریایی سپاه و نیروی دریایی ارتش آمریکا در ۱۴ مهر ۱۳۶۶ منجر شد.

شناور سوئدی ساخت شرکت باگهامر، اولین قایق تندروی سپاه بود که در سال ۱۳۶۲ وارد خدمت شد؛ سردار سید یحیی رحیم صفوی در مرکز تصویر مشاهده می شود

پس از پایان جنگ سپاه به دنبال تأمین شناورهای رزمی لازم رفت و با خرید قایق های موشک انداز هودانگ از چین که در ایران به ناوچه های رده تندر یا قدر شناخته شده اند موفق شد شناورهای دارای توان موشکی کروز را به خدمت بگیرد. این شناورها به تعداد ۱۰ فروند در اردیبهشت ۱۳۷۶ با حضور فرماندهی کل قوا به نیروی دریایی سپاه (ندسا) تحویل داده شد.

شناور موشک انداز رده قدر

این شناور با جابجایی ۲۰۵ تن، طول ۳۸.۶، عرض ۶.۸ و آبخور ۲.۷ متر دارای بیشینه سرعتی در حدود ۶۵ کیلومتر بر ساعت بوده و در صورت حرکت با سرعت ۵۵.۵ کیلومتر بر ساعت به برد ۱۴۸۰ کیلومتر می رسد.

تندر در قسمت سینه یا جلوی شناور دارای یک توپ دو لوله ۳۰ میلیمتری AK-۲۳۰با نواخت تیر۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ گلوله بر دقیقه بوده و برد آن برای درگیری با اهداف هوایی بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متر و با شلیک منحنی ۶ تا ۷ کیلومتر است. یک توپ دو لول ۲۳ میلیمتری از نوع zu-۲۳ با نواخت ۸۰۰ گلوله بر دقیقه و برد ۲۰۰۰ متر نیز در میانه ناو و پشت دکل قرار گرفته است.

سلاح اصلی ناوچه‌های تندر چهار پرتابگر موشک های کروز ضدکشتی از نوع نور بود که در سال‌های اخیر با موشک‌های قادر و قدیر جایگزین شده اند. برد این موشکها به ترتیب ۱۲۰، ۲۲۰ و ۳۰۰ کیلومتر است که در قالب پرتابگر دوتایی در دو سمت شناور قرار گرفته اند.

شناورهای رده قدر که هر یک حامل چهار موشک کروز برد بلند هستند

تعدادی از این شناورها در سالهای اخیر پس از به پایان رساندن تعمیرات، بازسازی و مهمتر از آنها ارتقاء سامانه ها و تجهیزات مجدد وارد عملیات شده و بسیار مؤثر از قبل آماده به کار هستند.

از جمله بهسازی های تندر می توان به استفاده از موشک دوربرد قادر، سامانه کنترل آتش جدید، تعویض رادار با یک رادار دوربردتر و با توانایی ردگیری اهداف بیشتر و بازسازی سامانه های دفاعی اشاره کرد.

همچنین بهسازی بدنه، جعبه دنده(گیربکس)، سامانه های ایمنی و اطفاء حریق، سامانه های کنترلی شناور، موتورها، ژنراتورها، سامانه های برق و بازسازی پمپ‌ها از جمله اقداماتی بوده که ضمن رفع ایرادات اساسی این شناورها، عمره دوباره ای به آنها داده و با بهره برداری از تجهیزات و سلاح های جدید ارزش عملیاتی این شناورها را دو چندان کرده است.

در طی دهه ۱۳۸۰ سپاه به تأمین شناورهای مختلفی از سازندگان داخلی شامل صنایع دریایی وزارت دفاع و همچنین بخش خصوصی اقدام کرد. لندینگ کرافت، کروبوت و از همه پرتعدادتر، رده های مختلفی از قایق های تندرو با قابلیت حمل نیرو و قایقهای مجهز به موشک های کروز برد کوتاه تا متوسط عمده این تجهیزات را شامل می شدند.

قایق های تندرو موشک انداز در یکی از نوبتهای تحویل انبوه به نیروی دریایی سپاه

اما در رده شناورهای سنگین تر نسبت به قایقهای تندرو، شناور شهید ناظری از جمله محصولاتی است که در جهاد خودکفایی ندسا کارهای مطالعه و طراحی آن انجام شده و در صنایع شهید محلاتی سپاه ساخته و در اواخر شهریور ۱۳۹۵ به ندسا تحویل داده شد.

این شناور از طراحی دو بدنه یا کاتاماران استفاده کرده که ویژگی های برتری نسبت به شناورهای تک بدنه در اختیار قرار می دهد. این شناور با طول ۵۵ متر و عرض ۱۴ متر و وزن ۲۴۰ به سرعت حدود ۵۰ کیلومتر بر ساعت (۲۷ گره دریایی) می رسد.

