به گزارش مشرق، هفته گذشته و در میان اخبار متعدد فرهنگی و هنری خبری منتشر شد که کمتر به آن توجه شد؛ آنهایی که اهل «تلوبیون» دیدن بودند با یک بخش جدید روبه‌رو شدند و آن گروه که مخاطب پلتفرم‌های خصوصی هم بودند، معنی این قابلیت جدید پلتفرم صداوسیما را می‌فهمیدند. «تلوبیون پلاس» بخش تازه‌ای بود که فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و خارجی را رایگان دراختیار مخاطبان قرار می‌داد و این تصمیم را خیلی‌ها جنگ علنی صداوسیما با پلتفرم‌ها تعبیر کردند؛ جنگی که البته تفاوت زیادی در آرایش زمین بازی ایجاد می‌کند و ممکن است آینده وی‌اودی‌ها را هم دچار تغییر کند.

تلوبیون به‌عنوان نمایش‌دهنده محتوای آرشیو صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران فعالیت داشت و در سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی شد و آرشیو خود را تا سال ۱۳۹۳ کامل کرد. هرچند تلوبیون پلاس در اواخر آبان‌ماه سال‌جاری رونمایی شد، اما بدیهی است که این تصمیم یک‌دفعه‌ای نبوده و درباره آن از مدت‌ها قبل تصمیم‌گیری شده است. مساله هزینه اشتراک یکی از چالش‌های بزرگ پلتفرم‌های خصوصی است و حالا این وی‌اودی خدماتش را رایگان عرضه می‌کند. در شرایطی که وی‌اودی‌ها سال گذشته و امسال تصمیم بر بالا بردن حق اشتراک‌شان گرفتند، رایگان بودن تلوبیون پلاس موضوعی است که توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند و این موضوع باعث می‌شود کار دیگر وی‌اودی‌ها سخت شود. در حال حاضر حدود ۵۰ هزار فیلم و سریال در این پلتفرم وجود دارد و البته هر روز هم درحال به‌روزرسانی است.

پیش از این گفته می‌شد پلتفرم‌های خصوصی در تولید و هزینه‌ها گوی سبقت را از صداوسیمایی‌ها ربوده‌اند و حالا ایجاد «تلوبیون‌پلاس» حکم پاتک رسانه‌ملی را دارد برای پلتفرم‌ها. ابهام دیگر تلوبیون پلاس مساله نسبتش با ساترا است. سوال اصلی و مهم این است که آیا ساترا بر عملکرد تلوبیون هم نظارت می‌کند یا خیر. هر پاسخی به این سوال می‌تواند سوالات دیگری را در ذهن پلتفرم‌ها و علاقه‌مندان ایجاد کند.

صداوسیمای یواش؟

فیلم‌ها و سریال‌هایی که در تلوبیون پلاس وجود دارند این نوید را به مخاطبان می‌دهند که قرار است شاهد تغییراتی در نگاه و روند سازمان صداوسیما و مشخصا در این پلتفرم باشیم. در دوسال گذشته پیشنهاد داده بودیم بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌هایی را که امکان پخش در شبکه‌های تلویزیونی ندارند می‌توان در پلتفرم‌های وابسته به این سازمان پخش کرد و حالا این پیشنهاد تحقق پیدا کرده است. بی‌شک فضای متفاوت تلوبیون نسبت‌به شبکه‌های تلویزیونی این امکان را می‌دهد که شاهد باز شدن فضا و درنتیجه پخش خروجی‌های بیشتری باشیم. اینکه صداوسیما بالاخره به اهمیت پلتفرم‌ها پی برد و در قدم اول تلوبیون پلاس را ایجاد کرد، جای امیدواری دارد. مهم‌تر از این تصمیم و تغییر اما مراقبت از روند کار است.

