به گزارش مشرق، چند سالی است که مسئولان مختلف حوزه حمل و نقل ریلی کشور، یکی از مهمترین دلایل عدم توفیق در افزایش سهم حمل بار و مسافر ریلی مطابق با سیاست‌های بالادستی و اهداف برنامه‌های توسعه را کمبود لکوموتیو عنوان می‌کنند.

این در حالی است که کارشناسان معتقد هستند شبکه حمل و نقل ریلی کشور به هیچ عنوان کمبود لکوموتیو ندارد و آن چیز که مسبب وضع موجود است، بهره برداری نامناسب از لکوموتیوهای موجود در شبکه حمل و نقل ریلی کشور است.

به بیان دیگر، ضعف شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در بهره‌برداری درست از کشنده‌های موجود و همچنین عدم تعمیر و نگهداری به موقع این لکوموتیوها موجب شده است که مشکلات فعلی به بار بیاید بنابراین افزایش تعداد لکوموتیوها با توجه به هزینه گزافی که خرید هر لکوموتیو بر کشور تحمیل می‌کند، به عنوان راه حل قطعی مشکلات، آدرس اشتباه دادن است.

کاهش محسوس تعداد کشنده‌های در سرویس طی یک سال

آمارهای منتشر شده توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که در پایان سال ۱۳۹۹ نسبت به ابتدای سال ۱۳۹۹، تعداد لکوموتیوهای مسافری ۱۴ درصد، مانوری ۳ درصد و باری ۷ درصد کاهش پیدا کرده است.

این میزان از کاهش تعداد لکوموتیو در مدت زمان یک سال علاوه بر آنکه تاثیر منفی بر روال بهره‌برداری از شبکه حمل و نقل ریلی گذاشته است، خبر از وضعیت نامناسب بهره برداری و نگهداری از لکوموتیوهای موجود در شبکه می دهد.

این در حالی است که طبق آمار اتحادیه بین المللی راه آهن‌های دنیا (UIC) که پنجم آگوست سال ۲۰۱۹ میلادی منتشر شد، شرکت راه‌آهن ایران با در اختیار داشتن مجموعا ۹۲۸ لکوموتیو، حائز رتبه چهاردهم از نظر تعداد دارایی کشنده‌های ریلی پس از کشورهایی همچون آمریکا، چین، روسیه، هند، آلمان، قزاقستان، ایتالیا، فرانسه، سوئیس و اتریش است.

باوجود در اختیار داشتن این تعداد از کشنده های ریلی، وضعیت بهره‌برداری از شبکه راه‌آهن کشور نسبت به میانگین کشورهای عضو این اتحادیه بسیار وخیم و در حدود یک‌سوم است.

افزودن لکوموتیو جدید در شرایط فعلی هدر دادن سرمایه ملی است

بدون شک سرمایه‌گذاری برای خرید کشنده‌های جدید ریلی، با وجود شرایط فعلی بهره‌برداری و تعمیر و نگهداری لکوموتیوها، نه تنها نمی‌تواند مشکل فعلی بهره وری پایین شبکه حمل و نقل ریلی کشور را اصلاح کند، بلکه صرفا برای دولت و مردم هزینه ایجاد کرده است.

در این‌باره، محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصاد حمل و نقل می‌گوید: تا زمانی که بهره‌برداری از شبکه فعلی با مختصات دارایی‌های موجود اصلاح نشود، افزودن دارایی‌ها شامل محورهای ریلی، کشنده و ناوگان، نمی‌تواند درد شبکه را درمان کند.

وی ادامه داد: اصلاح مدل بهره‌برداری از راه‌آهن با تمرکز بر افزایش بهره‌وری استفاده از دارایی‌های موجود، بدون شک اولویت‌دار ترین و مهم‌ترین درمان برای بهبود وضعیت فعلی شبکه حمل و نقل ریلی کشور است.

* وجود ظرفیت قانونی برای استفاده از توان بخش غیردولتی

شاهجویی با اشاره به وجود ظرفیت‌های قانونی برای اصلاح مدل بهره‌برداری از دارایی‌های ریلی عنوان کرد: در حالی که نص صریح قانون اجازه انتقال بهره‌برداری از کشنده‌های ریلی و حتی اعطای حق بهره‌برداری از محورهای ریلی به بخش غیر دولتی را لحاظ کرده است، باید پرسید که چرا راه‌آهن به این ظرفیت قانونی توجهی ندارد و بهره‌برداری از کشنده های ریلی را به بخش غیر دولتی واگذار نمی‌کند؛ به طور قطع انتقال مسئولیت بهره برداری و تعمیر و نگهداری از کشنده های ریلی موجود در شبکه به بخش غیر دولتی منجر به بهبود وضعیت راه آهن ایران خواهد شد. 

وی تاکید کرد: هم اکنون نیز ملاحظه می شود که آن تعداد از لکوموتیوهایی که در اختیار بخش غیردولتی قرار دارند، وضعیت بهره‌برداری و تعمیر و نگهداری به مراتب بهتری نسبت به لکوموتیوهای در اختیار شرکت راه‌آهن داشته و عملکرد بالاتری را هم ثبت می کنند، بنابراین ضرورت دارد شرکت راه‌آهن‌ برای اصلاح وضعیت فعلی مطابق با ظرفیت قانونی موجود، در گام اول بهره‌برداری از کشنده‌های ریلی و در گام بعد بهره برداری از محورهای ریلی را به بخش غیر دولتی واگذار کرده و نقش خود را به جای متصدی به تنظیم گر شبکه حمل و نقل ریلی تغییر دهد.

این کارشناس اقتصاد حمل و نقل ‌با اشاره به ظرفیت عظیم راه‌آهن برای تحقق اهداف برنامه‌های توسعه و ایفای نقش فعال در درآمدزایی برای کشور عنوان کرد: شبکه حمل و نقل ریلی مشروط بر آنکه از وضعیت فعلی که تلاش برای بقا است خارج شود و نقش بخش غیردولتی در بهره‌برداری از آن پر رنگ شود، می‌تواند به صورت جدی در اقتصاد ملی دخیل شده و سهم ۳۰ درصدی حمل بار و ۲۰ درصدی حمل مسافر داخلی را برای خود به ارمغان بیاورد، در غیر این صورت، با از دست رفتن سرمایه‌ها در شبکه حمل و نقل ریلی مواجه خواهیم بود.