شناور شهید ناظری ساخت صنایع دریایی شهید محلاتی سپاه در کنار شناور موشک اندازی از رده قدر

استفاده از طراحی های جدید دو بدنه و سه بدنه و ترکیب آنها با طراحی های منطبق با اصول پنهانکاری راداری شناورها در سالهای گذشته در محصولات مختلفی در دنیا مشاهده شده است. این شناورهای جدید هم در نقش گشتی، هم ترابری حمل نیرو و تجهیزات و هم در نقش موشک انداز به خدمت گرفته شده اند.

چند نمونه از طرحهای پژوهشی یا عملیاتی در زمینه شناورهای دارای طراحی جدید

شناور چینی عملیاتی تایپ-۲۲ تا حدودی از اصول پنهانکاری راداری بهره برده است

شناور شهید ناظری

شناور شهید ناظری قابلیت حمل ۱۰۰ سرنشین به همراه ۵ خدمه را داشته و قابلیت دریانوردی در دریای مواج را به میزان بیشتری نسبت به شناورهای رده قدر دارد. این شناور دارای یک عرشه برای نشست و برخاست بالگردهای سبک بوده و امکان تسلیح به اژدر را نیز در زیر کابین خود دارد.

رادار جستجوی سطحی و برخی سامانه های شناسایی دیگر در این شناور به کار رفته و یک توپ ۲۰ میلیمتری سه لوله چرخان با کنترل از راه دور هم در سال‌های اخیر در جلوی این شناور نصب شده است. یک ویژگی بسیار مهم شناور شهید ناظری، برد دریانوری ۱۰هزار کیلومتری آن است.

شناور شهید ناظری

در ساخت بدنه این شناور دو موتوره که دو شفت و پروانه مستقل هم دارد از آلیاژ آلومینیوم دریایی استفاده شده که به کاهش وزن آن منجر شده است. به واسطه استفاده از طرح دو بدنه، شناور شهید ناظری آبخور کمتری داشته و از قابلیت حفظ پایداری بیشتری در حرکت برخوردار است. طراحی دو بدنه این شناور یک ویژگی متفاوت نسبت به شناورهای کاتاماران مرسوم دارد و آن هم اینکه قسمت میانی بدنه فاصله زیادی از آب دارد. در نتیجه این شناور امکان عبور بهتری در دریای مواج دارد. به علاوه شناورهای کاتاماران امکان حرکت در آبهای کم عمقتری را نسبت به شناورهای دیگر دارند.

چند نما از مدلسازی رایانه ای شناور شهید ناظری

شناور شهید ناظری

فرماندهان نیروی دریایی سپاه در سالهای بعد از به آب اندازی شناور شهید ناظری وعده ساخت شناورهایی با طراحی جدید ولی با قابلیت های عملیاتی و رزمی بیشتر و بر اساس تجربیات کسب شده از آن را داده بودند. این رده جدید به یاد سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی به نام ایشان نامگذاری شد.

در اوایل خرداد ۱۳۹۹ و در مراسم الحاق ۱۱۲ شناور جدید به نیروی دریایی سپاه فرمانده این نیرو سردار مرتضی تنگسیری از ساخت شناور جدید شهید سلیمانی همزمان در سه تأسیسات مختلف سپاه، وزارت دفاع و بخش خصوصی خبر داد که به نظر می رسید همان شناور وعده داده شده بزرگتر از شناور شهید ناظری بود. پس از آن تحلیلگران به دنبال مراکز ساخت این سه شناور بودند.

در سال ۱۳۹۹ و سال جاری تصاویر مختلف منتشر شده ماهواره ای و نیز تصاویر گرفته شده از فضای باز تأسیسات دریایی مؤید فرایند ساخت همزمان ۳ شناور دو بدنه (کاتاماران) با طراحی متفاوت و مدرن در تأسیسات مختلف بود.

تصاویر ماهواره ای از تأسیسات مختلف که نشان دهنده ساخت همزمان شناورهای دو بدنه جدید است

در بازدید اخیر ریاست جمهوری از صنایع دریایی بوشهر تصویر دیگری از یکی از شناورهای رده شهید سلیمانی منتشر و مشخص شد که در مراحل پایانی کار آماده سازی است. ساخت همزمان سه فروند از این رده نشان می دهد که متخصصان سپاه با مطالعه دقیق تجربیات کسب شده از شناور شهید ناظری قابلیت اطمینان بالایی به خروجی طراحی خود کسب کرده اند.