اتخاذ یک سیاست درست با سرعت مطمئنه می‌تواند تحولی عظیم در عرصه وی‌اودی‌ها ایجاد کند. وی‌اودی‌ها پدیده مهمی بودند و هستند و با انکار و تهدید و تحدید آن نمی‌شد و نمی‌توان آن را کنترل کرد و باید وارد زمین بازی شد. حالا که ظاهرا قرار نیست تلوبیون وارد تولید شود و نهایتا به پخش زودتر از شبکه‌ها بسنده می‌کند، می‌توان امیدوار بود تمرکز روی پخش بیشتر شود و سریال‌ها در روند نظارتی با نگاهی متفاوت از تلویزیون نمایش داده شوند و راه برای سوءاستفاده از فضای محدود توسط پلتفرم‌ها بسته شود. در این شرایط می‌توان راه را برای سریال‌های خاک‌خورده در آرشیو که چوب بازیگر مهاجرت‌کرده یا خطاکارش را می‌خورد هم بست و سرمایه‌های مانده در انبار را به چرخه نمایش برگرداند.

واکنش پلتفرم‌ها؛ به نفع مردم

رایگان شدن بخشی از محصولات فیلیمو خبر دیگری بود که پس از افتتاح بخش تلوبیون پلاس منتشر شد و آنها که دستی بر آتش داشتند، می‌دانستند که این خبر متعلق به یکی‌دو ماه قبل است و آگهی‌اش از همین زمان روی صفحه اول این پلتفرم دیده می‌شد. فارغ از اینکه تصمیم رایگان شدن بخشی از فیلیمو متعلق به چه زمانی بوده، این نکته اهمیت دارد که پلتفرم‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که برای جذب مخاطبان نیاز به توجه بیشتر روی مسائل اقتصادی دارند و تمرکز روی کاهش هزینه‌ها در همین راستا است. شاید اگر تلوبیون پلاس مثلا دو سال پیش و در اوج شرایط سخت کرونایی راه‌اندازی می‌شد، وضعیت سریال‌های تولیدشده و هزینه‌های اشتراک و پلتفرم‌ها موقعیت دیگری داشت و البته از آن‌سو هم ضمانتی وجود نداشت که تلوبیون پلاس نخواهد هزینه‌ای برای کاربران ایجاد کند.

حالا باید منتظر واکنش نماوا هم ماند. این پلتفرم که معمولا واکنش‌های فیلیمو را تکرار می‌کند، هنوز کار خاصی نکرده و تعداد زیادی سریال در نوبت پخش و سریال‌هایی هم درحال تولید دارد. سریال‌های پخش‌شده‌اش با هزینه‌های بسیار ساخته شده و خبری از میزان مخاطبانش نیست. شاید رایگان کردن بخش زیادی از محصولات نماوا بتواند این پلتفرم را از شرایط فعلی خارج کند و بار اصلی را از دوش تک‌سریال‌هایش بردارد.

دعواهای پلتفرم‌ها باید به نفع مردم تمام شود، اما این منفعت باید در یک چارچوب مشخص و مدونی تعریف شود و به سایر هنرهای نمایشی و همچنین بسترهای پخش فیلم آسیبی وارد نکند. در گزارش‌های قبلی مشخص شد که هزینه اشتراک پلتفرم‌های داخلی از نمونه‌های خارجی‌شان بیشتر است و حالا وقت آن رسیده که این اضافه‌بها جبران شود. مردمی که به سرگرمی نیاز دارند، حق‌شان است کار باکیفیت ببینند و از آن طرف هم هزینه معقول بپردازند؛ هزینه‌ای که منطبق‌بر کالایی باشد که به دست‌شان می‌رسد. حالا این تصمیم تلوبیون می‌تواند نوع تعامل پلتفرم‌ها را وارد مرحله تازه‌ای کند و شاهد کاهش هزینه‌ها برای جذب مخاطب باشیم.