تصاویر ماهواره ای از شناور شهید سلیمانی در دست ساخت در صنایع دریایی سپاه در بوشهر

آنچه پشتوانه متخصصان سپاه در طراحی شناورهای دو بدنه نظامی و با طراحی جدید بوده، تجربه ساخت شناورهای دو بدنه تجاری و نظامی در ابعاد و تناژهای متنوع در ایران در دو دهه اخیر بوده است. شناور رضوان یکی از این نوع شناورهای دو بدنه در رده سبک است که قابلیت حمل و پرتاب موشکهای کروز را دارد و تعدادی از آن در چند مراسم تحویل انبوه تجهیزات به ندسا در سال ۱۳۹۹ تحویل داده شد.

تصاویر گرافیکی برای مقایسه شکل کلی دو شناور شهید سلیمانی و شهید ناظری

در مصاحبه های فرمانده نیروی دریایی سپاه برخی مشخصات شناورهای رده شهید سلیمانی اعلام شده است که شامل طول ۶۵ متر و قابلیت رسیدن به سرعت ۴۵ گره دریایی یا حدود ۸۳ کیلومتر بر ساعت است که در قیاس با شناورهای موشک انداز رده قدر و نیز شناور شهید ناظری سرعت بسیار بالاتری است. همچنین شناور شهید سلیمانی همانند نسل قبلی قابلیت حمل بالگرد اما با ابعاد بزرگتر را دارد.

شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در تأسیسات وزارت دفاع در بندرعباس

از تصاویر ماهواره ای موجود به نظر می رسد عرض عرشه نشست و برخاست بالگرد در شناور جدید در حدود ۱۴ تا ۱۴.۵ متر است. عرض کلی بدنه کمی بیشتر از این مقدار است که به علت طراحی زاویه دار بدنه جانبی، کمی بیشتر از عرض عرشه بالگرد است.

با توجه به تجربیات موجود و داده های حاصل از چند سال عملکرد عملیاتی شناور شهید ناظری طراحی رده جدید در زمانی کوتاهتر انجام شده و از ابتدا قابلیت شلیک موشک های سطحی و پدافندی و به طور کلی تنوع تجهیزات نسبت به نسل قبلی در آن پیش بینی شده است.

تصویری از شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در قشم

از تصاویر ماهواره ای منتشر شده از محل ساخت این شناورها مشخص شد که دو مقر پرتاب موشک های کروز برد بلند در دو سمت بدنه به صورت زاویه دار نسبت به محور طولی تعبیه شده است.

احتمالاً همانند شناورهای موشک انداز رده قدر در شناورهای رده شهید سلیمانی هم دو پرتابگر دو تایی موشک کروز در نظر گرفته خواهد شد. در مورد موشک یا به طور کلی سامانه پدافند هوایی هم گمانه زنی هایی قابل انجام است که استفاده از توپ های گتلینگ ۲۰ میلیمتری سه لوله و موشک های دوشپرتاب حداقل های قابل تصور به صورت منطقی است. موشک های دارای جستجوگر تصویرساز حرارتی همچون موشک آذرخش نیز می تواند در بین گزینه های قابل طرح در نقش پدافند هوایی در این شناورها باشد.

به گفته فرمانده ندسا یک شناور متفاوت از سه شناور رده شهید سلیمانی به نام ابومهدی المهندس نیز در دست ساخت است که قابلیت های آفندی و پدافندی و بدنه ای به شکل W با طول ۴۷ متر دارد.

آنچه از طرحهای نیروی دریایی سپاه برای شناورهای جدید بومی قابل دریافت است تصمیم بر به خدمت گیری شناورهایی با مأموریت مشابه همان رده قدر اما با امکانات و توان دریانوردی بیشتر، قابلیت نشست و برخاست بالگرد و طراحی مدرن چه در نوع بدنه و چه در شکل ظاهری بدنه برای کاهش بازتابهای راداری و بقای بیشتر در عرصه نبردهای امروزی است.

تصویری از شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در قشم

همچنین ساخت همزمان سه فروند در سه تأسیسات مختلف دولتی و خصوصی و خود سپاه نشان از عزم جدی برای سرعت ساخت و به خدمت گیری این شناورهای جدید است که با رسیدن عمر ناوگان شناورهای رده قدر به میانه دهه سوم عمر خدمتی آنها لزوم آن نیز قابل درک است.

به نظر می‌رسد با افزایش سرعت ساخت تجهیزات جدید برای نیروی دریایی ارتش و سپاه و نیز لزوم تجهیز آنها به سلاح های پدافند هوایی در رده های مختلف قابل به کارگیری در هر کلاس شناوری مورد توجه بیشتر مسئولان و برنامه ریزان قرار دارد و در این مسیر یک مسئله مهم نوع نگاه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در امر تخصیص بودجه خواهد بود تا با تکمیل این مسیر، شاهد افزایش بیش از پیش سیادت دریایی در آبهای نزدیک و دور توسط نیروهای دریایی راهبردی کشورمان باشیم.