تلوبیون پلاس چه می‌کند؟

ظاهرا تحول جدی طی ۷-۶ ماه اخیر ازنظر زیرساختی در تلوبیون و موضوع آرشیو پیش آمده است. تلوبیون سال گذشته بیشتر در بخش لایو (پخش زنده) توسعه پیدا کرد و امسال و طی این ۷-۶ ماه روی موضوع آرشیو کار شد تا بتواند آرشیو را با کیفیت بالاتری عرضه کند. قبلا آرشیو صداوسیما با کیفیت SD و پایین‌تر عرضه می‌شد، اما ظاهرا قرار است از این به بعد آرشیو باکیفیت را در تلوبیون شاهد باشیم. گفته می‌شود در آرشیو سازمان فقط حدود بیست و چند هزار فیلم سینمایی، حدود ۷۰ تا ۱۰۰ هزار قطعه برنامه کودک و انیمیشن و کارتون و همچنین نزدیک به بیست‌وپنج هزار قسمت سریال ایرانی و خارجی وجود دارد؛ آثاری که برای تهیه آن از پول مردم یعنی همان بودجه عمومی استفاده شده و دوبله شده و ممیزی روی آنها انجام گرفته است. تاکنون تعداد زیادی از این آثار در تلوبیون وجود داشته، اما کیفیت آنها پایین بوده است. ظاهرا حالا برنامه‌شان این است که حدود ۱۲۰هزار قسمت از محتوای صداوسیما را که اکنون  فقط ۱۰هزار تا از آن با کیفیت HDدر تلوبیون موجود است به‌مرور و تا تابستان سال آینده با کیفیت بالا بارگذاری کنند و از این به بعد هم همه تولیدات سازمان صداوسیما را با کیفیت بالا در تلوبیون قرار دهند که این خود یک فرآیند روبه جلو است.

پخش سریال‌های توقیفی؟

یکی دیگر از سوالات درباره تلوبیون پلاس، امکان پخش سریال‌های تعلیق یا توقیف‌شده مانند «سرزمین کهن» است. به‌نظر می‌رسد سازمان حتما چنین نگاهی به ظرفیت تلوبیون دارد، اما باید دید به‌صورت موردی بررسی می‌شود یا خیر. باتوجه به اینکه سریالی مثل سرزمین کهن درواقع مسائل قومیتی دارد، به‌نظر می‌رسد درصورت حل شدن، امکان پخش شدن از تلویزیون و تلوبیون را دارد. نگاه متفاوت و بازتر تلوبیون به تلویزیون مورد دیگری است که باید به آن اشاره کرد و باید دید موضع این پلتفرم درقبال سریال‌هایی که بعضی بازیگرانش به خارج رفته‌اند یا مشکل خاصی دارند چیست. باتوجه به اینکه «گشت ارشاد۳» باوجود بازی ریحانه پارسا اکران شد و برایش دلایلی مثل اینکه به‌خاطر یک بازیگر نمی‌توانند یک پروژه را تعطیل کنند ذکر کردند، به‌نظر می‌رسد تمام این اتفاقات ممکن است راجع به یک فیلم و سریال در تلوبیون هم اتفاق بیفتد و موضوعیت پیدا کند. البته باتوجه به حساسیت‌ها به‌نظر می‌رسد بازهم باید مورد به مورد این فیلم‌ها و سریال‌ها بررسی شود.

در اهمیت هزینه‌ها

باتوجه به اینکه مخاطب پلتفرم تلوبیون نسبت‌به سایر بسترها متفاوت است و ممکن است در لحظه با یک میلیون کاربر مواجه شوند، نوع مواجهه برنامه با برنامه متفاوت است. ممکن است پربازدیدترین محتوای تولیدشده در سایر پلتفرم‌ها ۵۰۰هزار یا ۶۰۰ هزار نفر باشد، ولی در تلوبیون ممکن است یک بازی فوتبال را یک میلیون نفر ببینند یا یک سریال ساده را در لحظه صدهزار نفر ببینند و این اتفاق، کار را متفاوت می‌کند. وقتی فروش  اشتراک در تلوبیون معنا ندارد، پس اینجا مخاطب عام‌تر می‌شود و ما مواجه می‌شویم با مردمی که برای دیدن محصولاتی که با پول خودشان تولید شده است نیاز نیست پولی بدهند، ضمن اینکه اینترنت هم نیم‌بها است و دسترسی هم عام‌تر و نهایتا باعث می‌شود شما با یک جامعه مخاطب گسترده‌تری مواجه شوید. یکی از مخاطبان جدی تلوبیون کودکان هستند. ۷۰هزار قسمت انیمیشن و کارتون و آثار مرتبط با کودک در تلوبیون است که این عدد معادل دوبرابر محتوای موجود در تمام پلتفرم‌های فعلی است که ۳۰هزار یا ۴۰هزار عدد دارند.

تولید نه، پخش زودتر

تولید در تلوبیون هم یک مساله مبهم و سوال‌برانگیز است. قرار است تلوبیون هم مثل سایر پلتفرم‌ها تولیدات تخصصی داشته باشد یا مانند یک شبکه ذیل صداوسیما عمل کند و تولیدات به‌معنای آنچه از آنتن پخش می‌شود را یا زودتر از آنتن یا بعد از آنتن پخش کند. باید منتظر ماند و دید که سیاست تلوبیون پلاس درقبال تولید و پخش سریال‌های تلویزیونی چیست. ممکن است سریال‌های تولیدشده تلویزیون زودتر در تلوبیون قرار بگیرد؛ یعنی تولیدی که در راستای صداوسیما است و قبل و بعد آن‌هم در صدا وسیما دیده می‌شود، و نیز ممکن است یک سریال آماده را اول تلوبیون پخش کند بعد تلویزیون.  اینکه چقدر این اتفاق عملی است را گذشت زمان و سیاست‌های مدیران مشخص می‌کند.

در تلوبیون پلاس شاهد وجود فیلم‌هایی هستیم که تابه‌حال امکان پخش از تلویزیون را نداشته و نخواهند داشت و این یک اتفاق مثبت برای این پلتفرم است؛ فیلم‌هایی که در آرشیو صداوسیما نیست و گفته می‌شود درحدود ۲۵هزار عنوان آماده انتشار است. شواهد نشان می‌دهد همکاری جدی بین تلویزیون تعاملی تلوبیون و حوزه هنری برقرار است. گویا چندهزار اثر آماده ارائه شده و تولیدات حوزه هنری پس از عبور از چرخه ممیزی بازار محتوا در معاونت فضای مجازی در تلوبیون منتشر خواهد شد.

رقابت سالم؟

هرچند تلوبیونی‌ها مدعی هستند به‌واسطه محتوای متفاوت، رقابتی با سایر پلتفرم‌ها ندارند، اما نمی‌توان منکر این رقابت جدی شد. هرچند تفاوت فرمی و محتوایی بین این پلتفرم‌ها به چشم می‌خورد. استانداردهای تلوبیون استانداردهای صداوسیما است و استانداردهای پلتفرم‌های بخش خصوصی حتما متفاوت است. در تلویزیون تعاملی تلوبیون می‌توان با اهراز هویت رده‌بندی سنی و جنسیتی داشت و احتمال اینکه شبکه ویژه بانوان و محتوای مختص بانوان ارائه شود هم وجود دارد.

در آینده نزدیک در تلوبیون این هویت‌سنجی برای داوطلبان محتوای اختصاصی ازطریق احراز هویت افراد در ثبت‌احوال انجام می‌شود و گروه سنی و جنسیت و رده سنی هم تفکیک می‌شوند. به‌طور کلی ناگفته پیداست تلویزیون اینترنتی و تعاملی تلوبیون ظرفیت زیادی برای ایجاد شبکه‌های تخصصی مختلف دارد. تلوبیون مدعی است می‌تواند شبکه‌های اختصاصی حاکمیتی و خصوصی داشته باشد. شنیده می‌شود دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌های متعددی درخواستی برای دراختیار داشتن بستری برای ارائه برنامه‌هایی با محتوای اختصاصی دارند و رایزنی‌هایی هم با مجلس و خبرگزاری‌ها شده که شبکه‌هایی برای انتقال اخبار و اطلاعات دراختیار آنها قرار گیرد.